ایجاد اعتماد به نفس در کودکان با دادن پول توجیبی

سرویس سبک زندگی فردا: یکی از بهترین خاطرات دوران کودکی ما پول توجیبی بود که از بزرگ‌ترها می‌گرفتیم. لذت خرید کیک و شکلات و لواشک با هیچ چیز دیگری قابل مقایسه نبود و با این که در منزل همه چیز فراهم بود اما خوراکی که با همکلاسی‌ها می‌خریدیم و دور هم می‌خوردیم، لذت دیگری داشت. این لذت وصف نشدنی در واقع همان چشیدن طعم استقلال بود که باعث می‌شد نه فقط از خوراکی که می‌خوریم لذت بیشتری ببریم بلکه احساس بزرگ شدن و اعتماد به نفس پیدا کنیم. حکایت پول توجیبی بچه‌های نسل امروز همان حکایت قدیمی است با این تفاوت که افراط و تفریط باعث شده است کارکرد پول توجیبی و مفهوم آن تغییر کند. در این باره با یکی از کارشناسان گفت وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید. در ادامه این گفت‌و‌گو را به نقل از بیتوته بخوانید.

پول توجیبی، اعتماد به نفس می‌آورد پول توجیبی دادن به بچه‌ها در سنین مختلف معانی خاص خود را دارد. کودکان زیر ۴ سال از ارزش پول آگاهی ندارند و از این سن به بعد نسبت به پول توجه خاصی پیدا می‌کنند. البته ارزش پول را در این سن نیز درک نمی‌کنند اما شکل، رنگ و ظاهر پول را می‌شناسند و گاه می‌توانند ارزش آن را حدس بزنند. حامد سیامکی خبوشان، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی و عضو سازمان نظام مشاوره و روان شناسی بالینی با بیان این مقدمه می‌گوید: پول توجیبی که به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه در اختیار کودک قرار می‌گیرد، زمینه مناسبی را برای رشد توانایی‌های نسبی وی در زمینه مشارکت و کنش‌های اجتماعی و اقتصادی در آینده فراهم می‌کند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد، دختران به پس انداز کردن پول و پسران به خرج کردن پول تمایل بیشتری دارند. از طرفی پسران پول خود را صرف خرید خوراکی و تفریحات هیجانی و اسباب بازی‌های خشن می‌کنند در حالی که دختران به خرید وسایل زینتی تمایل دارند. ارائه منطقی پول توجیبی به کودکان در تعدیل هیجانات و احساسات آن ها نقش چشمگیری دارد. سیامکی خبوشان ادامه می‌دهد: دادن پول توجیبی زمینه‌های خشم و نارضایتی کودک از خودش را فرو می‌نشاند. کودک با پول توجیبی که دریافت کرده است، می‌تواند پرخاشگری نهفته در وجودش را که به علت نبود اعتماد به نفس ریشه‌دار و سرکوب شده است، از بین ببرد. او با دریافت پول توجیبی اعتماد از دست رفته‌اش را باز می‌یابد و خود را بزرگ و مهم احساس می‌کند. در واقع استقلال ناشی از دریافت پول توجیبی اعتماد به نفس از دست رفته کودک را بر می‌گرداند. نکته این جاست که تنها دادن پول توجیبی به کودک کفایت نمی‌کند بلکه والدین باید در خرج کردن و نگهداری پول به وی استقلال عمل دهند. یعنی کودک قادر باشد درباره خرید وسایل تصمیم بگیرد و یا آن را پس انداز کند. والدین به یاد داشته باشند که هرگز از پول توجیبی به مثابه تشویق یا تنبیه استفاده نکنند، زیرا تشویق و تنبیه نباید جنبه مادی داشته باشد. موکول کردن دریافت پول برای انجام کاری در این سنین شیوه بسیار نادرستی است. زیرا کودک عادت می‌کند که در مقابل هر کاری که انجام می‌دهد، پول بگیرد. پول توجیبی گزاف، ممنوع توصیه می‌شود خانواده‌ها مطابق با وضعیت اقتصادی خود به بچه‌ها پول توجیبی بدهند. محسن ایمانی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان این مطلب می‌گوید: زمانی که والدین پول زیادی در اختیار فرزندان خود می‌گذارند به نوعی تربیت نازپروری را نهادینه می‌کنند که باعث می‌شود کودک