۷ اشتباه که عیددیدنی‌های نوروز را تلخ می‌کند

سرویس سبک زندگی فردا؛ سیده زهرا برقعی: عید است و عید دیدنی‌هایش. اصلا بعضی از اقوام را آدم، فقط هر عید می‌بیند. دلش خوش است که عید بیاید و جمع فامیل، دورهم جمع باشد. خوبی تعطیلات عید این است که مردم قدرش را می‌دانند و دوست دارند به هر ترتیبی که هست عرض ارادتی به بزرگترها و اقوام و فامیل بکنند. منتها این سالهای اخیر، شاید این سنت قشنگ، رونق قبلی را در بعضی خانواده‌ها و شهرهای بزرگ نداشته‌باشد.اشتباهات ما در مهمان‌داری و مهمان‌نوازی، این اتفاق قشنگ و دورهم‌بودن‌های خاطره‌انگیز را مخدوش کرده‌ است. برای همین به نظر می‌رسد شاید دوباره لازم باشد آداب مهمانی و مهمان‌داری را با هم مرور کنیم. ببینیم اشتباه کارمان کجاست.

مهمان، خودش یک هدیه است روایت زیبایی هست که پیامبر(ص) نازنین‌مان به جمعی رو کرد و فرمود: «هر وقت خداوند بخواهد خیر و خوبی به جمعیتی برساند، هدیه‌ای به سوی آنان می‌فرستد» طبیعی است که همه از هدیه خوششان می‌آید. دوست داشتند بدانند چطور این هدیه‌ای که پیامبر(ص) می‌گوید، نصیب‌شان می‌شود. پرسیدند منظور از هدیه چیست؟ پیامبر(ص) فرمود: «آن هدیه، مهمان است كه با روزی خود وارد می‌شود و هنگام رفتن، گناهان آن خانواده را به همراه می‌برد» ۱

سر زده‌ها را هم تحویل بگیرید

اگرچه دیگر به هوای مهمان، زنگ خانه کمتر زده می‌شود چه برسد به مهمان سر زده، اما به هر حال پیش می‌آید زنگ خانه، با خبر قبلی یا بدون خبر که به صدا در ‌آید. از قدیم گفته‌ بودند مهمان حبیب خداست، اما ما خیلی باورش نکردیم و حتی برای مهمان‌های سرزده خط و نشان کشیدیم و یک جوری برخورد کردیم که بفهمد دیگر از این اشتباه‌ها نباید بکند. اما اسلام توصیۀ دیگری دارد. می‌گوید:«باید به پیشواز او رفت و از او استقبال کرد». پیامبر(ص) عزیز ما می‌فرماید: «هنگام ملاقات و نخستین برخورد، سلام كنید و دست بدهید تا گناهانتان ریخته شود» ۲ یعنی اخم و تَخم ممنوع! نگاه نیش‌دار ممنوع! پذیرایی از مهمانِ سرزده را جوری باید انجام داد که مهمان، شگفت‌زده شود. ضرب‌المثلی هست که می‌گوید:«مهمان ناخوانده، هم‌غذای صاحبخانه است». یعنی نیازی به تدارک ویژه و جداگانه برای او نیست. در عین اینکه حسابی او را تحویل می‌گیرید، خودتان را خفه نکنید. مهمان سرزده خودش می‌داند که سر زده آمده‌است.

با لبخند به استقبال مهمانان بروید لبخند و روی گشاده، چند درصد مهمان‌داریِ ما محسوب می‌شود؟ چقدر به فرزندانمان یاد می‌دهیم که وقتی مهمان می‌آید توی اتاق‌شان پنهان نشوند و با روی گشاده و با ادب، رغبت به سلام کردن با مهمان داشته‌باشند؟ هنگام رفتن ِ مهمان هم خوب بدرقه‌کردن به معنای خوشحالی و رضایت از ساعاتی است که در کنار هم داشتیم. آداب بدرقه کردنِ مهمان را چقدر بلدیم؟ مکالمات ما بیشتر حول و حوش تعارفات می‌گذرد یا حرف‌های صمیمانه و واقعی؟

بدون سوال از میزبان پذیرایی کنید

برای مهمانی که دعوت شده است، باید سنگ تمام گذاشت؛ مادربزرگ‌ها هر چی در پستو داشتند، وقت مهمانداری رو می‌کردند. آجیل و شکلات و نقل و شربت. مادربزرگ با روی گشاده، چایی می‌ریخت و بساط مهمانداری‌اش را جلوی مهمان پهن می‌کرد.

