اعمال شب و روز اول ماه محرم الحرام
برای دوستداران خاندان پیامبر(ص) شایسته است که به ویژه در دهه اول این ماه در قلب و ظاهرشان آثار حزن و اندوه هویدا باشد و بعضی از لذت‌های حلال را به ویژه در نهم، دهم و یازدهم این ماه ترک کنند، به مانند کسی که داغدار عزیزانش است؛ و در دهه اول این ماه هر روز امامشان را با زیارت عاشورا یاد کنند
سرویس سبک زندگی فردا: ماه محرم یا محرم الحرام نخستین ماه از تقویم اسلامی یعنی هجری قمری و از جمله ماه‌های حرام است. به صورتی که از دوران پیش از ظهور اسلام در عصر جاهلیت جنگ و خونریزی در این ماه ممنوع بود. دلیل نامگذاری این ماه به نام «محرم» همین بوده است، چرا که جنگ و غارت در آن حرام بود. در ماه محرم بود که امام حسین علیه‌السلام وارد سرزمین کربلا شدند و در دهمین روز از این ماه که به روز «عاشورا» معروف است، به شهادت رسیدند. فرزند ایشان امام زین‌العابدین علیه‌السلام هم در بیست و پنجمین روز از این ماه به شهادت رسیدند.
طلوع هلال ماه محرم یادآور اندوه و حزن اهل‌بیت علیه‌السلام و دوستداران ایشان است. در این ماه خصوصا در ده روز نخست این ماه هر شیعه و انسان آزاده‌ای بر خود وظیفه می‌داند تا حزن و اندوه خود را در عزای فرزند رسول‌الله صلی الله علیه وآله وسلم با سیاه پوشیدن، گریستن، برپایی مجالس عزا، کمک مادی و معنوی به این مجالس و شرکت در دسته‌جات عزادارای و سینه‌زنی سید و سرور شهیدان نشان داده و به این وسیله هر چه بیشتر به خداوند تقرب جوید. میرزا جواد ملکی تبریزی، فقیه و استاد اخلاق که امام خمینی(ره) از شاگردان ایشان بودند، در کتاب «المراقبات» درباره کیفیت عزاداری بر سیدالشهدا علیه‌السلام نوشته‌اند:«برای دوستداران خاندان پیامبر(ص) شایسته است که به ویژه در دهه اول این ماه در قلب و ظاهرشان آثار حزن و اندوه هویدا باشد و بعضی از لذت‌های حلال را به ویژه در نهم، دهم و یازدهم این ماه ترک کنند، به مانند کسی که داغدار عزیزانش است؛ و در دهه اول این ماه هر روز امامشان را با زیارت عاشورا یاد کنند.»
در حدیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله می‌خوانیم:«براى شهادت حسین علیه‌السلام، حرارت و گرمایى در دل‌هاى مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمى‌شود»(۱)
امام رضا علیه‌السلام در وصف حال پدرشان در این ماه فرمودند:«هر گاه ماه محرم فرا می‌رسید، پدرم (موسی بن جعفر‌علیه‌السلام) دیگر خندان دیده نمی‌شد و غم و افسردگی بر او غلبه می‌یافت تا آن که ده روز از محرم می‌گذشت، روز دهم محرم که می‌شد، آن روز، روز مصیبت و اندوه و گریه پدرم بود»(۲)
و در حدیث دیگری پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم خطاب به دختر خود حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها درباره ثواب گریه بر امام حسین علیه‌السلام فرمودند:«فاطمه جان! روز قیامت هر چشمی گریان است، مگر چشمی که در مصیبت و عزای حسین علیه‌السلام گریسته باشد، که آن چشم در قیامت خندان است و به نعمت‌های بهشتی مژده داده می‌شود»
اعمال شب اول ماه محرم برای شب اول ماه محرم چند نماز ذکر شده است: اول - صد رکعت نماز که در هر رکعت سوره حمد و توحید خوانده شود. دوم- دو رکعت نماز که در رکعت اول سوره حمد و انعام خوانده شود و در رکعت دوم سوره حمد و یس. سوم- دو ركعت نماز که در هر ركعت سوره حمد و يازده سوره توحید خوانده شود. در روايت است از حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌‌وآله است كه:«هر كس در اين شب اين دو ركعت نماز را به جا آورد و صبحش را كه اوّل سال است روزه بدارد مثل كسى است كه تمام سال را مُداومت به خير كرده و در آن سال محفوظ باشد و اگر بميرد به بهشت برود.»
