۸ منطقه تاریخی که در سفر به ایذه باید ببینید

سرویس سبک زندگی فردا :ایذه، کهن‌شهر استان خوزستان در جنوب غربی ایران است که بواسطه‌ی آثار تاریخی و طبیعتی فوق‌العاده، سالانه گردشگران بسیاری را میزبان است. همراه ما به نقل از کجارو باشید.

شهرستان زیبای ایذه، دیگر شهر تاریخی کشور است که در استان خوزستان قرار گرفته و آن را یکی از مناطق بختیارنشین ایران می‌دانند. این سرزمین که دانشمندان و محققان، آن را بواسطه‌ی آثار تاریخی کشف شده‌اش یکی از کهن‌ترین مناطق کشور می‌دانند، همواره مورد توجه باستان‌شناسان و مورخان بوده و گردشگران و توریست‌های بسیاری برای بازدید از آثار باستانی و جاذبه‌های طبیعی، به این نطقه از کشور، سفر می‌کنند.

با توجه به پژوهش‌ها و کاوش‌هایی که در این شهرستان زیبا انجام شده است، به نظر می‌رسد که قدمت آن متعلق به دوران عیلامیان بوده و نام‌های مختلفی از ابتدا تا امروز به خود گرفته است. «ایزج»، «انشان»، «ایگه»، «اوجا»، و «ایذه» از جمله نام‌هایی است که این شهرستان را در طول تاریخ و در ادوار مختلف با آن می‌خواندند. جالب است بدانید که روایت است در دوران عیلامیان، ایذه را «آنزان» می‌خواندند و نیز به دلیل حضور زیج‌های فراوانی (زیج. (معرب، اِ) معرب زیگ است و آن کتابی باشد که منجمان احوال و حرکات افلاک و کواکب را از آن معلوم کنند) که در این منطقه یافت می‌شد، این شهرستان به «اریگ» شهرت یافت. برخی دیگر از کارشناسان و محققین بر این باورند که قدمت شهرستان ایذه به هزاره‌ی سوم قبل از میلاد باز می‌گردد که در آن زمان به «انزان» شهرت داشته است. «آیا پیر» و «آجا پیر»، نام‌های دیگری است که در کتیبه‌های «اشکفت سلمان» برای ایذه برده شده است.

و، اما «مالمیر» نامی است به زبان لری بختیاری، به معنای «خانه‌ی امیر» که در قرن پنجم هجری قمری، توسط سلسله‌ای به نام «اتابکان لر» (اتابکان لر یا هزاراسپیان، نام سلسله‌ای است که تبارشان کرد بوده و در سال‌های ۵۵۰ تا حدود ۸۳۰ هجری قمری بر برخی از بخش‌های ایران همچون لرستان و خوزستان، حکومت می‌کردند)، بر ایذه گذاشته و این شهر تاریخی به آن شهرت یافته است.

۱. محوطه باستان‌شناسی شمی

ایذه، شهرستانی است با آثار باستانی ارزشمند که توجه محققان و باستان‌شناسان سراسر جهان را به خود جلب کرده است. در شمال این شهرستان و در ۹ کیلومتری از روستای شمی، می‌توان یکی دیگر از این آثار باستانی شگفت‌انگیز را مشاهده کرد به «محوطه‌ی باستان‌شناسی شمی» شهرت یافته است. باستان‌شناسان قدمت آثار کشف شده در این منطقه را متعلق به دوره‌ی الیمائیه و سال‌های ۱۷۱ تا ۱۳۸ پیش از میلاد می‌دانند.

سنگ‌هایی از جنس مرمر، گورستان باستانی و از همه مهم‌تر، مجسمه‌ی برنزی سردار پارتی است که به صورت تمام قد و با ارتفاعی بالغ بر ۲۸۵ متر و عرض ۷۰ متر ساخته شده، از جمله میراث این بخش از سرزمینمان ایران است. گفته می‌شود که با کشف این مجسمه‌ی برنزی، کمک بسزایی در از بین رفتن بخش‌های نامفهوم و تاریک دوران پارتی و سرزمین ایلامیان کرده است.