می‌گویند باید بدون سؤال از مهمان میزبانی کرد. نباید بپرسیم چای می‌خوری؟ میوه میل دارید؟ می‌گویند مهمان باید در بهترین مکان بنشیند. الان مبل‌های جداگانه‌ای به نام مبل میزبان درست می‌کنند که در بهترین جای اتاق آن را می‌گذارند چون معمولا رنگی رنگی و قشنگ‌تر است. این درست نیست. میزبان باید بهترین جاها را برای مهمان کنار بگذارد. می‌گویند باید به مهمان تعارف کنیم و در خوردن، پیش‌قدم شویم. حتی می‌گویند تا وقتی او مشغول است، ما هم مشغول باشیم که احساس بدی پیدا نکند.

لطفا سخت نگیرید

خوش به حال آنهایی که دم به دقیقه مهمان دعوت می‌کنند و اهل برو و بیا هستند. خوش به حال آنهایی که از آمدنِ مهمان، استقبال می‌کنند. خوش به حال آنهایی که بلدند خوب و راحت مهمانداری کنند و سخت نگیرند. اینجوری بقیه هم با ذوق و اشتیاق به خانۀ این آدم‌ها می‌روند و می‌دانند طرف خودش را به تکلف نمی‌اندازد و راحت و خودمانی است. بعضی‌ها جایشان کوچک است و امکان برگزاری مهمانی را ندارند، مهمانی را در حیاط یا پشت بام و یا حتی یک پارک مناسب برگزار می‌کنند. ضمنا لازم نیست حتما مهمان را برای صرف غذا دعوت کنیم. چرا اینقدر برای خودمان تکلف می‌سازیم؟ چند مدل غذا و پیش غذا و دسر و مخلفات گوناگونی که هم زحمت ما را زیاد می‌کند و هم هزینۀ بالایی لازم دارد. ضمن اینکه یک سنت غلط را جا می اندازیم و اگر کسی این کارها را به نوبۀ خود انجام ندهند، کم‌کاری کرده است.

این قصه را هم بخوانید که هم جالب است و هم به نفع ماست: روزی مردی امیرمؤمنان علیه‌السلام را به مهمانی دعوت كرد. حضرت به او فرمودند:«دعوتت را می‌پذیرم به شرط آن‌كه سه قول به من بدهی». آن مرد گفت:«چه قولی؟ یاامیرمؤمنان!» حضرت فرمودند:«از بیرون خانه، چیزی برای من تهیه نكنی، آن‌چه در خانه‌ات آماده داری از من دریغ نكنی و به زن و فرزندانت اجحاف ننماییة. مرد گفت:«قبول می‌كنم ای امیرمؤمنان!» و حضرت دعوت مرد را پذیرفتند. ۳

بچه‌ها را هم با خودتان به مهمانی ببرید

بردن بچه‌ها به مهمانی را برای خودتان حکم واجب در نظر بگیرید. بگذارید بچه‌ها هم این آداب را یاد بگیرند. بگذارید اقوام و فامیل خودشان را ببینند و بشناسند. هی نکن نکن راه نیندازید. بچه‌ها آنهمه که شما حق دارید با میزبان قاه قاه بخندید، حق دارد با بچۀ میزبان بازی کند یا بالا و پایین بپرد. بچه‌ها را با آداب مهمانی آشنا کنید و کاری کنید که هم با مهمانی رفتن خوش باشند و هم اینکه مهمان خانۀ شما بیاید، دوست داشته‌ باشند. فقط یادتان باشد موبایل بازی ممنوع! غیبت و حرف از مردم ممنوع! پشت سر دیگران زدن ممنوع! با هم تعریف کنید و بخندید. مهمانی را شاد و پر انرژی برگزار کنید و کاری کنید هم به خودتان خوش بگذرد و هم به بچه‌ها! راستی! عیدی بچه‌ها یادتان نرود.

پی‌نوشت:

۱. مستدرک‌الوسائل، ج۱۶، ص ۲۵۸

۲. بحارالانوار، ج ۷۴، ص۱۵۳

۳. من لایحضرالفقیه، ج۲، ص۴۲