و نيز براى هلال اين ماه دعای مبسوطی ذکر شده و احیای این شب به دعا، نماز و خواندن قرآن توصیه شده است.
برای روز اول ماه محرم نیز انجام دو عمل ذکر است. اول - روزه است و در روايت رَيّان بن شبيب از حضرت امام رضاعليه‌السلام روایت است هر كه در اين روز روزه بدارد و خدا را بخواند خداوند دعاى او را مستجاب كند چنانكه دعاى زكريا را مستجاب نمود.
دوم - از حضرت امام رضا عليه‌السلام منقول است كه حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌‌وآله روز اول محرم دو ركعت نماز می‌خواندند و چون فارغ مى‌شدند، دست‌ها را بلند مى‌كردند و اين دعا را سه مرتبه مى‌خواندند:
«خدايا تو معبود قديمى و اين است سال تازهاى؛ پس از تو در آن درخواست حفظ از شيطان و نيرو و قوت بر اين نفس اماره بدخواه دارم و نيز اشتغال بدانچه مرا (در عمل) به تو نزديك گرداند. اى كريم! اى صاحب جلال و بزرگوارى! اى پشتيبان كسى که نگهدارنده و پشتبانى ندارد. اى ذخيره كسى که ذخيرهاى ندارد. اى پناه بى پناهان ! اى دادرس بى كسان اى پشتوان بى پشتوانان! اى گنجينه بى گنجان! اى نيك آزمايش! اى بزرگ اميدوارى و از عز و شكوه ناتوانان!
اى نجات دهنده غريقان! اى نجات بخش هالكان! اى نعمت ده! اى نيكو اى بخشنده اى خوشرفتار! تويى كه براى تو سياهى شب و روشنى روز و تابش ماه و شعاع خورشيد و شرشر آب و صداى درخت سجده كرد. اى خدا انبازى براى تو نيست! بار خدايا ما را به از آنچه گمان برند بگردان و آنچه از(بدی‌های) ما ندانند بيامرز و بدانچه گويند از ما بازخواست مفرماى. بس است مرا خداى نيست معبود حقى جز او بر او توكل كردم و اوست پروردگار عرش بزرگ! به او گرويديم هر چه هست از نزد پروردگار ما است و ياد آور نشود جز صاحبان خرد. پروردگارا! كج مكن دل‌هاى ما را پس از آنكه راه نمودى ما را و ببخش براى ما از پيش خودت رحمت زيرا كه تويى پر بخشش.»
متن عربی این دعا در مفاتیح موجود است که در اینجا فقط معنای آن ذکر شده است. در پایان این یادداشت را با حدیثی از امام محمدباقر علیه‌السلام به پایان می‌رسانیم. آنجا که پس از شنیدن سروده‌های «کمیت» درباره اهل بیت علیه‌السلام و گریستن، فرمودند:«هیچ کس نیست که ما را یاد کند، یا نزد او از ما یاد شود و از چشمانش هر چند به اندازه بال پشه‌ای اشک آید، مگر آنکه خداوند برایش در بهشت، خانه‌ای بنا کند و آن اشک را حجاب میان او و آتش دوزخ قرار دهد».(۴) پی‌نوشت: ۱. جامع احادیث الشیعه ، ج ۱۲، ص ۵۵۶ ۲. امالی صدوق، ص ۱۱۱ ۳. بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۲۹۳ ۴. الغدیر، ج ۲، ص ۲۰۲
دیدگاه تان را بنویسید