آیا شر و بدی‌ که به انسان می‌رسد به خواست خداست؟

سرویس سبک زندگی فردا: خداوند کریم، جواد، بخشنده، رؤوف و رحیم است و برای بندگان جز خیر و خوبی و امور شادی بخش و پسندیده (حسنه) نمی خواهد و اگر به بندگان شر و بدی و امور ناخوشایند و ناراحت کننده (سیئه) می‌رسد، نتیجه گناهان و اعمال و اقدامات بد خودشان است. همان که در آیات فراوان دیگر هم بیان کرده است:

«وَ ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْديكُمْ وَ يَعْفُوا عَنْ كَثيرٍ؛ (۱) هر مصيبتى به شما رسد بخاطر اعمالى است كه انجام داده‌‏ايد، و بسيارى را نيز عفو مى‏‌كند!»

این آیه هم در همان راستا و جواب به توهم غلط افراد بی ایمان و سست ایمان است. آیات قبل، توهم غلط آنان را این گونه بیان می‌کند:

«إِن تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُواْ هَـذِهِ مِنْ عِندِ اللّهِ وَ إِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُواْ هَـذِهِ مِنْ عِندِكَ قُلْ كُلًّ مِّنْ عِندِ اللّهِ فَمَا لِهَـؤُلاء الْقَوْمِ لاَ يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا؛ اگر به آنها [منافقان‏] حسنه (و پيروزى) برسد، می‌گويند: «اين، از ناحيه خداست.» و اگر سيّئه (و شكستى) برسد، مى‏‌گويند: «اين، از ناحيه توست.» بگو: «همه اينها از ناحيه خداست». پس چرا اين گروه حاضر نيستند سخنى را درك كنند؟!

در آیه بالا بعد از نقل توهم غلط منافقان سست ایمان که امور خوب و خوشایند را از خدا و امور ناخوشایند و دردآور را از ناحیه پیامبر می‌شمردند، اولا خطاب را از آن نفهم‌ها منصرف کرده و متوجه پیامبر (ص) نموده و بعد می‌فرماید که همه امور از خوشایند و ناخوشایند به امر و اراده خدا است. ولی شما هنوز به توحید نرسیده‌اید و نمی‌فهمید، بعد می‌فرماید:

آنچه از پیروزی و موفقیت به شما می‌رسد، عنایت خدا و یاری اوست که شامل حال شما شده است و آنچه از شکست و مغلوبیت و...، به شما می‌رسد به جهت رفتارهای غلط خود شما است.

طبق این گونه آموزه‌های قرانی معلوم می‌شود که هر چه از سوی خداوند است خیر و نیکی است و امور نامناسب و ناگوار خواستگاه عمل و عوامل گوناگون دیگر است.

نکته دیگر در انتساب خیرات به خدا و شرور و بدی‌ها به مخلوقات این است که بر اساس رویکرد فلسفی و عرفانی خدا هستی مطلق و نامحدود است و هستی مطلق خیر محض و کمال صرف است. هیچ گونه نقص و محدودیتی در ساحت قدسی او راه ندارد، ولی وجود مخلوقات محدود است و همراه با نقص است و شرور و بدی‌های از وجودات ناقص و محدود برخیزد، از این رو خاستگاه و مبدأ خیرات وجود حق است و مبدأ شرور وجود ممکنات است. پی نوشت‌ها:

۱. شوری (۴۲) آیه۳۰