۶ نکته درباره زندگی با افراد مبتلا به دوقطبی به بهانه اکران فیلم برادرم خسرو
اختلال دوقطبی (شیدایی - افسردگی) نوعی اختلال خلقی و یک بیماری روانی است که در برخی جاها با عنوان «بای پولار» از آن نام برده‌اند. افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات شدید خلق می‌شوند. اختلال دو قطبی به صورت معمول در آخر دوره نوجوانی یا اوایل دوره بزرگسالی در فرد ظاهر می‌شود. این بیماری انواع مختلفی دارد که مهمترین انواع آن اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دوقطبی نوع دو است.
سرویس سبک زندگی فردا؛ عطیه میرزاامیری: اخیرا بیش از پیش واژه‌‌ٔ «دوقطبی» به گوش‌مان خورده است. احتمالا استفاده‌‌ٔ زیاد از این واژه در این سال‌ها به دلیل گسترش این اختلال روانی یا بالا رفتن آگاهی مردم باشد. در طول کارورزی‌هایم در مراکز درمانی بیشترین بیماری که مراجعه کننده‌گان با آن روبه رو بودند، برهم خوردن آنی و عدم توازن خلقیات‌‍‌شان بود. همچنین حدود دو هفته است که از اکران فیلم «برادرم خسرو» گذشته است. فیلمی که تا حدودی مخاطب را با این بیماری و علائم آن آشنا می‌کند و دیدنش بهانه‌‌ٔ خوبی‌ست تا ملموس‌تر این اختلال را بشناسیم. در این یادداشت به علائم و نشانه‌های این بیماری اشاره می‌کنم.
اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی (شیدایی - افسردگی) نوعی اختلال خلقی و یک بیماری روانی است که در برخی با عنوان «بای پولار» از آن نام می‌برند. افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات شدید خلق می‌شوند. اختلال دو قطبی به صورت معمول در آخر دوره نوجوانی یا اوایل دوره بزرگسالی در فرد ظاهر می‌شود. این بیماری انواع مختلفی دارد که مهمترین انواع آن اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دوقطبی نوع دو است. تفاوت این دو اختلال در وجود دوره شیدایی است. در نوع یک این حالت (شیدایی کامل) اتفاق می‌افتد ولی در نوع دو فرم خفیف‌تری از آن که نیمه‌شیدایی است، بروز می‌کند. شروع بیماری معمولا با دوره‌ای از افسردگی شروع می‌شود و پس از یک یا چند دوره از افسردگی، دوره شیدایی بارز می‌شود. در تعداد کمتری از بیماران شروع بیماری با دوره شیدایی یا نیمه-شیدایی است.
در همین زمینه بخوانید: علائم اختلال دوقطبی چیست؟
دوره‌های شیدایی از چند روز تا چند ماه به طول می‌انجامند و معمولا شدت آنها باعث می‌شود که بیمار، نیازمند درمان جدی به صورت بستری یا همراه با مراقبت زیاد باشد. با فروکش کردن علایم، به‌خصوص در اوایل سیر بیماری، معمولا فرد به وضعیت قبل از بیماری خود برمی‌گردد و به همین دلیل بسیاری از بیماران یا خانواده‌های آنان تصور می‌کنند بیماری کاملا ریشه کن شده و دیگر نیازی به ادامه درمان وجود ندارد. بنابراین درمان خود را قطع می‌کنند. اما قطع زودهنگام درمان، خطر برگشت بیماری را بسیار افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که بیماری در فاصله چند ماه عود کند.
ویژگی اصلی این اختلال عبارت است از تحریک پذیری دائمی و شدید که به دو شیوه نشان داده می‌شود:
۱. فرد به دفعات زیاد از خشم منفجر می‌شود
فرد به دفعات از خشم منفجر می‌شود و این انفجارهای خشم معمولاً در واکنش به ناکامی روی می‌دهند و می‌توانند کلامی یا رفتاری باشند. (انفجار خشم رفتاری به صورت پرخاشگری نسبت به خود، دیگران، یا اشیا و لوازم خود یا دیگران نشان داده می‌شود). این انفجارهای خشم باید فراوان باشند (حداقل سه بار در هفته)، حداقل ۱ سال ادامه داشته باشند، و در حداقل ۲ محیط از ۳ محیطِ زیر حضور داشته باشند (مثلاً، در خانه + در مدرسه، در مدرسه + در جمع دوستان، در خانه + مدرسه + جمع دوستان)، و نباید با سن فرد مطابقت داشته باشند. مثلا اگر در کودکی این رفتارها مشاهده شد باید بنا به موقعیت و سن کودک شرایط را سنجید. ممکن است خشم کودک کاملا طبیعی باشد.
