۹ منطقه باستانی که در سفر به مراغه باید ببینید

سرویس سبک زندگی فردا: مراغه که یکی از کهن‌ترین شهرهای استان آذربایجان شرقی است، با آثار باستانی و جاذبه‌های طبیعی به مقصد محبوب گردشگری کشور، تبدیل شده است. در ادامه این مطلب را به نقل از کجارو بخوانید.

شهرستان زیبای مراغه، پس از ارومیه، دومین شهر باستانی در استان آذربایجان شرقی است که در جنوب غربی این استان قرار گرفته است. این ناحیه از کشور، از شمال به شهر تبریز، از جنوب به شهرستان میاندوآب محدود بوده و در شرق دریاچه‌ی ارومیه جای گرفته است. همچنین این شهرستان تاریخی پس از تبریز، دومین شهر پرجمعیت استان آذربایجان شرقی لقب گرفته و به نظر می‌رسد که این منطقه از ایران پس از حمله‌ی اعراب به نام «مراغه» شهرت یافته است. به دلیل تاریخی بودن این شهرستان و نیز بهره‌مندی آن از زیبایی‌های بکر و جاذبه‌های تاریخی امروزه به یکی از نقاط محبوب و پربازدید گردشگری در ایران تبدیل شده است. ۱. گنبد کبود مراغه یکی از آثار تاریخی در شهرستان مراغه، برجی است با طرح منشور ده‌وجهی که به «گنبد کبود» شهرت یافته است. این بنای کهن، از قدمتی برابر با حکومت سلجوقیان برخوردار بوده و با توجه به کتیبه‌ی موجود در بخش داخلی بنا که به صورت گچبری است، به نظر می‌رسد که مدفن مادر «هلاکوخان» است. البته روایات و نظرات متعددی در مورد تاریخ احداث این عمارت وجود دارد. برخی از کارشناسان معتقدند که این اثر متعلق به دوران حمله‌ی مغول‌ها به ایران و برخی دیگر براین باورند که در پیش از این زمان و متعلق به حکومت قبل از هلاکوخان مغول است؛ بنابراین می‌توان سال‌های ۵۸۲ تا ۶۵۲ را برای ایجاد این بنا در نظر گرفت. گنبد کبود از معماری زیبا، منحصر‌به‌فرد و تزیناتی چشم‌گیر برخوردار است. ۲. رصد خانه مراغه «رصدخانه مراغه» یکی دیگر از آثار تاریخی در شهرستان مراغه که علاوه بر برخورداری از کاربردی علمی، دارای پیشینه‌ای کهن و متعلق به دوران حکومت هلاکوخان مغول است و به دستور وی در اواسط قرن ۷ هجری قمری و سال ۶۳۸ هجری قمری ساخته شده است. جالب است بدانید که پروسه‌ی ساخت این بنای علمی در شب میلاد حضرت زینت (س) و به مدیریت «خواجه نصیرالدین طوسی» وزیر هلاکوخان شروع شده است. بنای امروزی بخشی از سازه‌ی اصلی است که در گذشته احداث شده و دارای چندین بنای مختلف از جمله رصدخانه، دانشگاه، مکانی برای کارکنان و ساختمان‌های مختلف بوده است. در حال حاضر روی آثار باقیمانده از این رصدخانه یک سازه‌ی فلزی و کروی شکل کشیده است که رنگی سفید دارد و به هیچ وجه شبیه به نوع معماری رصدخانه اصلی (ساختمان اصلی ساختاری استوانه‌ای داشت)، نیست. ۳. معبد مهر مراغه یکی دیگر از آثار باستانی شهرستان مراغه، «معبد مهر مراغه» یکی از میراث ارزشمند مذهبی در ایران است که در روستای «ورجوی» این شهرستان، قرار دارد. این اثر تاریخی دارای ابعاد ناشناخته‌ای است، ولی با توجه به تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده توسط زنده یاد «پرویز ورجاوند»، به نظر می‌‌رسد که این بنای کهن مرتبط با آیین