بهترین‌های اخلاقی

آرمان: انسان باید نسبت به همه کارهای نیک و پسندیده و امور خیر پیشگام و پیشتاز باشد و به رقابت با دیگران بپردازد و در کارهای خیر سرعت و سبقت بجوید. اما برخی از کارهای خیر و اخلاق نیک هست که به عنوان بهترین‌ها مطرح است برخی از این اخلاق و رفتارها عبارتند از: پندپذیری انسان باید عادت کند سخن نیک دیگران را بشنود و از کارهای خیر دیگران بیاموزد. انسان خردمند از هر کسی خوشه ای برمی گیرد و تلاش می‌کند که بهترین خوشه‌ها را بچیند. ادب مراعات ظرایف رفتار و گفتار در جامعه امر بسیار مهم و سازنده ای است. اصولا مردم به جزئیات توجه دارند و اگر به روی شخص نیاورند به طریقی به نقد رفتار و گفتارش می‌پردازند. پس انسان باید براساس «هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد» عمل کند و به ظرافت‌های رفتاری و گفتاری در هر موقعیتی توجه داشته باشد. سکوت انسان باید کم گو و گزیده گو باشد؛ زیرا زیاده گویی، هم موجب ناراحتی و خستگی مخاطب و شنونده می‌شود و هم درصد خطا و اشتباه گوینده را افزایش می‌دهد. انسان هر چه بیشتر بگوید احتمال خطا و اشتباه در سخنش افزایش می‌یابد و زمینه برای کاهش تاثیر نیز فراهم می‌آید. انسان اگر سکوت اختیار کند، قلب و عقل وی از اضطراب و تشویش به آرامش می‌رسد و تفکرات وی در یک مسیر درست قرار می‌گیرد و نظم و منطق می‌یابد. در سکوت است که انسان به تفکر می‌پردازد خوش خلقی، صبر، نیکوکاری در روایات است که آدم خوش خلق به بهشت می‌رود. این بدان معناست که اخلاق نیک و خوشخویی در تغییر انسان و رسیدن به کمالات بسیار نقش دارد. همچنین خداوند در آیات قرآن بر صبر و شکیبایی تاکید کرده و مقامات بسیاری را برای شخص صابر برشمرده است. یاری رسانی و کمک به برادران دینی نیز بسیار مهم و اساسی است و اگر انسان در این راه شکیبایی ورزد و مشکلات را تحمل کند، خود را به کمالاتی می‌رساند که از راه‌های دیگر شدنی نیست. قناعت و بی نیازی انسان باید قناعت در زندگی را اصل اساسی قرار دهد و به آنچه دارد بسنده کند. بزرگ‌ترین فقر انسان، زیاده خواهی است؛ چنانکه بزرگ ترین ثروت هر کسی قناعت است. لقمان حکیم می‌فرماید: فرزندم! بی نیازی را در دلت قرار ده و هرگاه نیازمند شدی مردم را از آن آگاه مکن که نزد آنان بی ارزش می‌شوی بلکه از دریای برکت خدا بخواه. امیرمومنان امام علی(ع) می‌فرماید: کسی که به اندازه کفایت زندگی، از دنیا بردارد، به آسایش دست یابد و آسوده خاطر شود، در حالی که دنیاپرستی کلید دشواری و مرکب رنج و گرفتاری است. لقمان حکیم درباره ارزش قناعت در زندگی می‌فرماید: فرزندم! بی نیازترین انسان کسی است که به آنچه در دست دارد خشنود است و نیازمندترین شخص کسی است چشمش به دست مردم، خیره مانده است و فرمود: به آنچه خدا قسمت می‌کند راضی باش که خدای سبحان می‌فرماید: گناهکارترین بندگان من کسی است که به تقدیر من راضی نشود و نعمت‌های من را قدردانی نکند و بر بلاها شکیبایی نورزد. پرهیز از رفتارهای زشت انسان در برخورد اجتماعی باید برترین‌ها را بشناسد و بدان عمل کند و از رفتار ناشایست اجتماعی پرهیز نماید؛ زیرا برخی از رفتارها شایسته نیست در معاشرت و ارتباط اجتماعی انجام شود. لقمان حکیم می‌فرماید: فرزندم! با مردم درگیر مشو که منفور می‌شوی و خود را سبک مکن که ذلیل شوی. و خود را شیرین مکن که خورده شوی و خود را تلخ مکن که کنار گذاشته شوی. همنشینی با عالمان و دانش اندوزی از دیگر اموری که باید به عنوان بهترین‌های اجتماعی در حوزه اخلاق و معاشرت به آن اشاره کرد، معاشرت با عالمان و بهره گیری از علم و دانش آنان است. ترک معاشرت فاسدان همان طوری که معاشرت با نیکان و عالمان برای انسان سرمایه است، معاشرت با بدان و فاسدان بلای جان و دین و ایمان است.