۴ فایده زمین لرزه برای ادامه حیات

سرویس سبک زندگی فردا؛ بشیر قلی‌زاده سرچشمه: زمین لرزه زمانی رخ می‌دهد که صفحات سیاره ما در برابر یکدیگر حرکت می‌کنند. این جنبش می‌تواند استرس ایجاد کند که پوسته بیرونی زمین، لیتوسفر را به تغییر شکل و یا شکستن وا دارد. انواع مختلفی از زمین لرزه‌ها وجود دارند که هر کدام با نیروی مشخص می‌توانند باعث حرکت صفحات زیر زمین شوند. شایع ترین شکل زمین لرزه لغزش صفحات تکتونیک (tectonic) است. این اتفاق زمانی می‌افتد که صفحات تکتونیک توسط نیروهای درون زمین به حرکت در می‌آیند و انرژی این گونه حرکت‌ها و لغزش‌ها از زیر زمین به سطح زمین منتقل می‌شوند که ما آن را به صورت زلزله حس می‌کنیم.

صفحات تکتونیک عامل زمین لرزه

ليتوسفر (پوسته زمين) شامل مجموعه‌ای از صفحات نامنظم و نامتقارن به نام صفحات تکتونیک است. این صفحات سنگی جامد معمولا ضخامتی حدود ۴ تا ۴۰ مایل (تقریبا ۶ الی ۶۴ کیلومتر) و اندازه و شکل‌های متنوع و متفاوتی دارند. این صفحات تقریبا تمام سطح زمین را پوشانده‌اند. جالب است بدانید که صفحات تکتونیکی که زیر اقیانوس‌ها قرار دارند به طور معمول نازک‌تر از صفحاتی هستند که زیر قاره‌ها واقع شده‌اند. معمولا صفحات کوچکتری بین صفحات اصلی قرار دارند که عمدتا قابل توجه نیستند. اما همین صفحات کوچک نیز می‌توانند باعث بروز زمین لرزه شوند ولی به مانند صفحات بزرگ فراگیر نیستند. این بدان معناست که اگر صفحات بزرگ روی هم لغزش کنند، تقریبا تاثیرات آن بر روی تمام زمین تاثیر گذار است.

مرزهای پلیت

وقتی صفحات تکتونیک حرکت می‌کنند یا مرزهای جدیدی ایجاد می‌کنند یا مرزهای موجود بین مناطق را تغییر می‌دهند، مرزها می‌توانند به صورت واگرا و یا همگرا تبدیل شوند. محدوده واگرا زمانی رخ می‌دهد که صفحات از هم جدا شوند و پوسته جدید در فضای تازه ایجاد شده بین صفحات به وجود آید. مرزهای همگرایی اغلب با حضور آتشفشان‌ها یا کوه‌ها در محل مرزی مشخص می‌شوند. مرزهای انتقال، همچنین به عنوان خطوط خطا شناخته می‌شوند، جایی است که دو صفحه به طور افقی از یکدیگر عبور می‌کنند. این گونه صفحات معمولا زیر اقیانوس‌ها یافت می‌شوند.

برخی از زمین لرزه‌ها بزرگ تاریخ و تاثیرات آن بر جامعه بشری

در حالی که زمین سالانه هزاران بار می‌لرزد و شاید هم ما متوجه چنین تغییراتی در آن نشویم اما گاها برخی زمین لرزه‌ها می‌توانند خسارت‌های جبران ناپذیری بر ما داشته باشند. به طور مثال در زلزله ۱۹۰۶ که به بزرگی ۸.۳ ریشتر بود تنها چند ثانیه سانفرانسیسکو لرزید. این زلزله بر اثر جابجایی گسل سان آندریاس بود. در این زمین لرزه تقریبا ۷۰۰ الی ۳۰۰۰ نفر جان خود را از دست دادند و حدود ۲۵۰۰۰۰ هزار خانه به دلیل آتش سوزی ناشی از همین زمین لرزه نابود شد که تقریبا ۷ روز به طول انجامید به صورتی که تقریبا تمام شهر نابود شد. اما در سال ۱۹۶۰ یک زلزله با شدت ۹.۵ ریشتر، در شهر والدیویا در شیلی باعث شد تا ۲۰۰۰۰ هزار نفر جان خود را از دست بدهند. این در حالی بود که چهار دهه بعد در سال ۲۰۰۴ در اندونزی و سوماترا زلزله‌ای به بزرگی ۹.۳ ریشتر به وجود آمد که این زمین لرزه باعث به وجود آمدن سونامی بزرگ در اقیانوس هند شد که بیش از ۳۰۰۰۰۰ هزار کشته به همراه داشت. یک زلزله عظیم دیگر با قدرت ۸.۹ ریشتر که در ژاپن رخ داد باعث ایجاد سونامی شدیدی شد که این سونامی باعث مرگ و میر بسیاری از انسان‌ها این منطقه شد و در ضمن سونامی ایجاد شده از این زلزله آسیب بسیار گسترده‌ای به خانه‌ها و مکان‌های عمومی ژاپن زد.

