صبح مسواک بزنیم یا شب؟

تبیان: بیشتر ما عادت داریم شب ها هنگامی که می خواهیم بخوابیم و به اصطلاح در دقیقه نود مسواک بزنیم. در چنین حالتی اگر دیر بخوابیم و سرگرم کارهایمان باشیم، دندان هایمان بیشتر در معرض آسیب و پوسیدگی قرار می گیرند.

متخصصان می گویند مهم نیست شما دندان های خود را دقیقا چه موقع مسواک می زنید، مهم این است که بدون باکتری در دهانتان وارد رختخواب شوید. فقط دو بار در روز مسواک بزنید و برای بیرون کشیدن باکتری ها از بین دندان هایتان نخ بکشید و سعی کنید در طی روز، غذاهای آماده کمتری میل کنید.

البته اگر سعی کنید یک بار از مسواک زدنتان قبل از خواب شب باشد، بهتر است، خصوصا اگر شب ها زود می خوابید، زیرا در طی خواب ترشح بزاق دهان کم می شود و خشکی دهان محیط بهتری را برای فعالیت باکتری های مولد پوسیدگی دندان فراهم می آورد.

یک غشا از پلاک دندانی به طور مداوم به لطف باکتری هایی که در دهان زندگی می کنند روی دندان ها ایجاد می شود که حدود 24 ساعت طول می کشد تا به بلوغ برسد. دلیل احساس بدی که در دهان خود صبح روز بعد از مسواک نزدن دارید، همین است.

مسواک زدن بلافاصله پس از خوردن مواد غذایی ترش و یا کافئین دار ممکن است مینای دندان را از بین ببرد

این باکتری ها در طول روز اسید تولید می کنند، حتی بیشتر از زمانی که شما غذا می خورید، به همین دلیل است که شما باید از شر این غشا حداقل دو بار در روز خلاص شوید و هرچه تعداد مسواک زدن های شما کمتر از این باشد تولید اسید ممکن است بیشتر مینای دندانتان را بخورد و باعث پوسیدگی شود. هر چه بیشتر این غشا بر روی دندان های شما بنشیند و مواد غذایی بیشتری این باکتری ها را تغذیه کنند، زمان بیشتری را صرف نشستن روی صندلی دندانپزشکی خواهید کرد.

درست بعد از خوردن شام مسواک نزنید

مسواک زدن در زمان بین شام و قبل از خواب از لحاظ فنی حتی از اینکه دندان های خود را درست قبل از خواب مسواک کنید بهتر است. دلیلش این است که فلوراید خمیر دندان زمان بیشتری برای تقویت دندان های شما و ساختن مانعی برای اسیدی شدن دهان شما قبل از به خواب رفتن دارد.

ولی بلافاصله بعد از خوردن شام، مسواک نزنید، زیرا شام زمان قرار گرفتن در معرض اوج اسید است، که لایه بیرونی مینای دندان شما را نرم می کند. بلافاصله بعد از شام مسواک زدن، مینای دندان نرم شده را از بین می برد و باعث سایش دندان می شود. پس حداقل 30 دقیقه بعد از صرف شام برای مسواک زدن صبر کنید و از خوردن خوراکی بعد از مسواک زدن جلوگیری کنید، چرا که باکتری ها از هر کربوهیدراتی تغذیه می کنند.

فقدان بزاق دهان (ضد باکتری دهان) در شب به معنی این است که ما فوق العاده نسبت به عوامل خرابی دندان و بیماری های لثه آسیب پذیریم. البته اگر گاهی مسواک زدن را فراموش کردید، نگران نباشید. پلاک دندان به زمان طولانی برای آهکی شدن نیاز دارد و مسواک زدن کافی می تواند پلاک های تشکیل شده در طول روز را حذف کند. فقط آهسته (حداقل 4 دقیقه) و صحیح مسواک بزنید.

به عقیده کارشناسان، بدترین نوع نوشیدنی برای ساعات پایانی شب، نوشابه های گازدار و قهوه کافئین دار است که خطر پوسیدگی دندان و بوی نامطبوع دهان را چندین برابر می کند خوردن کربوهیدرات به طور مداوم در طول روز نیز افراد را بیشتر مستعد ابتلا به خرابی دندان می کند. هر زمانی که شما هر نوع کربوهیدراتی را می جوید یا قورت می دهید، باکتری ها از خواب بیدارشده و شروع به تولید اسید می کنند. در یک وعده غذایی معمولی، برای محافظت از دندان ها و کمک به هضم، سطح بزاق بالاتراست. اما اگر شما در طول روز یکسره بخورید، منجر به تولید اسید بیشتری بر روی دندان شما می شود.

خوردن چه غذاهایی در شب برای دندان ها مضر است؟

مسواک زدن بلافاصله پس از خوردن مواد غذایی ترش و اسیدی و یا کافئین دار ممکن است مینای دندان را از بین ببرد.

