چه نوع سرفه‌ای دارید؟

خبرگزاری تسنیم: سرفه کردن یک مسئله کاملا عادی و شایع است، که می‌تواند به خاطر آلرژی یا مصرف سیگار بروز پیدا کند. اما برای انجام روش درست درمانی و در واقع راه‌‌چاره‌ای که واقعا جواب بدهد، باید بدانید که سرفه‌تان از چه نوعی است. در حالی‌که ممکن است با خودتان فکر کنید که اگر این بار هم به سرفه افتادید به داروخانه سر خیابان رفته و شربت سرفه می‌خرید، اما بهتر است بدانید که این چیزی میست که باید به دنبالش باشید. پیش از خرید شربت سرفه، بهتر است درباره این نکات اطلاعاتی داشته باشید. چرا سرفه می‌کنیم؟

سرفه، نوعی واکنش بدن است که باعث پاک‌سازی مجاری تنفسی از ذرات خارجی،‌ میکروب‌ها و مواد حساسیت‌زا می‌شود. به طور خلاصه باید گفت که این کار، باعث می‌شود گلو و مجاری هوایی، تمیز بمانند. اما سرفه ی زیاد می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که مریض شده‌اید.

سرفه می‌تواند مخلوط یا پربار بوده (که با خلط همراه است) و یا سرفه غیرمخلوط یا خشک باشد. هم‌چنین بر اساس شدت سرفه می‌توان آن را تقسیم‌بندی کرد. برای مثال سرفه‌های شدید به ناگهان آغاز شده و کمتر از سه هفته ادامه پیدا می‌کنند و سرفه‌ مزمن بیش از هشت هفته طول می‌کشد. سرفه‌ای که بین سه تا هشت هفته ادامه پیدا کند سرفه شبه حاد می‌نامند.

سرفه مخلوط یا پربار

وقتی در سرفه‌تان خلط غلیظی باشد (در واقع منظور همان ترشح مخاط‌مانندی است که در مجاری تنفسی تولید می‌شود)، آن را سرفه خشک یا مخلوط می‌نامند. این نوع سرفه به طور کلی با احساس تنگی و سفتی سینه و یا گلو، یا احساس تنگی نفس مختصر همراه است. هم‌چنین برخی از افراد متوجه می‌شوند که هنگام حرف زدن، این سرفه در آنها بدتر می‌شود. وجود خلط نشان‌دهنده میزان بالای عفونت ساختارهای موجود در مجاری تنفسی است.

سرفه خشک

زمانی که در سرفه‌تان خلط کمی باشد یا اصلا نباشد، آن را سرفه غیرمخلوط و یا خشک می‌نامند. گاهی اوقات افرادی که دچار سرفه خشک می‌شوند متوجه می‌شوند که گلویشان ورم کرده است؛ برخی دیگر در گلویشان احساس خارش داشته و برای رهایی از آن سرفه می‌کنند، اما هیچ تأثیری ندارد. این مورد اغلب هنگام آلرژی دیده می‌شود، خصوصا افرادی که در معرض دود سیگار یا سایر مواد حساسیت‌زا قرار می‌گیرند و یا افرادی که سینوزیت خفیفی داشته و یا دچار عفونت‌های ویروسی مجاری فوقانی تنفسی می‌شوند.

سرفه ریفلکسی

بخش تحتانی دستگاه تنفسی و ریه‌ها، پاک و سترون است؛ اگر گرد و خاک یا مواد حساسیت‌زا به این فضا وارد شود، منجر به عفونت خواهد شد. بدن ما، برای پیشگیری از این ذرات در پیدا کردن مسیرشان به سوی دستگاه تنفس تحتانی، نوعی مکانیسم دفاعی دارد که آن را سرفه ریفلکسی یا واکنشی می‌نامند. در واقع عصب‌های حسی که توسط مواد حساسیت‌زا تحریک می‌شوند، سبب بروز سرفه خواهند شد.

