متهمان تازه برای ابتلا به آلزایمر

جام جم: سال‌هاست بیماری آلزایمر به‌عنوان شایع‌ترین عامل زوال عقل، یک بیماری مغزی شناخته می‌شود. اما نتیجه‌ تحقیقات اخیر دانشگاه بریتیش کلمبیا و دانشمندان چینی نشان می‌دهد این بیماری توسط شکست مواد در جاهای دیگری از بدن آغاز می‌شود.

مغز ساختاری پیچیده و حساس دارد و دسترسی به آن مشکل است. نتایج این پژوهش که در نشریه Molecular Psychiatry منتشرشده است، دانشمندان را به ساخت دارویی امیدوار کرده که روند بیماری را کند یا متوقف کند و درعین‌حال مستقیماً روی مغز اثر نداشته باشد. براساس این نتایج داروها می‌توانند روی کبد یا کلیه‌ها اثر بگذارند تا پروتئین سمی را پیش از رسیدنش به مغز از بدن دفع کنند .

در این پژوهش از روشی به نام Parabiosis استفاده شده است. در این روش دو نمونه را به هم وصل می‌کنند تا ماه‌ها تغذیه خونی مشابهی داشته باشند. پژوهشگران یک موش سالم را ـ که معمولا دچار آلزایمر نمی‌شود ـ به موشی که دستکاری ژنتیکی شده بود تا ژن پروتئین انسانی بتا ـ آمیلوئید را بیان کند از طریق جراحی متصل کردند. نتایج نشان داد در افرادی که آلزایمر دارند، این پروتئین‌ها به هم می‌چسبند و پلاک‌هایی در مغز می‌سازند. به این ترتیب موش‌های سالمی که به مدت یک سال به موش‌های با دستکاری ژنتیکی متصل بودند، دچار آلزایمر شدند. پروفسور ویهونگ سانگ (Weihong Song) ، از محققان دانشگاه بریتیش کلمبیا می‌گوید: پروتئین‌های بتا ـ آمیلوئید از موش‌های دستکاری شده به موش‌های سالم انتقال یافته و پس از تجمع در مغز آنها باعث آسیب می‌شوند.

در مغز موش‌های سالم علاوه بر پلاک‌ها، ساختارهایی به نام گره هم تشکیل‌شده بود. گره‌ها ساختارهایی رشته‌ای هستند که درون سلول‌های مغزی شکل می‌گیرند. این ساختارها ابتدا باعث اختلال در عملکرد سلول‌ها و درنهایت باعث مرگ آنها می‌شوند. سایر نشانه‌های آلزایمر مثل تحلیل رفتن نورون‌ها، التهاب و خونریزی‌های میکروسکوپی هم قابل‌مشاهده بودند. بعلاوه توانایی هدایت پیام‌های الکتریکی در مسیرهای مربوط به یادگیری و حافظه، که نشان‌دهنده‌ سلامت مغز است، حتی در موشی که چهار ماه متصل بود هم دچار اختلال شده بود.

بجز مغز، بتا ـ آمیلوئید در پلاکت‌های خون، عروق و عضلات هم تولید می‌شود. همچنین پروتئین پیش ساز آن در چند عضو دیگر هم مشاهده‌ شده است. تا پیش ‌از این مطالعه معلوم نبود آیا بتا ـ آمیلوئیدهای اعضای دیگر هم می‌توانند باعث آلزایمر شوند یا نه. اما حالا نتایج این مطالعه نشان می‌دهد چنین چیزی ممکن است.

پژوهشگران در توضیح این فرآیند می‌گویند احتمالا سد خونی مغزی با افزایش سن ضعیف‌تر می‌شود و به بتا ـ آمیلوئیدهای بیشتری اجازه ورود به مغز را می‌دهد. علاوه بر این بتا ـ آمیلوئیدهای ساخته شده در مغز هم شرایط را بدتر می‌کند. محققان بر اساس این نتایج دارویی را پیش‌بینی می‌کنند که می‌تواند به بتا ـ آمیلوئیدهای ساخته شده در سراسر بدن متصل شود و باعث دفع کبدی یا کلیوی شود. به نظر می‌رسد با این که بیماری آلزایمر به وضوح یک بیماری مغزی است ولی برای درک منشأ و روش جلوگیری از آن باید به کل بدن توجه کرد.