پول را کم ارزش بداند و انتظار داشته باشد هر چه اراده می‌کند، برایش خریداری شود. از طرفی والدین نباید در دادن پول به بچه‌ها زیاد سختگیری کنند زیرا ممکن است کودک ترغیب شود خودش از کیف والدین پول بردارد. بنابراین او باید مطمئن باشد در صورت نیاز پول به صورت منطقی و هدفمند در اختیارش گذاشته می‌شود. جعفر بای، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی نیز با اشاره به این که دوران دانش‌آموزی، دوران طلایی یادگیری مهارت‌های زندگی است، می‌گوید: مدیریت اقتصادی و مالی یکی از نیازهای مبرم افراد است که باید از دوران کودکی آموزش داده شود. دانش آموز باید یاد بگیرد که در زندگی برای چه نیازهایی باید تلاش کند و اولویت بندی نیازهایش را در دراز مدت به یک مهارت تبدیل کند. کودک از همان زمان که همراه والدین به خرید می‌رود ارزش پول را می‌فهمد و در ضمن آموزش چگونگی استفاده از پول را نیز فرا می‌گیرد. دریافت پول از دیگران از سوی دیگر سیامکی خبوشان با اشاره به این که دادن پول توجیبی باید هدفمند و قانونمند باشد و دریافت آن از هر کسی به جز والدین اثر منفی دارد، درباره بچه‌هایی که بنا به دلایلی پدر ندارند و از افراد دیگر پول می‌گیرند، می‌گوید: این رویه بسیار خطرناک است زیرا کودک در سنی نیست که بتواند بین موقعیت‌های مختلف تمایز قائل شود. او در این شرایط نقش پدر را تنها تامین کننده نیازهای مالی خود می‌داند و این نقش تک بعدی را در ذهن حک می‌کند. او در آینده پدری خواهد شد که فقط به برآوردن نیازهای مالی خانواده فکر می‌کند و یا از همسرش فقط همین انتظار را دارد. نکته این جاست که دریافت پول توجیبی ممکن است تا حدی احساس خوبی به کودک بدون پدر بدهد اما خلاء عاطفی او را پر نمی‌کند. بنابراین ارائه غیرمنطقی پول به چنین کودکی او را یک فرد مادی گرا بار می‌آورد. والدین در سن ۴ تا ۸ سالگی می‌توانند چگونگی استفاده از پول را به هنگام خرید به کودک بیاموزند. افتتاح حساب بانکی و خرید قلک به همراه پول توجیبی به رشد «خودکارآمدی» کودک کمک می‌کند. یعنی کودک نسبت به خودش احساس مفید و موثر بودن و کارآمدی می‌کند و اعتماد به نفس پیدا می‌کند. باید دانست که تقسیم پول در خانواده‌هایی که چند فرزند دارند باید به تناسب سن و تفاوت‌هایی که دارند انجام شود و بچه‌ها بدانند به چه دلیل این مقدار پول را دریافت می‌کنند. همچنین بهتر است والدین به جای تصمیم گیری درباره نحوه هزینه کرد پول به کودک اعتماد کنند و بگذارند خودش برای خرید وسیله‌ای تصمیم بگیرد و پولش را پس انداز کند. در غیر این صورت کودک تصور می‌کند توانایی ندارد و قادر نیست درباره خرید وسیله‌ای به تنهایی تصمیم بگیرد. احساسات خود را در دادن پول توجیبی به کودک دخالت ندهید والدینی که براساس احساسات و هیجانات خود به کودکانشان پول توجیبی می‌دهند نمی‌توانند امیدوار باشند که کودک به صورت منطقی پول خود را خرج کند. سیامکی خبوشان با بیان این مطلب می‌گوید: والدینی که احساس کمبود می‌کنند، خود را با خانواده خواهر یا برادر مقایسه می‌کنند و به جای تفکر منطقی درباره وضعیت مالی خود، بی حساب و کتاب و برای عقب نماندن از دیگران به فرزند خود امتیاز ویژه می‌دهند تا از دیگران به اصطلاح «سر» باشند در آینده فرزندانی خواهند داشت که می‌خواهند ره صدساله را یک شبه بروند و زودباور و با ریسک پذیری بالا خطر می‌کنند و دچار مشکلات متعددی می‌شوند. خانواده در تربیت مالی فرزندان و چگونگی هزینه کرد پول نقش چشمگیری دارد و می‌تواند با ارائه الگوهای صحیح، خرید و هزینه منطقی را به کودک آموزش دهد.