۲. نیایشگاه تاریشا، اشکفت سلمان

یکی از مشهورترین آثار باستانی موجود در شهرستان ایذه در بخش جنوبی این شهرستان قرار دارد که به «نیایشگاه تاریشا» یا» اشکفت سلمان» شهرت دارد. محوطه‌ای بسیار بزرگ که داخل صخره‌ی طیبعی کوه و به شکل یک سرپناه مشاهده می‌شود و می‌توان در آن آثار آبرفتی و چشمه‌ای جوشان با آبی شیرین، گوارا و دلچسب را مشاهده کرد. درواقع این اثر تاریخی که لقب بزرگ‌ترین خط‌نوشته‌ی میخی در دوران «عیلام نو» را به خود اختصاص داده است، چهار نقش‌برجسته یا کتیبه است که دو کتیبه‌ی آن را می‌توان داخل غار که در ۳ کیلومتری جنوب غربی ایذه قرار دارد و مابقی را در بیرون از غار مشاهده کرد. آثاری که حکاکان آن‌ها را داخل دو چهارگوش مقعر، کنده و میراثی کهن را برای آیندگان به جا گذاشته‌اند. جالب است بدانید که کارشناسان قدمت آن‌ها را به دوران حکومت شاه بومی به نام» آیا پیر» می‌دانند. از نکات جالب این نقش‌برجسته می‌توان به تصویر یک زن آن هم در کنار یک مرد اشاره کرد که برای نخستین بار در یک نقش‌برجسته به تصویر کشیده شده است. تصویری که «هوهین» همسر و خواهر شاه به همراه کاهن بزرگ را در یک مراسم آیینی نشان داده است. با توجه به این تصاویر می‌توان احتمال داد که اشکفت سلمان در واقع نیایشگاه «تاریشا» بوده است.

۳. پل تاریخی شالو

«پل شالو» یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی استان خوزستان است که در شهرستان ایذه قرار گرفته و دارای قدمتی بالغ بر چندین هزار سال است. به نظر می‌رسد که این اثر باستانی در مسیر جاده‌ی «دزپارت» از جاده‌های باستانی ایران و به عنوان گذرگاهی مهم احداث شده است. به وضوح می‌توان هنرمندی سازندگان پل را در کنار تدبیر معمار آن مشاهده کرد که اثری شگرف را برای آیندگان به ارمغان گذاشته‌اند. این پل تاریخی با دو ستون رفیع، محکم، دو طناب ضخیم و بسیار مقاوم ساخته شده است که متاسفانه پس از آبگیری «سد کارون ۳»، پل شالو زیر آب رفت و همراه خود، سرفصل‌های ثبت شده از کتاب تاریخ ایران کهن را که خود شاهد آن بود، به عمق آب فرو برد. به نظر می‌رسد وجه تسمیه این پل تاریخی به شالو، به دلیل قرارگیری آن در محل زندگی طایفه‌ی شالو است که پس از گذشت چند صد سال، همچنان به این نام، شناخته می‌شود.

۴. قلعه تاریخی تل

«قلعه تل»، از دیگر آثار تاریخی استان خوزستان است که در شهر قدیمی و کهن قلعه‌تل و در فاصله‌ای بین شهرستان‌های ایذه و باغملک قرار دارد. این میراث ایران کهن را متعلق به یکی از شورشی‌های دوران حکومت «فتحعلی شاه قاجار» به نام «محمد تقی‌خان چهارلنگ بختیاری» می‌دانند که ساختمان اولیه‌ی آن در سال ۱۷۹۰ میلادی بنا شده است. این قلعه‌ی کهن که یک بنای خشتی و گلی است، به دلیل قرارگیری آن در دشتی سرسبز و حاصلخیز و همجواری با بخش‌های کوهستانی و راه‌های ارتباطی بین شهرهای اصفهان، شهرکرد، شوش و ایذه از اهمیت و ارزش قابل توجهی برخوردار بوده است.

۵. تالاب میانگران

شهرستان ایذه که به علت قدمت دارای آثار تاریخی و باستانی متعدد است، از زیبایی‌های طبیعی چشم‌نواز و محبوبی همچون «تالاب میانگران» نیز برخوردار است که در دشتی سرسبز با چشم‌اندازی خیره‌کننده، همواره میزبان جمع زیادی از مسافران سراسر کشور است. این بخش از شهرستان ایذه، یکی از معروف‌ترین تالاب‌های حال حاضر کشور است که دارای مساحتی تقریبا برابر با ۲۴۰۰ هکتار و در فاصله‌ی بسیار کمی از ایذه قرار گرفته است. پوشش گیاهی در این تالاب را نی، خارشتر، یونجه، شنبلیله، گیاهان محلی همچون شتی، پاوکده و گیاهان مرتعی تشکیل می‌دهد. تنجه، آنقوت، اردک نوک‌پهن، سرسبز، خوتکا، اردک مرمری، اردک سرسفید، غازپیشانی سفید کوچک، فلامینگو، گاو چرانک، لک لک سفید، لک لک سیاه، باکلان و حواصیل خاکستری، پوشش جانوری این تالاب ارزشمند را تشکیل می‌دهد. از ویژگی‌های این پدیده‌ی زیبای طبیعی می‌توان به حضور جاذبه‌های تاریخی متعددی از دوران حکومت ایلامیان همچون کول فرح، راسوند، خنگ اژدر، اشکفت سلمان، قلعه کژدم و بسیاری دیگر اشاره کرد.

