خرید با کودک؛ تفریح یا شکنجه؟!

سرویس سبک زندگی فردا: این‌که کودکی با شیون و دماغ آویزان در کنار والدین خود راه برود، هق‌هق‌هایش بند نیاید، صحنه‌ای است که ممکن‌ است بارها و بارها در خیابان یا فروشگاه و مراکز خرید دیده‌باشیم. ماجرا وقتی ناخوشایند می‌شود که فرزند خود ما باشد که جیغ و داد کند و مدام خودش را به در و دیوار بکوبد و با صدای بلند بگوید این‌را می‌خواهم یا آن را بخر. این‌جاست که شاید در نظر والدین خرید‌رفتن با کودک یک شکنجه روحی تمام‌عیار باشد. در ادامه این یادداشت را به نقل از مهرخانه بخوانید.

خرید رفتن با کودک اگر قرار است با کودک خود به خرید یا فروشگاه بروید، لازم است در اولین همراهی‌های او با شما برای خریدکردن، نکاتی را به او بیاموزید. به همین‌منظور لازم ‌است تا همان زمانی‌که هنوز در خانه هستید و حرکت نکرده‌اید برایش توضیح بدهید که قرار ‌است به کتاب‌فروشی یا سوپر مارکت یا لباس‌فروشی برویم و فلان چیز را که لازم داریم تهیه کنیم. مثلاً بگویید: به کتاب‌فروشی می‌رویم و برای بابا کتاب مورد نیازش را می‌خریم، یا مامان به کفش ورزشی نیاز دارد با هم می‌رویم و برایش کفش ورزشی می‌خریم. کودک را درگیر خرید کنید بهتر ‌است در فروشگاه کودک را درگیر خرید‌کنید؛ معنی این‌جمله آن ‌است که کودک را در خرید‌کردن خود مشارکت بدهید. به عنوان مثال خرید چند قلم از وسایل مورد نیازتان را به عهده کودک بگذارید. مثلاً بگویید: ماکارونی لازم داریم و شما می‌توانی بروی و از بخش ماکارونی‌ها به انتخاب خودت یک ماکارونی شکل‌دار انتخاب کنی تا بخریم. با این‌کار، کودک مشغول می‌شود و حواسش به خریدی که به عهده‌اش سپرده‌اید، معطوف می‌شود و یادش می‌رود بهانه‌گیری کند و یکسره به جان شما غر بزند که این‌را بخر یا آن‌را بخر. نکته مهم‌تر این‌که با این روش، احساس مسئولیت‌پذیری در کودک شما رشد خواهد‌کرد. به کودک یاد بدهید که در هنگام خرید هر نوع مواد‌غذایی، باید حواسش باشد به شما یادآوری کند که تاریخ تولید و انقضای آن‌را چک کنید. وقتی که از کنار قفسه‌های فروشگاه عبور می‌کنید، خوراکی‌های مفید را فهرست‌وار برایش معرفی‌کنید. به عنوان مثال بگویید ماست و شیر و دوغ برای بدن خیلی مفیدند و غذای دندان‌ها و استخوان‌ها هستند و باعث می‌شوند انسان قوی شود. خوراکی‌های مضر را هم معرفی‌کرده و به طور اجمالی برخی دلایل مضربودن آن‌ها را برایش بیان کنید. مثلاً چیپس به دلیل این‌که در روغن سرخ می‌شود، دشمن رگ‌های بدن است و ممکن است چربی مضر آن در رگ‌ها گیر کند و سلامتی‌مان را به خطر بیندازد. قشقرق در فروشگاه بیشتر کودکان وقتی وارد فروشگاه یا مرکز خرید می‌شوند و وسایل و خوراکی‌های رنگی و متنوع را تماشا می‌کنند، رو به پدر و مادر خود کرده و همه را می‌خواهند. اگر هم با ممانعت والدین مواجه ‌شوند، شروع به اجرای نمایش می‌کنند: داد می‌زنند، گریه می‌کنند، خود را به زمین می‌زنند، پدر و مادر خود را می‌زنند، فریاد می‌زند که شما برای من هیچی نمی‌خرید و غر‌غر می‌کند و حسابی اعصاب والدین یا سایر افرادی را که در فروشگاه هستند را بهم می‌ریزد. حتماً تجربه این رفتار را دارید. رفتار صحیح والدین هنگام قشقرق ‌کودک در فروشگاه اما والدین در برابر شیون‌های کودک چه باید بکنند؟ بیشتر والدین وقتی با اصرار یا گریه‌و‌زاری کودک مواجه می‌شوند این جملات را می‌گویند: دیگر نمی‌آوریمت؛ آبرومونو بردی؛ می‌زنمت؛ بریم خونه حسابتو می‌رسم؛ می‌خریم برات ولی دفعه آخره؛ بیا بگیر و دهنت رو ببند؛ بی‌تربیت؛ برویم خانه من می‌دانم و تو. درواقع والدین برای سرو‌صدایی که کودک ایجاد ‌می‌کند، رفتارهای ناشایست او یا ترس از آبرویشان، آن وسیله یا خوراکی را که کودک می‌خواهد برایش تهیه می‌کنند و مثل صداخفه‌کن در اختیارش قرار می‌دهند، اما در ماشین و در مسیر رسیدن به خانه یادشان ‌می‌افتد کودک را تربیت کنند. در حالی‌که این روش پاسخ صحیحی به رفتار نادرست کودک نخواهد بود و به غلط به کودک می‌آموزد که هر وقت چیزی را چشمش دید، با داد و فریاد و گریه آن‌را به دست ‌آورد و نهایتاً چند دقیقه‌ای در راه برگشت از فروشگاه به خانه غرغرهای پدر و مادرش را تحمل کند. از قشقرق کودک در فروشگاه پیش‌گیری کنید قبل از رفتن به فروشگاه برای او توضیح بدهید که قرار است امروز همراه بابا به فروشگاه برویم. با کودک‌ بازی فروشگاه، حمل وسایل و... را شروع کنید. کودکان برای انتقال مفاهیم از بازی استفاده می‌کنند؛ شما هم همین روش را استفاده کنید. به عنوان مثال بگویید: مثلاً الان در فروشگاه هستیم، بیا کمک من وسایل را بگیر؛ و بعد در خانه کنار هم راه‌ بروید و بگویید باید آرام راه ‌برویم که حواس سایرین پرت نشود و بابا فراموش نکند که چه چیزی لازم داشته و ... در فروشگاه به او مسئولیت بدهید. مثلاً بگویید چرخ‌دستی را بیاور و آرام هول بده. انتخاب چند مورد از لیست خرید را به عهده او بگذارید. انتخاب نوع ماکارونی، پنیر‌‌صبحانه و بعضی مایحتاجی که کودک می‌شناسد و به یک مدل خاصی از آن علاقه دارد، را به او بسپارید. سپردن مسئولیت به او برای افزایش اعتماد‌به‌نفس کودک و آموزش انتخاب صحیح مفید است. همچنین کودک کمتر فرصت می‌کند بهانه‌جویی کرده و به دنبال انتخاب خوراکی‌های غیر مفید یا اسباب‌بازی برود. در انتها که همه را آورد، او را در آغوش بگیرید و بگویید: خیلی به ماکمک کردی، امروز به مامان و بابا بیشتر خوش‌گذشت. این جملات را بگویید تا دفعات بعد هم این رفتار را از کودک خود ببینید. کودکان حواسشان به واکنش‌های والدین است و آن‌ها را به خاطر می‌سپارند. هنگام حساب‌‌کردن و پول دادن، حمل وسایل تا ماشین، هل‌دادن چرخ‌دستی، آوردن وسایل از ماشین تا خانه هم کودک را مشارکت دهید. جلوگیری از سوءاستفاده مکانی کودک کودکان به مرور یاد می‌گیرند که والدین‌شان در بعضی از مکان‌ها و زمان‌ها معذوریت دارند و مجبور هستند که به حرف کودک گوش دهند؛ مثلاً در یک فروشگاه بزرگ یا یک محیط آرام مثل کافی‌شاپ یا موقع صحبت‌کردن با تلفن و... کودکان این موقعیت‌های والدین را به مرور ارزیابی می‌کنند، چراکه آن‌ها باهوشند و رفتار والدین را می‌توانند بر حسب سن و قدرت تعقل خود بسنجند و لذا در این مواقع خواسته‌های نامعقول یا خواسته‌هایی را که والدین در مواقع معمول جواب رد به آن‌ها می‌دهند را مطرح می‌کنند و اگر جواب نه بشنوند دست به قشقرق می‌زنند. پس بهتر است شما والدین عزیز یک‌بار برای همیشه جلوی این نوع رفتارهای کودک را بگیرید: برای مثال اگر در حال صحبت با تلفن با شخص خاصی هستند و کودک در همان لحظه تقاضای چیزی دارد، هرگز تسلیم کودک نشوید. اگر کودک یک‌بار به خواسته‌اش برسد، یاد می‌گیرد که همیشه این‌کار را تکرار کند. در این مواقع بهتر ‌است به فردی که در در حال صحبت تلفنی با او هستید، بگویید چند لحظه گوشی را نگه‌دارد و بعد رو به کودک بگویید: باید بهش فکر کنم؛ بعد که تلفنم تمام شد جوابت را می‌دهم، اما اگر بی‌قراری کرد خداحافظی کرده و تلفن را قطع کنید و بگویید این رفتارت را مامان (بابا) دوست ندارد. حالا که این‌کار را کردی باید نیم‌ساعت صبر‌کنی تا وسیله‌ای را که می‌خواستی بهت بدهم؛ و روی حرف خود بمانید و نیم‌ساعت بعد وسیله را به کودک بدهید. در نظر داشته‌باشید که بسیاری از خصوصیات رفتاری کودکان به دلیل بی‌توجهی‌های والدین به امر تربیت است که ناخواسته به‌وجود خواهند‌آمد. کودک در همه‌ لحظه‌های زندگی از شما تربیت می‌آموزد؛ پس حواستان به تک‌تک لحظه‌ها باشد.