تفاوت فرهنگی در ازدواج عامل خوشبختی یا بدبختی؟

سرویس سبک زندگی فردا؛ عطیه اسماعیلی: ازدواج؛ ساختن یک زندگی مشترک بر اساس عشق، اعتماد، فهم مشترک، بردباری و سرسختی است. که از ابتدا زوجین باید بدانند در این مسیر بی نیاز از خودسازی و یادگیری شیوه‌های بهتر با هم زندگی کردن نیستند. حالا اگر دو نفر در فرهنگ، مذهب، زبان و ملیت مختلف باشند، زمینه‌ای برای رشد و پیشرفتشان فراهم می‌شود یا اختلافات چالش‌هایی را ایجاد میکند که در نهایت به طلاق و جدایی خواهند رسید؟ ازدواج میان فرهنگ‌ها و ملیت‌های متفاوت تاریخ بسیار طولانی دارد اما با کم رنگ شدن مرزهای ارتباطی و نزدیک شدن مردم کشورهای مختلف از طریق شبکه‌های مجازی این موضوع ابعاد جدیدتری به خود گرفته است. نمی‌توان قاعدهٔ یکسانی در نظر گرفت و یک نظریه‌ٔ کلی برای شکست یا موفقیت این گونه از ازدواج صادرکرد. بیش از همه موفقیت و کیفیت یک زندگی به روحیات و میزان رشد و بلوغ شخصیتی افراد بستگی دارد. این که افراد تا چه اندازه آمادگی سازگاری و از خودگذشتگی در اختلافات و مراحل سخت زندگی را دارند. اما تجربیات افراد گوناگونی که در جهان با فردی از فرهنگ دیگر ازدواج کرده‌اند، نکات قابل توجه‌ای را به ما نشان می‌دهد.

مهارت سازگاری پذیرفتن فردی دیگر و همراه شدن با او در مسیر زندگی نیازمند پایبندی به اصول اخلاقی متفاوتی است. رعایت استانداردهای رفتاری و گفتاری و آمادگی برای خودداری و احترام به دیدگاه‌های متفاوت و سبک زندگی متفاوت برای موفقیت در زندگی شخصی و اجتماعی بسیار مهم به شمار می‌آید. حال اگر موضوع مربوط به ازدواج و ساختن نهاد خانواده برای یک عمر باشد، رعایت استانداردها و اصول رنگ دیگری به خود می‌گیرد. هر خانوادهٔ جدید کانونی برای آرامش فرد، رشد و بالندگی او است. فرزندانی که در این کانون متولد می‌شوند نیازمند توجه و آموختن ارزش‌های انسانی و تربیتی از والدین خود هستند. اگر دو فرد از فرهنگ متفاوت نتوانند اختلافات فرهنگی و زبانی خود را به خوبی مدیریت کرده و به انسجام برسند، راه برای شعله‌ورتر شدن اختلافات و جدایی هموارتر خواهد شد.

رزالین دیاب شویری روانشناس و کارشناس امور تربیتی از لبنان با توجه به محیط و جامعه خاص لبنان که فرهنگ‌ها و مذاهب گوناگون را در خود جای داده در این باره تحقیقات زیادی داشته و موارد بسیاری را بررسی کرده است. شویری درباره اهمیت قدرت سازگاری و پذیرفتن تفاوت‌ها می‌گوید: «همهٔ افراد جامعه شخصیت متفاوتی دارند. که این شخصیت در تصمیمات فردی، عاطفی، کاری و اجتماعی‌شان تاثیر مهمی می‌گذارد. سازگاری و انعطاف‌پذیری هر انسان با توجه به شرایط و محیط خانوادگی و اجتماعی‌اش نسبت به دیگران متفاوت است. سازگاری به معنای سازش و تسلیم شدن نیست، بلکه یک مهارت رفتاری ویژه به شمار می‌آید. ازدواج با فردی از کشوری دیگر با زبان، فرهنگ، ارزش‌ها و تجربیات متفاوت هر کدام از زوجین را در یک محیط جدید با شرایط دشوار و تجربه نشده قرار می‌دهد. اگر دو نفر پیش از ازدواج مهارت سازگاری را آموخته باشند، می‌توانند خود را با این شرایط انطباق داده و به تعامل مشترک برسند. نه اینکه یکی تسلیم دیگری شود و همیشه دنباله‌رو باشد. اساس سازگاری در مواجهه با اختلاف نظر است. شرقی‌ها به خصوص مهاجران کشورهای عربی و از این میان لبنانی‌ها نشان داده‌اند که می‌توانند در کشور جدید با محیط بیگانه انطباق داشته باشند. جامعه مسلمانان اروپا و آمریکا جمعیت قابل توجهی از مهاجران شرقی و عرب را در خود جای داده که با غیرهموطنانشان ازدواج کرده و توانسته‌اند فرد جدید را در میان خودشان بپذیرند. بنابراین نباید از اختلاف نظر و تفاوت دیدگاه هراسید. اختلاف نظر و تلاش برای رفع آن در واقع طی کردن مسیر رشد و کمال محسوب می‌شود»