به تاخیر انداختن مسواک زدن می تواند باعث رشد پلاک های مولد پوسیدگی در دهان شود. همچنین افرادی که شب ها دیر می خوابند معمولا عادت دارند پس از صرف شام، باز هم میوه، قهوه، شیرینی و انواع تنقلات را بخورند که در اثر این کار، دندان های آنها آسیب می بیند.

کارشناسان توصیه می کنند برای حفظ سلامت دندان و نیز برای جلوگیری از بروز چاقی در اثر دیر خوابیدن، سعی کنید شب ها پس از مسواک زدن دیگر ماده غذایی مصرف نکنید و یا اگر هر نوع خوراکی خوردید، در کنار آن آب بنوشید.

خوردن مواد غذایی ترش و یا چسبناک مانند سوهان ممکن است آسیب جدی به دندان ها وارد کند. همچنین نوشیدنی های شیرین و گازدار می توانند محیط دهان را اسیدی و مستعد رشد انواع باکتری های مضر دهان و دندان کنند.

قهوه و نوشابه سودا

به عقیده کارشناسان، بدترین نوع نوشیدنی برای ساعات پایانی شب، نوشابه های گازدار و قهوه کافئین دار است که خطر پوسیدگی دندان و بوی نامطبوع دهان را چندین برابر می کند.

از این گذشته، خوردن شب هنگام میوه های شیرین مثل موز، انگور و هندوانه می تواند علاوه بر آسیب به دندان، باعث اضافه وزن شود.

پرسش و پاسخ

دکتر محمدرضا خامی ، متخصص بهداشت دهان و دندان به سئوالات زیر پاسخ می دهند

پلاک دندانی چیست و چه عوارضی دارند؟

پلاک دندان لایه ای است که روی سطح دندان ها طی فرآیندی تشکیل می شود و عامل اصلی پوسیدگی های دندانی و همچنین بیماری های لثه است. باکتری ها کم کم به این لایه می چسبند. با گذشت زمان باکتری های بیشتری می چسبند. وقتی ما مواد قندی را به عنوان غذا مصرف می کنیم، باکتری ها طی فرآیند تخمیر، مواد قندی را تخمیر و اسید تولید می کنند. اسید، مواد معدنی موجود در دندان را آهسته آهسته از سطح دندان بر می دارد.

جرم دندان فقط با جرمگیری برطرف می شود. خمیردندان های سفیدکننده، فقط مواد ساینده بیشتری دارند که ممکن است به ساختار دندان صدمه بزند

در حالت طبیعی بین برداشت مواد معدنی از سطح دندان و گذاشتن آن تعادل وجود دارد. ولی هر وقت اسید تولید شود، PH محیط دندان پایین می آید و اسیدی می شود و تعادل به سمت برداشتن مواد معدنی از سطح دندان می رود. وقتی مواد معدنی برداشته شود، فرآیند پوسیدگی شروع می شود. بنابراین هم مقدار مصرف قندهای پوسیدگی زا و هم تکرر مصرف آنها مهم است. چون با مصرف آنها حالت تولید اسید و افت PH اتفاق می افتد. تشکیل پلاک دندانی فرآیندی اجتناب ناپذیر است و ما باید آن را با مسواک زدن صحیح برداریم و پاک کنیم.

آیا پلاک با جرم دندان فرق می کند؟

بله، جرم در حقیقت همان مواد معدنی سخت است که روی دندان تشکیل می شود و مانند ساختمان دندان است، اما چون سطح زبری دارد، پس باعث تجمع میکروب ها می شود. جرم اگر ضخیم شود مشکل ایجاد می کند.

برای پیشگیری از بیماری های دهان و دندان چه توصیه هایی دارید؟ اصول ساده بهداشت دهان و دندان را رعایت کنیم. اگر بیماری خاصی داریم و توصیه به استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید، توسط دندانپزشک شده ایم، آن را مصرف کنیم. روزی دو بار مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید را مد نظر قرار دهیم و از مواد قندی پوسیدگی زا کمتر استفاده کنیم یا حتی الامکان همراه وعده های غذایی مصرف کنیم و سالی یکبار برای چکاپ نزد دندانپزشک برویم.

در مورد استفاده از نخ دندان چه توصیه ای دارید؟ یکی از محل هایی که پلاک تشکیل می شود و موهای مسواک هم به این ناحیه نمی رسد، بین دندان هاست. بویژه در کسانی که دندان های نامرتب و به هم ریخته دارند یا پرکردگی های متعددی در دندان ها دارند. پس استفاده از نخ دندان در سطوح بین دندانی توصیه می شود.

آیا جرم دندان با خمیر دندان مخصوص برداشته می شود؟

خیر. جرم دندان فقط با جرمگیری برطرف می شود. خمیردندان های سفیدکننده، فقط مواد ساینده بیشتری دارند که ممکن است به ساختار دندان صدمه بزند. از خمیر دندان های مخصوص سیگاری ها هم نباید هر روز استفاده شود، چون این کار باعث ساییدگی بیش از حد دندان و آسیب به مینای آن می شود.