بهترین و بدترین مرگ برای چه کسانی‌ است؟

سرویس سبک زندگی فردا: پیامبر و خاندان پاک ایشان در سفارش‌های بسیار زیادی ما را دعوت به یاد مرگ کردند؛ به یاد داشتن مسئله‌ای که دژ‌های محکم نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد و هیچ راه فراری ندارد. با این وجود باز از مرگ فراری هستیم و رسیدن آن برای ما تلخ است. اگر نمی‌توان جلوی مرگ را گرفت؛ آیا می‌توان آن را شیرین ساخت؟ در ادامه این مطلب را به نقل از سایت تبیان می‌خوانیم.

تلخ‌ترین مرگ

تلخ‌ترین مرگ برای کافران است؛ برای منکران حساب و کتاب، برای آن‌ها که نظام پاداش و عقاب الهی را قبول نداشتند و می‌گفتند دنیا آخر خط است و پس از آن دیگر جهانی نیست. آن‌ها که قیامت، آخرت و برزخ را قبول نداشتند؛ در لحظه مرگ و به وقت جان دادن، تازه در می‌یابند که عالم حساب و کتاب داشته، تمام گناهانشان ثبت شده و در مقابل آن‌ها عذاب خواهند شد. در آن لحظه این افراد آرزو می‌کنند که به دنیا بر گردند تا اعمال خود را اصلاح کرده و به کار‌های خوب بپردازند؛ اما رسیدن به این آروز محال بوده و امکان ندارد. [۱]مرگ برای چنین افرادی از هر تلخی تلخ‌تر است.

یاد مرگ، دنیا را در نظر انسان خوار و رفتن از این سرای آزمایش را برای فرد شیرین می‌سازد. این شیرینی و لذت از همان لحظات اولیه حضور در عالم برزخ قابل درک است. مثلاً قبری که برای خیلی‌ها همراه با فشار‌ها و انواع عذاب‌هاست؛ برای کسی که به یاد مرگ بوده، باغی از باغ‌های بهشتی می‌شود؛ وسیع و همراه با تمامی نعمت‌ها. زیرا که یاد مرگ نه تنها نیروی بندگی می‌بخشد؛ بلکه بهترین عبادت و برترین تفکر است و نتیجه‌ای جز آبادانی آخرت ندارد

نوعی دیگر از مرگ تلخ

در کنار کافران، مرگ برای بسیاری از مسلمانان نیز تلخ است. تلخ، دردناک و البته عذاب آور. برای آن‌ها که توبه را به فردا انداختند و مرگ پیش از توبه، آن‌ها را به کام خود کشانده است. آن‌ها با رسیدن مرگ، قصد توبه می‌کنند؛ ولی دیگر خیلی دیر است. [۲]این افراد، خدا و قیامت را قبول داشتند و می‌دانستند در مقابل ترک واجباتی، چون نماز و روزه یا ظلم و خیانت مورد بازخواست و عذاب قرار می‌گیرند؛ اما، چون توبه نکردند و گذشته خود را جبران ننمودند؛ از همان لحظه جان دادن و عالم قبر به آتش قهر و عقاب وارد می‌شوند و راه فراری ندارند.

رمز پاکی از گناه

پس با دوری و پاکی از گناه مرگ شیرین می‌شود و رمز ترک گناه دوری از غفلت است. غفلت از خدا، غفلت از حساب و کتاب الهی، غفلت از پاداش‌ها و عذاب‌ها، غفلت از فانی بودن دنیا و در پیش بودن قیامت است که انسان را تسلیم وسوسه‌ها کرده و سبب ارتکاب گناه می‌شود. اگر به خاطر سپردن این موارد و یادآوری آن سخت است؛ تنها می‌توان به یاد مرگ بود. یادی که حاکی بی‌ارزشی دنیاست و شهوترانی را می‌خشکاند. تمام غفلت‌ها را از میان بر می‌داشته و به انسان قدرتی می‌بخشد که دیگر تسلیم هیچ گناهی نشده و از اسارت کردار‌های زشت رها می‌شود. [۳]

مرگ را شیرین کنیم‌

می‌دانیم که شیرین‌ترین مرگ‌ها شهادت است. آنقدر این مرگ شیرین است که طعم خوش آن را در چهره شهدا می‌توان یافت. امّا شهادت و حتی امکان حضور در جنگ نصیب همگان نمی‌شود و از عده محدود مجاهدان، تنها افراد اندکی شهید می‌شوند؛ پس آیا باید از دستیابی به شرین‌ترین مرگ‌ها ناامید بود؟ نه، زیرا پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ملحق شدن به شهدا را ممکن و راه آن را یاد مرگ معرفی کردند. [۴]بله، همچنانکه ریخته شدن اولین قطره خون از بدن شهید تمام گناهانش را پاک و مرگ را برایش دلچسب و شیرین می‌کند؛ یاد مرگ نیز توبه‌ای واقعی را نصیب انسان کرده و جلوی ارتکاب گناه را می‌گیرد و انسان را، چون شهدا پاک از این دنیا رهسپار آخرت می‌سازد.