انواع دیگر از زلزله‌ها که می‌توانند آسیب زیادی بر ما وارد کنند

در حالی که بیشتر زلزله‌های ایجاد شده در زمین ناشی از حرکت صفحات تکتونیکی است اما مواردی دیگر نیز در ایجاد زلزله نقش مهمی را بازی می‌کنند، گرچه ممکن است به ندرت اتفاق بیافتند. سه نوع دیگر از زمین لرزه‌ها وجود دارند که می‌تواند باعث حرکت سطح سیاره یا همان زلزله شوند. ۱. زمین لرزه‌های آتش‌فشانی که نتیجه فعالیت‌های آتش‌فشانی است. ۲. زمین لرزه‌های حاصل از فروپاشی مناطق زیرزمینی مانند غارها و معادن ۳. زمین لرزه‌های انفجاری بوسیله انفجار هسته‌ای یا شیمیایی. این سه نوع زمین لرزه ممکن است خسارت‌های جبران ناپذیری را برای جامعه بشری رقم بزنند اما خوشبختانه احتمال بروز چنین زمین لرزه های خیلی کم است.

با توجه به شناختی هر چند گذرا که از زمین لرزه به دست آورده‌ایم، شاید ترس‌تان نسبت به این بلای طبیعی بیشتر شده باشد اما جالب است بدانید با اینکه ذهنیت همه ما نسبت به زلزله‌ها خوب نیست و ترس حاصل از آن همواره با ما است، اما در کمال تعجب زلزله‌ها فوایدی هم برای ما دارند که تقریبا تمام موارد آن برای حیات ما ضروری و واجب هستند. بد نیست بدانیم که زمین لرزه یک چرخه طبیعی است که همواره تکرار می‌شود. شاید بهتر است کمی دیدگاه‌مان را نسبت به این بلای طبیعی عوض کنیم چرا که وجود آن نشانه زنده بودن زمین و همچنین نتیجه تکامل و باز سازی آن است. در ادامه این مطلب شما را با فواید حاصل از زمین لرزه که برای ما بسیار حیاتی هستند، آشنا می‌کنیم.

زمین لرزه راهی برای شناخت زمین

هر چقدر زمین لرزه‌ها قوی تر باشند، نشان زنده‌تر بودن سیاره زمین است. با این تفاسیر هنوز زمین شناسان اطلاعات کافی در مورد زمین لرزه‌ها ندارند. چرا که ساده‌ترین لایه برای مطالعه زمین شناسان لایه بیرونی آن است که روی آن زندگی می‌کنیم، اما لایه‌های داخلی زمین با توجه به دسترسی بسیار سخت و گاها غیر ممکنی که دارند، عملا کار اکتشاف را برای زمین شناسان و دیگر دانش‌مندان سخت و غیر ممکن کرده‌اند. وجود ماگما درون هسته زمین عملا هر نواکتشاف و یا پژوهشی را بر روی دانشمندان بسته‌اند. یکی از مزیت‌های زمین لرزه این است که وقتی لایه‌های زیر زمین جابه‌جا می‌شوند، سطح‌های زیرین گاها جای خود را با سطح‌های بالایی جا به‌جا می‌کنند، از این رو دانشمندان راحت‌تر می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. هر چقدر دانش ما نسبت به لایه‌های زیر زمینی بیشتر باشد به همان اندازه می‌توانیم درباره زمین لرزه و دیگر بلایای طبیعی پیش بینی‌های درست‌تری داشته باشیم. پس جابه‌جایی لایه‌های زمین علاوه که زمین لرزه‌ای که ایجاد می‌کنند، می‌توانند دانش ما را نسبت به عمق زمین بیشتر کنند.