۶. نقش‌برجسته خنگ کمالوند

در ۷ کیلومتری شمال شهرستان ایذه، در روستای کمال‌وند یکی دیگر از آثار تاریخی ایران قرار دارد که به «نقش‌برجسته‌ی خنگ کمال‌وند» شناخته می‌شود. این اثر ایران کهن، روی دیواره‌ی شرقی تنگه‌ای باریک که به بلندی‌های کوه رشید متصل می‌شود قرار گرفته که در اواسط قرن ۲۰ میلادی و در سال ۱۹۶۳ توسط «والتر هینز» کشف شد. این اثر که در سال ۱۳۸۷ به ثبت ملی ایران رسیده است، تصویر مردی سوار بر اسب و پیکر تمام رخ کاهنی ایستاده را نشان می‌دهد. مرد اسب‌سوار دارای لباسی تا زانو با آستین‌هایی بلند و تزئین شده و مرد کاهن نیز دامنی چین‌دار تا زانو را به تن کرده است. با توجه به لباس فاخر وی چنین استنباط می‌شود که شخصی والا مقام و دارای شان و منزلتی اجتماعی و احیانا حکومتی است. همچنین تیردانی که در پشت مرد سواره حک شده است، احتمال بزرگ زاده یا شاهزاده بودن او را قوی‌تر می‌سازد. بر فراز نقش‌برجسته می‌توان کتیبه‌ای حاوی نوشته‌ای به زبان الیمایی (الیمائی یکی از حکومت‌های محلی بود که در روزگار اشکانی در نواحی خوزستان کنونی ظهور کرد. به نظر می‌رسد این نام تغییر شکل یافتهٔ ایلام باشد.) را که در یک سطر و به خط آرامی ثبت شده است، مشاهده کرد.

۷. بقعه امامزاده سلطان ابراهیم (ع)

در دهستان سوسن، روستای کارتا و در ۴۲ کیلومتری شهرستان ایذه، یکی از جاذبه‌های گردشگری مذهبی قرار دارد که از آن به نام «بقعه‌ی امامزاده سلطان ابراهیم (ع)» یاد می‌شود. این مکان مقدس که مدفن «ابراهیم مرتضی بن عبدالله بن حمزه بن موسی» از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) است، در پایین کوه عظیمی به همین نام با ارتفاعی بالغ بر ۲۲۰ متر، قرار گرفته است. حضور کوه‌های جنگلی و چشمه‌ای جاری که از دامنه‌ی جنوبی آن سرچمه گرفته و به طرف بقعه جریان دارد، منظره‌ای چشم‌نواز را ایجاد کرده است. این بارگاه مذهبی در بین مردم از ارزش، احترام و اهمیت والایی برخوردار است.

۸. آبشار شیوند ایذه

«آبشار شیوند» در روستایی به همین نام از توابع شهرستان ایذه، یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی و بسیار زیبای این بخش از کشور است که بسیاری از گردشگران و مسافران به دلیل منظره‌ی زیبا و چشم‌انداز فوق‌العاده‌ی ان که به واسطه‌ی نزدیکی این پدیده‌ی طیبعی با دریاچه کارون و رشته‌کوه‌های زاگرس، ایجاد شده است، به این منطقه از خوزستان سفر می‌کنند. آبشار شیوند را می‌توان در دامنه‌ی کوه «منگشت» و در جنوب شرقی ایذه مشاهده کرد که طبیعت پیرامون آن بسیار دیدنی است.

از دیگر مکان‌ها و جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی در شهرستان ایذه می‌توان به سنگ‌نگاره‌ی کول فرح، نقش‌برجسته‌ی خونگ اژدر، دشت سوسن، باجول، روستای کارتا، آبشار توف اسپید، روستای شیمن، کاروانسرای دهدز، سد کارون ۳، منطقه‌ی تفریحی کوه سفید، بردگوری (گوردخمه‌های ایران باستان) و بسیاری دیگر اشاره کرد که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود.