چه طور از همکارمان انتقاد کنیم؟

روزنامه آرمان: سرزنش كردن همكاران و به گردن آنها گذاشتن اشتباهات و تقصیراتی كه خود مرتكب شده ایم، مانعی در راه انتقاد سازنده از همكار است، چرا که گذاشتن بار ملامت بر دوش او نتیجه ای جز ایجاد حالت زیان بخش اتهام و دفاع ندارد.

همكار كسی است كه مسئولیت و اختیاراتش معادل خود ما است. پس هر دو از نظر تبحر و مقام در یك سطح به شمار می‌رویم و ممكن است چنین فرض كنیم كه حق انتقاد از یكدیگر را نداریم، اما با توجه به خصوصیت انسان‌ها چنین فرضی غیر واقع بینانه است.انتقاد بین همكاران رویدادی عادی و معمولی است و با آنكه در بسیاری از موارد رقابت‌ها و ضدیت‌هایی به وجود می‌آورد كه به نفع هیچ‌كدام نیست با وجود این چنانچه به طرز هوشمندانه ای انجام شود، برای هر دو نفر سودمند خواهد بود. بزرگ‌ترین مانعی كه باید از سر راه برداریم احساس رقابتی است كه معمولا بین همكاران وجود دارد.رقابت زمینه ای ایجاد می‌كند كه روانشناسان آن را وضعیت همه یا هیچ می‌نامند.

در رقابت برنده همه چیز را می‌برد و بازنده هیچ چیز نصیبش نمی‌شود.اگر انتقاد از همكاران طوری باشد كه به آنها القا شود ما داریم برای پیشرفت خود و خود نمایی حرف می‌زنیم،خیلی راحت حرف‌های ما را رد می‌كنند.همكاران موقعی دست به رقابت می‌زنند كه بخواهند روی مالكیت فكر یا پروژه ای تاكید كنند. عقیده من را مخالف عقیده شما یا طرزكار من را در مقابل طرزكار شما بگذارند. آنها در شرایطی كه امتیازی هم در میان نباشد باز چنین رویه‌ای را پیش گرفته و انتقاد را رد می‌كنند.سرزنش كردن همكاران و به گردن آنها گذاشتن اشتباهات و تقصیراتی كه خود مرتكب شده ایم، سومین مانع در راه انتقاد سازنده از همكار است. گذاشتن بار ملامت بر دوش او نتیجه ای جز ایجاد حالت زیانبخش اتهام و دفاع ندارد.تمام این موانع یك وجه مشترك دارند؛ همه به بحث و جدل منتهی می‌شوند.در انتقاد روسا از مرئوسان، یا مرئوسین از روسا به ندرت بحث و گفت‌وگو پیش می‌آید.

در مورد اول انتقاد نمی‌تواند رد شود و در مورد دوم هم می‌تواند رد شود و هم می‌تواند نادیده گرفته شود. اما چون همكاران، دارای اختیارات مساوی هستند،بحث و جدل نه تنها مجاز، بلكه امری غیر قابل اجتناب است و تا زمانی كه ارزش فردی یكی از طرفین در معرض خطر باشد، ممكن نیست بتوانند به طرز مفیدی انتقاد كنند یا بشنوند.باید از تكنیك‌هایی استفاده كنیم كه بتوانیم بدون راه انداختن بحث وجدل،از همكارمان انتقاد كنیم؛ انتقادمان را به عنوان یك مساله مشترك مطرح كنیم و كلماتی به كارببریم كه به جای رقابت، ملامت یا سرزنش بر همكاری تاكید كند. تاكید بر هدف مشترك و به كاربردن كلماتی چون ما و مال ما كه اشاره به سهیم بودن و مشاركت هر دو طرف در موفقیت دارد، از پیامدهای زیانبخش رقابت می‌كاهد.نشان دهیم كه همكاری او بر هر دوی ما اثر می‌گذارد؛ وقتی بر هدف مشتركی تاكید می‌كنیم، اشارات ضمنی سرزنش از انتقاد حذف می‌شود.

وقتی خود را در اعمال همكارمان سهیم می‌كنیم به او نشان می‌دهیم كه اگر به انتقاد ما عمل كند چگونه هر دو می‌توانیم از آن بهره مند شویم. در نتیجه با این كار طرف مقابل را متقاعد می‌كنیم موردی كه ظاهرا ارتباطی با ما ندارد، در واقع خیلی هم به ما مربوط است.این تكنیك به ویژه در مواردی كه دو نفر با هم كار می‌كنند مفید است. مثلا همكار ما همیشه در جلسات اداره با تاخیر حاضر می‌شود و در نتیجه، كارها به خوبی پیش نمی‌رود.به جای اینكه بگوییم تو هیچ وقت به موقع نمی‌آیی و سبب می‌شود كه من آدمی‌دست و پا چلفتی جلوه كنم، بگوییم برای هر دو ما مهم است كه به موقع در جلسه شركت كنیم.اگر یكی از ما تاخیر كند، حالت بدی به وجود می‌آید كه به نفع هیچ كداممان نیست.