اگر فیلم «برادرم خسرو» را ببینید این حالات در فیلم تا حدودی نمایش داده شده است. در بسیاری از سکانس‌های فیلم می‌بینیم که خسرو (فرد مبتلا به اختلال دو قطبی) از برادرش خشمگین می‌شود و این خشم را به‌صورت افراطی نشان می‌دهد. مثلا سر میز ناهار، لیوان دوغ را به برادرش می‌پاشد یا یک شب تمام، اتاق برادرش را بهم می‌زند و تمام وسایل اتاق را به بیرون پرتاب می‌کند.
۲. در فاصله انفجارهای خشم، فرد به صورت دائم عصبانی است
در فاصله‌ٔ انفجارهای شدید خشم، فرد به طور دائم تحریک‌پذیر یا عصبانی است و این حالت اکثر ساعات روز، تقریباً هر روز، وجود دارد و اطرافیان به آسانی متوجه آن می‌شوند. باز هم در جایی از فیلم می‌بینیم که خسرو بعد از دعوا دچار تنش‌های عصبی می‌شود و شروع می‌کند با حالت عصبانیت با خودش حرف بزند. و یا به‌طور مکرر و افراطی سیگار می‌کشد.
درمان جدید اختلال دوقطبی
به گزارش نیوز مدیکال، یک گروه از محققان بیماری‌های اعصاب و روان در ایالت فلوریدای آمریکا دسته‌ای از ژن‌ها را شناسایی کرده‌اند که وجود آنها احتمال دچار شدن به بیماری دو قطبی را در افراد به اندازه زیادی افزایش می‌دهد. این کشف می‌تواند منجر به شناخت درمان‌هایی شود که به طور خاص این ژن‌ها را هدف قرار بدهند.
در این تحقیق، یکی از ژن‌هایی که داشتن آن ممکن است به بروز بیماری دو قطبی بیانجامد، تحت مطالعه دقیق قرار گرفت. این ژن پروتئینی تولید می‌کند که در بروز دوره‌های شیدایی و افسردگی در افراد بسیار موثر است.
ران دیویس، رئیس بخش عصب‌شناسی مرکز تحقیقی اسکرپیس، که این تحقیق در آن انجام شده است، می‌گوید: «ما از این ایده شروع کردیم که تغییرات خلقی در بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است به تغییر ترکیبات این پروتئین‌ها مربوط باشد. ما دریافتیم که این حدس درست است. این تغییرات در ژن‌ها باعث تغییر عملکرد آنها می‌شود که بخت ابتلا به بیماری دو قطبی را در یک فرد بالا می‌برد»
درمان داروئی
مهمترین داروهای تثبیت‌کننده خلق شامل: لیتیوم، سدیوم والپروئات است که توسط روان‌پزشک با توجه به خصوصیات بیماری و خود بیمار انتخاب می‌شود. ممکن است همزمان داروهای دیگری نیز استفاده شوند ازجمله داروهای کاهنده یا افزایندۀ میل جنسی، داروهای ضد افسردگی، خواب آورها، ضداضطراب‌ها، وداروهای ضدسایکوز در مواردی که روان‌پریشی نیز بر دردهای بیمار افزوده شده باشد.
روان درمانی
در کنار درمان دارویی نباید از نقش پررنگ روان‌درمانی غافل شد چراکه ممکن است عوامل محیطی و همچنین درونی فرد که قابل کنترل است نیز بر روند این بیماری تاثیر داشته باشد. مشکلات به وجود آمده از بیماری، کاهش اعتمادبه‌نفس، اضطراب داشتن از این بیماری و... را نیز باید پزشک مربوطه کنترل کند.
در همین زمینه بخوانید: رابطه خلاقیت و اختلال دوقطبی کشف شد
سخن آخر:
در طول مدتی که با این بیماران از نزدیک برخورد داشتم و حتی در فیلم «برادرم خسرو» به‌خوبی می‌شد حس کرد، تنها راه برخورد با این افراد علاوه‌بر مدارا کردن با آنها این است که، با رفتار و حرکات‌مان خشم و عصبانیت‌شان را تحریک نکنیم. در مواقع بروز تنش‌های عصبی خودمان هم عنان از کف ندهیم و بعد از تمام قال و قیل‌های‌شان به آرامی و مهربانی با آنها برخورد کنیم. سخت است اما به نفع خودمان هم هست. چراکه اگر به اصطلاح زیاد سربه سرشان بگذاریم بیشتر دچار تنش‌های عصبی می‌شوند و شرایط بدتر و بدتر شوند.
دیدگاه تان را بنویسید