در دسترس قرار گرفتن انواع مواد معدنی بعد از زلزله

زمین لرزه موجب تغییر در اشکال سنگ‌ها، رسوبات معدنی و صفحات تکتونیکی می‌شود. همین امر ممکن است؛ بخش‌های خاصی از زمین که هنوز کشف نشده و ساختار آن برای دانشمندان تازگی دارد را رونمایی کند. این گونه جابجایی‌ها می‌تواند ما را با انواع جدید مواد معدنی که ممکن است کاربردهای فراوانی داشته باشد آشنا کند. همچنین وجود زمین لرزه می‌تواند انواع مواد معدنی را برای استخراج در اختیار ما قرار دهد و با این روش ما را به منابع گسترده‌تری که امروزه رو به پایان هستند، نزدیک کند و در ضمن استخراج این گونه مواد برای ما کم هزینه‌تر و راحت‌تر می‌شود.

ایجاد زلزله راهی برای در دسترس‌تر شدن سوخت‌های فسیلی

وقتی صفحات داخلی زمین جابه‌جا می‌شوند؛ ممکن است سوخت‌های فسیلی مانند نفت و گاز طبیعی را در دسترس ما برای برداشت قرار دارند. از این رو هزینه کمتری برای برداشت آن ها صرف می‌شود. گرچه اغلب زلزله‌ها به صورت طبیعی رخ می‌دهند اما رفتارهای ما انسان‌ها نیز می‌تواند در بروز زمین لرزه تاثیرگذار باشد. به طور مثال وقتی ما حفاری‌هایی را برای برداشت منابع زیر زمینی انجام می‌دهیم، ریزش همین حفاری‌ها ممکن است، باعث ایجاد زمین لرزه‌های خفیف شوند. جالب است که بدانید جابه‌جایی و حفاری‌ها در سرتاسر جهان با هم رابطه دارند، یک حفاری بزرگ ممکن بر دیگر حفاری‌ها در سراسر جهان تاثیر بگذارد. در پاره‌ای از مواقع این گونه تاثیرات بسیار چشمگیر هستند. البته در پاره‌ای از مواقع برخی زمین لرزه‌ها هشدار ایجاد یک بلای طبیعی خیلی بزرگ را به ما گوشزد می‌کند، گرچه هنوز دانشمندان به این توانایی نرسیده‌اند تا با توجه به زمین لرزه‌ها بتوانند مشکلات داخلی و یا خارجی زمین را تشخیص دهند.

وجود زمین لرزه راهی برای به وجود آمدن تعادل برای سیاره زمین

تغییرات صفحه تکتونیکی و زمین لرزه‌ها بخشی از چرخه زمین شناسی طبیعی سیاره ما هستند. سنگ و خاک به طور مداوم به لایه‌های مذاب از این سیاره به عنوان نوع دیگری از مواد مذاب به سمت سطح زمین در چرخش هستند. این ذوب شدن و دوباره سخت شدن سنگ‌ها و دیگر مواد موجود در زمین به صورت هزاران سال در حرکت هستند. به صورتی که سیاره ما به طور مداوم برای حفظ حیات این چرخه را تکرار می‌کند. این کار برای زمین به شیوه‌ای یک نوع بازیافت مواد داخلی آن است. از این رو اگر زمین لرزه وجود نداشته باشد، چنین چرخه‌ای ایجاد نمی‌شود. وقتی این چرخه در جریان نباشد به نوعی زمین دچار مرگ می‌شود و تعادل درونی و بیرونی آن از بین می‌رود. از یاد نبریم که کو‌ه‌ها بعد از میلیون‌ها سال به شکلی با زمین لرزه‌های گوناگون به وجود آمده است و یکی از مهم‌ترین عوامل تعادل بیرونی زمین وجود کوه‌ها است.

منبع: sciencing