داروی ضدسرفه یا آنتی تیوسیو

یک‌سری دسته‌های دارویی مانند فلکودین، دکسترومتورفان و آنتی‌هیستامین وجود دارند که روی مغز تأثیر گذاشته و باعث سرکوب ریفلکس سرفه می‌شوند. آنها، سرفه‌های خشکی را که به خاطر سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت ریوی رخ می‌دهد درمان می‌کنند.

کدئین

کدئین نوعی داروی ضدسرفه است که به تنهایی یا همراه با سایر داروها برای درمان علائم سرفه و تسکین آن استفاده می‌شود. در کل دوز مصرف آن، 5 میلی‌گرم به ازای هر 3 تا 4 ساعت است. کدئین دارویی اعتیادآور است. سعی کنید بیشتر از دوز مصرفی آن و یا بیشتر از دوره زمانی تجویزشده توسط پزشک مصرف نکنید.

دکسترومتورفان

یکی از مشتقات غیراعتیادی کدئین بوده که باعث تسکین حساسیت‌های خفیف گلو و نایژه می‌شود. دوز عادی مصرف آن 5 تا 15 میلی‌گرم و هر 6 یا 8 ساعت در شبانه‌روز است (چیزی حدود 10 تا 15 میلی‌گرم). این دارو نمی‌تواند سرفه‌ای را که به خاطر دود سیگار، تنگی نفس و یا آمفیزم رخ داده خوب کند.

فولکودین

یکی از داروهای مخدر و از بین برنده سرفه است که باعث تسکین علائم سرفه خشک شده و از طرفی عوارض جانبی کمی دارد. واکنش‌های مربوط به این دارو شامل کوتاه شدن نفس، خس‌خس سینه و دشواری در تنفس، تورم صورت یا سایر بخش‌های بدن، و بروز خارش یا کهیر روی پوست است.

آنتی‌هیستامین

این دارو، یکی از داروهایی است که باعث کاهش هیستامینِ تولید‌شده توسط بدن می‌شود (ماده‌ای شیمیایی که سبب بروز علائم آلرژی است.) از طرفی در برخی موارد این دارو می‌تواند سرفه را هم تسکین دهد، اما عوارض جانبی احتمالی آن بیشتر از مزایایش است. اگرچه آنتی‌هیستامین برای افراد بزرگسال تجویز می‌شود، باید به خاطر داشت که نباید سرفه مزمن در کودکان را با آنتی‌هیستامین درمان کرد. سعی کنید آنتی‌هیستامین را برای درمان سرفه‌های سینه‌ای مصرف نکنید چرا که تخلیه مخاط ریه‌ها را دشوارتر خواهد کرد. به جای آن می‌توانید از اکسپکتورانت استفاده کنید. البته همه‌ی این‌ها تنها زیر نظر پزشک قابل استفاده‌اند.

اکسپکتورانت

از دسته‌های دارویی بوده که باعث تسکین تراکم خلط در سینه می‌شود که به خاطر مخاط زیاد در آن رخ می‌دهد. ترکیبات شایع فعال موجود در اکسپکتورانت عبارتند از گایافنزین، کلراید آمونیوم و اپیکا. این ترکیبات در مقادیر بسیار کم در داروهای مربوط به سرفه وجود دارند، بنابراین در حالت طبیعی هیچ‌گونه عوارض جانبی خاصی ندارد و یا در مصرف سایر داروها اختلالی ایجاد نخواهد کرد.

برونکودیلتور یا گشاد‌کننده نایژه‌ها

این دارو، جزو دسته دارویی است که به طور کلی به خاطر سرفه‌های ناشی از تنگی نفس، COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه) و التهاب نایژه‌ها به کار می‌رود. این داروها باعث اتساع مجاری هوا شده و در نتیجه جریان هوا به ریه‌ها را آسانتر خواهند کرد. داروهای برونکودیلتور، به دو شکل فعالیت می‌کنند: فعالیت (یا عملکرد) کوتاه که باعث تسکین سریع علائم بیماری شده و فعالیت بلندمدت که باعث کنترل و پیشگیری از علائم بیماری خواهد شد.