مهرپرستی بوده که با توجه به گذر زمان و رخدادهای تاریخی، تغییر و تحولاتی در آن صورت گرفته است. جالب است بدانید که کلمه میترا یا (مهر) به معنی دوستی و محبت است. در گاتها (سروده‌‌هایی که از دیرباز از سخنانِ زرتشت اسپنتمان دانسته می‌شده‌ است) کلمه‌ی میترا به معنی عهد و پیمان آمده است. مهر در اوستا از آفریدگان اهورا مزدا بوده، ایزد محافظ عهد و پیمان است و از این رو فرشته‌ی فروغ و روشنائی است تا هیچ چیز بر او پوشیده نماند. در کتیبه‌های هخامنشی نیز این اسم به املا و تلفظ اوستایی آن، میثر (Mithra) آمده است. در سانسکریت، میترا (Mitra) و در پهلوی، میتر (Mitr) و در پارسی مصطلح امروز، مهر خوانده می شود. «میترا» یعنی خدای نور و خورشید، خدایی که در خورشید جای دارد. ۴. برج مقبر‌ه‌ غفاریه شهر مراغه، به دلیل حضور برج‌ها و گنبدهای تاریخی که از تمدن قبل و بعد از دوره‌ی اسلامی، خصوصا دوران حکومت سلجوقیان و ایلخانان برجای مانده است، به یکی از مکان‌های مناسب گردشگری در کشور تبدیل شده است. یکی از این برج‌های تاریخی، «گنبد غفاریه» است که در شمال غربی شهر مراغه و در پیرامون رودخانه‌ی «صافی چای» قرار گرفته است. بنایی که قدمت آن متعلق به حکومت ایلخانان و بین سال‌های ۷۲۵ تا ۷۲۸ هجری قمری، به همت «سلطان ابوسعید بهادرخان» احداث شده است. با توجه به متون تاریخی، عارفی به‌ نام «نظام‌ الدین احمد بن حسین‌ الغفاری» در زمان فرمانروایی «سلطان یعقوب بن حسن‌ بیگ آق‌ قویونلو» هنگام مراجعت از حج، عمارتی در نزدیکی این بنا احداث و املاک و باغی جهت مصارف آن وقف کرد. به‌ همین دلیل این عمارت و بناهای وابسته و همچنین برج مزبور به‌ نام وی «غفاریه» شهرت یافته است. البته با توجه به فقدان مدارک دیگر به نظر می‌رسد که گنبد غفاریه، مدفن «امیر مملوک شمس‌الدین قراسنقر» است. ۵. موزه‌ ایلخانی مراغه یکی دیگر از مکان‌های دیدنی در شهرستان مراغه، «موزه‌ی تخصصی» این شهرستان است که به «موزه‌ی ایلخانی» نیز شهرت دارد. در این مکان فرهنگی می‌توان آثار ارزشمندی از دوران حکومت ایلخانان ازجمله انواع سفال، سکه، فلز، شیشه، کاشی و ... را مشاهده کرد. در واقع می‌توان موزه‌ی تخصصی مراغه را پایگاه اصلی آثار باقیمانده از دوران حکومت ایلخانان معرفی کرد که بازدید از آن برای گردشگران داخلی و خارجی، جالب و هیجان‌انگیز خواهد بود. ۶. آرامگاه آقالار و موزه سنگ نگاره‌های مراغه یکی دیگر از موزه‌های شهرستان مراغه، «موزه‌ی سنگ‌نگاره‌‌ها» در این شهرستان است که در بافت تاریخی مراغه و در عمارتی که به «مقبره‌ی آقالار» شهرت دارد، قرار گرفته است. بنای این مجموعه‌ی فرهنگی، متعلق به دوران حکومت زندیه است که اخیرا به «موزه‌ی سنگ‌قبرهای تاریخی» تغییر کاربری داده است. «گنجینه و موزه‌ی سنگ آقالار» نام دیگر این موزه‌ی ارزشمند است که از ویژگی معماری این عمارت کهن، پلان معماری، گنبد بزرگ مرکزی و رواق چهار طرف آن است که دراواخر سده‌ی ۱۲ هجری قمری، سال ۱۱۷۵ هجری قمری و به فرمان «ضل‌السلطان» به دلیل محبت و اردات وی به «میر فتاح موسوی» احداث