تفاوت‌های نژادی و مذهبی و تأثیرشان در زندگی مشترک مدل SVR يا همان Stimulus-Values-Roles ارزیابی مرحله به مرحله ارزش‌ها، اعتقادات و دیگر عوامل فرهنگی و مذهبی در انتخاب شریک زندگی است. یافته‌های علمی نشان می‌دهد نرخ طلاق در بین زوج‌های هم‌مذهب و عموما مذهبی‌تر، پایین‌تر است. بنابراین پیش‌بینی می‌شود به همان میزان که زوج‌ها از اعتقادات مذهبی متفاوت‌تری برخوردار باشند به همان میزان دچار تضادها و مشکلات بیشتری شده و به احتمال زیاد رابطه‌شان به طلاق بیانجامد. به طور کلی زوج‌هایی که از نظر اعتقادی شبیه هم هستند از ازدواج‌شان راضی‌تر خواهند بود. در این میان میزان پایبندی افراد به مذهب نیز تاثیر به سزایی دارد. در میان زنان غیرمسلمانی که اسلام را پذیرفته و با یک مسلمان ازدواج کرده‌اند، حضور مشترک در مراسم مذهبی رضایتمندی خیلی بیشتری را به دنبال داشته و سازگاری بین آنها را نیز افزایش داده است.

خانم شویری تاکید می‌کند که محل زندگی و اطرافیان در ایجاد حس همدلی مشترک در زمینه‌های دینی و اعتقادی نقش قابل توجهی دارند. «بسیاری از جوانان مسلمان و شرقی برای تحصیل به اروپا، آمریکا یا کانادا می‌روند و با افرادی از فرهنگ‌ها و مذاهب دیگر آشنا می‌شوند. بسیاری بعد از ازدواج با همسرشان که تازه مسلمان شده به کشورشان باز می‌گردند. هر چه قدر افراد تعصبات کمتری داشته و واکنش‌های اجتماعی از سوی خانواده و یا جامعه منطبق بر سازگاری، فهم مشترک، احترام و تحمل تفاوت‌های طرف مقابل باشد زوجین اختلافات کمتری را تجربه کرده و حتی با انجام فرایض دینی مشترک در خانه حس نزدیکی و رضایت بیشتری داشته‌اند. نکتهٔ ضروری این است که شاید افراد در ابتدای آشنایی و تحت تاثیر هیجانات و مجذوب شدن به یکدیگر از تفاوت‌های دینی و اعتقادی چشم پوشی کنند. اما در مراحل بعدی چالش‌های پیش رویشان بیشتر و سخت‌تر خواهد شد. در مواردی که خانواده‌ها و یا جامعه به هر صورتی با این ازدواج مخالف باشند، فشار ناشی از عدم موافقت آنها بر روی روابط زناشویی تاثیر جدی گذاشته و آن را به شدت پرتنش می‌کند. مگر آنکه توافق بر حل اختلافات و بهره‌گیری از شباهت‌ها صورت گرفته باشد»

تربیت فرزندان رزالین دیاب شویری دراین‌باره می‌گوید:«فرهنگ غنی، دانستن چند زبان، انفتاح فکری و اجتماعی که فرزندان این گونه خانواده دارند، قابل انکار نیست. بلوغ اندیشه‌های افراد و بینش و آگاهی اجتماعی که هر کدام از فرهنگ و تمدن خود گرفته‌اند، ظرفیتی را برای تربیت فرزندانی موفق فراهم می‌کند. این گونه فرزندان با دانستن چند زبان می‌توانند زندگی اجتماعی بسیار موفق‌تری داشته باشند و ارزش‌ها و تجربیاتی که از دو فرهنگ و تمدن متفاوت را گرفته‌اند، به کار گیرند. اما اگر یکی از والدین در زمینه انتقال تجربیات و آشنایی فرزندان با فرهنگ و ریشه‌های خود بی‌توجهی کند، نتیجه خوبی به همراه نخواهد داشت. سفر به زادگاه والدین و آشنایی با آداب و رسوم باید به صورت متناوب صورت بگیرد. تا کودکان دچار فقر، سردرگمی فرهنگی، عدم آشنایی با تاریخ و تمدن کشور خود نشوند»

مدیریت تضاد و تنش اجرای استراتژی‌های زیر که مبتنی بر نقاط قوت است، باعث از بین رفتن و یا کاهش شدت تضادها و تنش‌های موجود بین زوج‌های چند فرهنگی می‌شود:

انعطاف‌پذیری در مورد نقش هر یک از شرکای زندگی: زن و شوهر باید در مورد سطح توقعات خود در خصوص انجام کارهای منزل که در بعضی از فرهنگ‌ها بر عهده زن خانواده است با یکدیگر صحبت و گفتگو کنند تا مشخص شود هر کس چه وظایفی دارد.

شوخ‌طبعی در مورد تفاوت‌های فرهنگی: معمولا خنده و ایجاد موقعیت‌های خنده‌دار به صورت بالقوه موجب خاموش شدن آتش شرایط استرس‌زا می‌شود.

به رسمیت شناختن شباهت‌های اعتقادی، ارزش‌ها و رسم و رسومات: زوجین بیش از توجه به تفاوت‌ها به روی شباهت‌ها و نقاط مشترک یکدیگر در روابط‌‌شان تاکید می‌کنند.