خلط

نوعی ترشح مخاط‌مانند است که توسط سیستم تنفسی در شرایط عفونتی و یا حساسیت‌های مزمن ایجاد می‌شود. خلط ممکن است بی‌رنگ، سفید، زرد، سبز، قهوه‌ای و در پاره‌ای موارد قرمز هم باشد. در واقع خلط، نوعی عمل محافظتی است که باعث تخلیه باکتری‌ها و مواد حساسیت‌زا از دستگاه تنفسی خواهد شد.

بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)

شامل انواع بیماری‌هایی است که منجر به بروز واکنش التهابی در ریه‌ها خواهند شد. دو نوع شایع از آن عبارتند از التهاب مزمن نایژه‌ها و یا آمفیزم. التهاب مزمن نایژه‌ها به لحاظ بالینی در قالب سرفه‌های پیوسته همراه با خلط شناسایی می‌شوند که بیش از سه ماه ادامه داشته باشند. آمفیزم هم نوعی بیماری است که در آن بافت‌های ریه به مرور زمان آسیب دیده و منجر به کوتاه شدن تنفس و یا خس‌خس سینه خواهد شد. ممکن است این دو نوع بیماری با هم رخ بدهند.

سرطان ریه

در واقع به رشد سلولی غیرقابل کنترل در بافت‌های ریه مربوط می‌شود. این تومورها و غده‌ها در روند کارکرد طبیعی ریه‌ها دخالت داشته و مانع از آن می‌شوند که بتواند وظیفه اولیه خود را در تأمین خون اکسیژن‌دار و رساندن آن به سایر نقاط بدن انجام دهد. این سرطان، یکی از شایع‌ترینِ سرطان‌ها در مردان و زنان بوده و در سال 2008، چیزی حدود 1.38 میلیون نفر جان خود را به خاطر آن از دست دادند. علاوه بر سیگار کشیدن، عوامل متعدد دیگری هم منجر به ابتلا به سرطان ریه می‌شوند. تماس زیاد با پنبه نسوز، رادون، اورانیوم، آرسنیک، و یا قرار داشتن در معرض دود سیگار همه و همه می‌توانند سبب ابتلا به سرطان ریه شوند.

خس‌خس سینه

خس‌خس سینه نوعی صدای پچ‌پچ مانند پیوسته، خش‌دار و کشیده است که حین نفس کشیدن به خاطر تنگ شدن مجاری تنفسی رخ می‌دهد. در واقع باید آن را نشانه وجود مشکلات تنفسی دانست و اغلب در هنگام بازدم شنیده می‌شود. خس‌خس سینه یکی از علائم شایع سرطان ریه است. حمله آسمی هم یکی از شایع‌ترین علل عود کردن خس‌خس سینه محسوب می‌شود. از طرفی می‌توان آن را نشانه التهاب نایژه‌ها، ذات‌الریه، تنفس یک چیز خارجی و ورود آن به ریه‌ها، سیگار کشیدن و غیره دانست.

آنفولانزا

آنفولانزا نوعی بیماری عفونی است که به خاطر ویروس RNA رخ می‌دهد. آبریزش بینی، گلودرد، سرفه، تب، لرز، درد عضلانی و ضعف، سردردهای شدید و غیره از علائم آن محسوب می‌شوند. از طرفی می‌تواند منجر به حالت تهوع و استفراغ هم بشود. آنفولانزا از سرماخوردگی عادی بسیار شدید‌تر بوده و اغلب از طریق سرفه و عطسه، تماس مستقیم با مدفوع کبوتران و یا ترشحات بینی و یا از طریق تماس با سطوح آلوده به فرد منتقل خواهد شد.