شده است. در این بنای تاریخی می‌توان سنگ قبر‌های مرمری ارزشمند و نیز سنگ‌ قبرهای دیگری به قدمت قرن هفتم و هشتم هجری قمری همچون گهواره‌ای، صندوقی و نیز سنگ‌نوشته‌ها و قوچ‌های سنگی مشاهده کرد. ۷. کلیسا هوانس مراغه در شهر مراغه، یکی از نیایشگاه‌های ارامنه‌ که دارای قدمتی کهن است، وجود دارد که به «کلیسای هوانس» شهرت یافته است. «یوحنا» نام یکی از حواریون حضرت عیسی (ع) است که در گویش ارامنه «هوانس» نامیده می‌شود و این کلیسا به آن شهرت یافت است. به نظر می‌رسد، قدمت کلیسا به قرن پنجم و ششم میلادی بازمی‌گردد و پس از تخریب‌ها و آسیب‌های متعدد در طول تاریخ، بنای امروز آن در سال ۱۸۴۰ میلادی، به هنرمندی معماران روسی و فرانسوی ساخته شد. به نظر می‌رسد که کلیسا در دوران حکومت ایلخانان از اهمیت و موقعیت بالایی برخوردار بوده است؛ اما امروزه به دلیل مهاجرت ارمنیان ساکن مراغه به شهرهای دیگر، بدون استفاده است. ۸. خانه اشرف‌الملوک نبئی وند در شهر مراغه نیز مانند بسیاری دیگر از شهرستان‌های کشور، می‌توان شاهد منازل و بناهای تاریخی متعدد بود که همانند میراثی گرانبها برای نسل امروز، به یادگار مانده است. «خانه‌ی اشرف‌الملوک نبئی وند» از جمله این منازل تاریخی است که دارای قدمتی برابر با اواخر حکومت قاجاریان و اوایل حکومت پهلوی است. این اثر در بافت قدیمی شهر مراغه و در نزدیکی مسجد تاریخی «شیخ بابا» قرار گرفته است که با نام دیگر «خانه‌ی حیدرانلو» نیز شناخته می‌شود. از ویژگی‌های بارز عمارت که در ۲ طبقه، با پلانی مستطیلی و به صورت قرینه ساخته شده است، می‌توان به ستون‌های سنگی تعبیه شده در نمای اصلی آن اشاره کرد که از زیبایی خاصی برخوردار است. ۹. گویجه قلعه «گویجه قلعه» نام یکی از سازه‌های طبیعی در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر مراغه است که در نزدیکی رودخانه‌ی «قوری چای» قرار گرفته است. از ویژگی‌های جالب و منحصربه‌فرد این قلعه، احداث آن به صورت طبیعی است به گونه‌ای که هیچ انسانی در ساخت آن نقشی نداشته است. وجه تسمیه «گویجه قلعه» یا «قلعه گویجه» به این نام، به دلیل سنگ‌های سبزی است که در منطقه‌ی به نظر می‌رسد که این اثر دارای قدمتی متعلق به هزاره‌ی قبل از میلاد مسیح (ع) تا اوایل دوران اسلامی است. معماری این سازه‌ی طبیعی به صورت صخره‌ای و از نادرترین قلعه‌های ایران کهن است که با چنین معماری ساخته شده است. شهرستان تاریخی مراغه، همواره محبوب گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت بکر، آب و هوای مطبوع، دیدنی‌های تاریخی و آثار باستانی ایران است. معرفی تمامی جاذبه‌های گردشگری این شهر تاریخی در یک مقاله امکان‌پذیر نخواهد بود. از دیگر مکان‌های دیدنی در این منطقه از ایران می‌توان به چشمه‌های آب‌های گرم و سرد معدنی مراغه، دریاچه‌ی سد علویان، پل مردق و رودخانه‌ی مردق، غار هامپوئیل، مقبره‌ی اوحدی، گنبد مدور، گنبد سرخ، مسجد ملا رستم، منطقه‌ی طبیعی-تاریخی-فسیلی مراغه، مسجد شیخ بابا مراغه، مسجد شیخ تاج، مسجد جامع، موزه فسیل شناسی و ... اشاره کرد.