روشی برای افزون شدن نعمت‌ها

سرویس سبک زندگی فردا: از مسائلی که فرهنگ اسلامی بر آن تأکید کرده و در قرآن و روایات به عنوان خصلتی ارزنده و نیک برای انسان‌ها بیان شده شکرگزاری و سپاس از بابت نعمت‌های الهی است. اسلام می‌خواهد افراد به درجه‌ای از یقین برسند که در هر حالی اعم از آرامش و یا روی آوردن مصائب شکر خدا را به جای آورند. به نظر می‌رسد که انسان‌ها پس از دریافت نعمت، شکر به جای آورند امّا عارفان و اهل معرفت معتقدند که حتی بلایی که انسان بدان گرفتار می‌شود جای سپاس دارد و شخصی که به ناراحتی مبتلا شده خداوند را حمد گوید که از میان بلاهای گوناگون به یکی از آنها گرفتار آمده است. علماء درجه شکر را از صبر برتر دانسته و گفته‌اند شکر از رضا برخیزد و ریشه صبر در ناپسندی نهفته است. در ادامه یادداشتی در این باره به نقل از تبیان می‌خوانید.

بنابراین حقیقت این است که شکرگزاری، به همین سادگی که بیان می‌کنیم نیست. به عبارت دیگر، شکرگزاری یک کار عبادی مهم است که باید اهمیت و روش درست آن را آموخت. درباره اهمیت شکرگزاری همین بس که مایه ثابت ماندن نعمت‌های موجود ما و مایه زیاد شدن آنها می‌گردد و در مقابل، کفران نعمت یکی از شکل‌های کافر بودن است. (بحارالانوار، جلد ۶۸)

ارتباط شکرگزاری با افزایش نعمت به حدی زنده و سریع است که اولیای دین فرموده‌اند:«هیچگاه نمی‌شود که بنده در یاد خود شکر نعمتی را که خدا به او داده است به جا بیاورد مگر اینکه نعمتش افزوده می‌گردد قبل از اینکه شکرش به مرحله زبان هم برسد.» (بحارالانوار، جلد ۶۸)

ازامام صادق علیه‌السلام نقل شده است که کفر در کتاب خدا بر پنج وجه است که یکی از انواع آن کفران نعمت است.

در وجوب شکر نعمت‌های الهی، توجه به چند نکته ضروری است: ۱. لزوم شکر منعم امری فطری و درونی است که هر انسانی با رجوع به عقل و فطرت خویش در می‌یابد که در برابر هر کسى که به او خدمتی کرده یا نعمتى عطا کرده باید تشکر کند وگرنه از طرف عقل خود، مورد مؤاخذه قرار خواهد گرفت. با توجه به همین روحیه، وقتى انسان متوجه مى‌شود که قدرتی بی‌همتا نعمت‌هاى مادی و معنوی بی شماری به وی عطا نموده، لازم می‌بیند که این قدرت لایزال را بشناسد و از او تشکر کند. بنابراین وجوب شکر نعمت قبل از این که یک واجب شرعی باشد، واجب عقلی است. ۲. اگر چه خداوند از شکرگزاری بندگان بی نیاز است، ولى به خاطر منفعت و مصلحت بندگان خود و به خاطر نتایجی مادی و معنوی و دنیوی و اخروی که برای شأن و منزلت انسان به همراه دارد، آنان را به شکرگزاری فرا خوانده است. در قرآن کریم پس از نوید افزودن بر نعمت‌های سپاسگزاران، کفران نعمت را موجب عذاب الهی دانسته است.

۳. شکرگزاری ریشه تمام سعادت‌ها و سرچشمه عظیم برکات الهى برای انسان است، که روز به روز انسان را به خدا نزدیکتر و پیوند عشق و محبّت بندگان را با خدا محکم تر مى‌سازد از این رو علیرغم بی نیازی خداوند، از روى حکمت و مصلحت بر بندگان ضرورى و واجب گردیده است.

۴. بدون شک هیچ کس توان شکر نعمت‌هاى خدا را ندارد و برترین شکر آدمى اظهار عجز و ناتوانى از شکرگزاری در برابر نعمت‌هاى او و عذر تقصیر به پیشگاه حق بردن است.

راه‌های شکرگزاری به توصیه امام صادق علیه السلام ۱. هنگام استفاده از هر نعمتی توجه کنیم که خدا آن را به ما داده است و نیز «الحمدلله» بگوییم.

۲. از کسی که به ما خوبی می‌کند و نعمت خدا به واسطه او به ما برسد، تشکر کنیم.

۳. وقتی شخص معلول یا مشکلداری را می ‌ینیم، با یاد سلامتی و آسایش خود خدا را حمد کنیم (البته به شکلی که آن شخص نشنود و رنجیده خاطر نگردد).

۴.وقتی نعمتی به ما می‌رسد یا یاد نعمتی می‌افتیم سجده شکر کنیم و اگر موقعیتمان مناسب نیست، صورت را بر دست گذاشته، «الحمدلله» بگوییم. (کافی ج ۲ باب شکر)