قبر، باغی از بهشت

یاد مرگ، دنیا را در نظر انسان خوار و رفتن از این سرای آزمایش را برای فرد شیرین می‌سازد. این شیرینی و لذت از همان لحظات اولیه حضور در عالم برزخ قابل درک است. مثلاً قبری که برای خیلی‌ها همراه با فشار‌ها و انواع عذاب‌هاست؛ برای کسی که به یاد مرگ بوده، باغی از باغ‌های بهشتی می‌شود؛ وسیع و همراه با تمامی نعمت‌ها. زیرا که یاد مرگ نه تنها نیروی بندگی می‌بخشد؛ بلکه بهترین عبادت و برترین تفکر است و نتیجه‌ای جز آبادانی آخرت ندارد. [۵]

کلام آخر

باید قبل از فرا رسیدن مرگ، مرگ را تجربه کرد و حیاتی دوباره یافت. این برای مؤمن، یک زرنگی تمام و کمال است که رسیدن به آن، تنها با یاد مرگ ممکن است. [۶]پی‌نوشت ها:

۱. «حَتىَّ إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلىّ‏ أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَکْتُ کلاَّ إِنَّهَا کلَمَةٌ هُوَ قَائلُهَا وَ مِن وَرَائهِم بَرْزَخٌ إِلىَ‏ یَوْمِ یُبْعَثُون [مؤمنون/۹۹ و ۱۰۰]تا آن گاه که وقت مرگ هر یک از آن‌ها فرا رسد، در آن حال گوید: خدایا، مرا به دنیا بازگردان. تا شاید برای جبران گذشته، عملى صالح به جاى آرم. هرگز؛ این کلمه‏اى است که می‌گوید؛ در حالی که روبرویش عالم برزخ است تا روز قیامت.»

۲. «وَ لَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّاتِ حَتىَّ إِذَا حَضرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنىّ‏ تُبْتُ الْآنَ [نساء/۱۸]توبه براى آنهایى نیست که کارهاى بد را ادامه می‌دهند تا آنگاه که مرگ براى یکى از آن‌ها حاضر شود و گوید: من اکنون توبه کردم.»

۳. ذِکْرُ الْمَوْتِ‏ یُمِیتُ الشَّهَوَاتِ فِی النَّفْسِ وَ یَقْطَعُ مَنَابِتَ الْغَفْلَةِ وَ یُقَوِّی الْقَلْبَ بِمَوَاعِدِ اللَّهِ تَعَالَى وَ یُرِقُّ الطَّبْعَ وَ یَکْسِرُ أَعْلَامَ الْهَوَى وَ یُطْفِئُ نَارَ الْحِرْصِ وَ یُحَقِّرُ الدُّنْیَا؛ یاد مرگ، هواى نفس را مى‌کشد و ریشه‌هاى غفلت را از بین می‌برد و دل را با وعده‌هاى خدا نیرو داده و طبع را نازک می‌سازد و پرچم‌هاى هوس را درهم می‌شکند و حرص را خاموش می‌سازد و دنیا را در نظر کوچک می‌کند. (مصباح الشریعه، ص. ۱۷۱)

۴. رسولُ اللّه (صلى‌الله‌علیه‌وآله) حینما سُئلَ: هل یُحشَرُ مَع الشُّهَداءِ أحَدٌ؟ قَالَ: نَعَم، مَن یَذکُرُ المَوتَ فی الیَومِ و اللّیلَةِ عِشرینَ مَرّةً؛ از ایشان سؤال شد: آیا کسى با شهدا محشور مى‌شود؟ فرمودند: آرى، کسى که شبانه روز بیست مرتبه مرگ را یاد کند. (مجموعه ورام، ج. ۱، ص. ۲۶۸)

۵. عَنهُ (صلى‌الله‌علیه‌وآله): أفضَلُ العِبادَةِ ذِکرُ المَوتِ، و أفضَلُ التَّفکُّرِ ذِکرُ المَوتِ، فمَن أثقَلَهُ ذِکرُ المَوتِ وَجَدَ قَبرَهُ رَوضَةً مِن رِیاضِ الجَنّةِ؛ برترین عبادت، یاد مرگ است و برترین اندیشیدن، یاد مرگ است. پس، هر که یاد مرگ وجودش را پر کند، گور خود را باغى از باغ هاى بهشت بیابد. (جامع الاخبار، ص. ۱۶۵)

۶. سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) أَیُّ الْمُؤْمِنِینَ أَکْیَسُ‏ قَالَ أَکْثَرُهُمْ ذِکْراً لِلْمَوْتِ وَ أَشَدُّهُمْ لَهُ اسْتِعْدَاداً؛ وقتی از پیامبر خدا پرسیدند: کدام مؤمن از دیگران زرنگ‌تر است؟ فرمودند:: «کسی که بیشتر به یاد مرگ باشد و بیشتر برای آن آماده شود.» (الکافی، ج. ۳، ص. ۲۵۸)