«نه» معنادار به خودروهای هیبریدی

روزنامه صبح نو: براساس دستورالعمل جدید، علاوه بر خودرو‌های بنزینی که مشمول افزایش ۱۵ تا ۴۰ درصدی تعرفه گمرک شدند؛ خودرو‌های هیبریدی نیز با عوارض گمرکی جدید و ۱۱ برابر بیشتر از قبل، وارد ایران خواهند شد. یعنی تعرفه این خودرو‌ها از چهار درصد به ۴۵ درصد افزایش یافت. درحالی‌که همه مسوولان و دست‌اندرکاران از تلاش خود برای بهبود وضعیت آلودگی هوا در کلان شهر‌های کشور سخن به میان می‌آورند، اما تصمیمات دولت و به‌ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت با این سخنان و ادعا‌ها هیچ‌گونه سنخیتی ندارد. کافی است بدانید که بر اساس دستورالعمل جدید واردات خودرو‌های خارجی، تعرفه واردات خودرو‌های هیبریدی ۱۱ برابر یا به عبارتی ۱۰۰۰ درصد افزایش یافته است. هیبریدی‌ها لوکس‌اند دولت تیرماه سال جاری سامانه ثبت سفارش خودرو را به دلایل نامعلوم مسدود کرد. در طول این ۶ ماه، به واسطه برهم خوردن عرضه و تقاضا قیمت خودرو‌های خارجی سر به فلک کشید و بین ۱۰ تا ۵۰ درصد افزایش قیمت در این حوزه مشاهده شد. جدا از افزایش تعرفه‌های خودرو‌های بنزینی که فعالان این بازار از پیش انتظار آن را می‌کشیدند آنچه باعث حیرت همگان شد تغییر عجیب و باورنکردنی در تعرفه واردات خودرو‌های هیبریدی است که همه را انگشت به دهان کرد و بازار خودرو را به شوک برد. آقای مهرداد بائوج لاهوتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی درباره علل افزایش چشمگیر تعرفه واردات خودرو‌های هیبریدی به می‌گوید: «خودروی هیبریدی خودرویی دوگانه سوز است و معنی ندارد که بدون تعرفه وارد کشور شود!» او ادامه می‌دهد: «این خودرو‌ها هم بنزین می‌سوزانند و هم برق البته بیشتر از برق، بنزین مصرف می‌کنند، واردات این خودروی‌لوکس محسوب می‌شود و هر کس آن را وارد می‌کند باید پولش را هم بدهد.» عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی اضافه می‌کند: «مردم بروند و خودروی تمام برقی وارد کنند، تعرفه‌اش صفر است، اما خودروی هیبریدی به درد کشور ما نمی‌خورد. بالاخره نگاه ما به واردات باید نگاه منطقی‌ای باشد و از تنها ابزار واردات که تعرفه است، بایداستفاده کنیم.» لاهوتی تاکید می‌کند: «خودروی هیبریدی ۸۰ تا ۹۰ درصد بنزین مصرف می‌کند، برخی هم به‌صورت ۱۰۰ درصدی از حالت بنزین آن استفاده می‌کنند، واردکنندگان باید به سمت واردات خودروی برقی بروند که تعرفه ندارد.» ‌ نمی‌دانستیم تا پیش از این دولت به دلیل مصرف پایین سوخت و آلایندگی اندک خودرو‌های هیبریدی، به‌عنوان تشویقی برای واردات و استفاده از این خودرو فقط ۴ درصد تعرفه واردات برای آن‌ها در نظر گرفته بود، اما حالا با تغییر قوانین این رقم به حداقل ۴۵ درصد و در مواردی حتی به ۱۰۰ درصد نیز رسیده است. با این روند باید منتظر جهش خیره کننده قیمت این خودرو‌های پاک در بازار باشیم. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال که چرا قبل از واردات سری نخست که حدود ۷۹ میلیون دلار را به خود اختصاص داد، کسی به فکر دوگانه‌سوز بودن آن نبود، اینطور پاسخ می‌دهد: «ما نمی‌دانستیم که این‌ها دوگانه‌سوز هستند، این‌ها فقط بنزین می‌سوزانند و خودرویی که فقط بنزین می‌سوزاند چه فرقی با خودرو‌های دیگر می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «اگر قرار باشد برای این خودرو استثنا قائل باشیم باید برای همه خودرو‌های وارداتی چنین شرایطی را فراهم کنیم و آن زمان چه فرقی بین خودرو‌ها خواهد بود؟» تشویق کنید درحالی‌که آلودگی هوا در کلان‌شهر‌ها بیداد می‌کند و تعداد روز‌های پاک در تهران هر سال رو به کاهش است، تعرفه‌های جدید اعلام شده برای خودرو‌های هیبریدی، عملاً خریداران و بازار را به سمت خودرو‌های بنزینی و افزایش آلایندگی سوق می‌دهد و این اتفاق بسیار عجیبی است. این درحالی است که برخی از کارشناسان محیط‌زیست و همین‌طور نمایندگان مجلس، خود مردم را به استفاده از خودرو‌های هیبریدی تشویق کرده‌اند. خانم فاطمه ذوالقدر نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در یادداشتی که به رسانه‌ها ارسال کرده، گفته است: «تراکم‌فروشی راهی برای پوشش کاستی‌های درآمد شهرداری‌ها شناخته شده، درحالی‌که ارتفاع‌سازی‌های غرب تهران سدی در برابر جریان هوا از این محل است و هزینه‌هایی که بر سلامت هوای شهر وارد می‌کند، بسیار بیشتر از درآمد خواهد بود که صرفه اقتصادی ندارد.» او در ادامه این یادداشت آورده است: «بررسی‌ها و آمار کارشناسی موجود از شاخص‌های آلایندگی، میزان آلاینده‌ها و ذرات معلق موجود در هوا را به تفکیک نشان می‌دهد و بر این اساس امروز می‌دانیم که ۷۰ درصد سهم آلودگی هوای شهری مانند تهران برخاسته از خودروهاست که در این میان حمل و نقل عمومی، اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌ها، سهم ۳۴ درصدی از ذرات معلق در برابر سهم سه درصدی خودرو‌های شخصی از ذرات‌معلق را دارا هستند.» نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: «تدبیری که همه صاحب‌نظران بر آن صحه گذارده‌اند استفاده از انرژی‌های پاک نظیر خودرو‌های هیبریدی است؛ خودرو‌هایی که در روز‌های اخیر رشد ۱۰۰۰ برابری عوارض ورودی را داشته است. با نگاه اجمالی در نکات برشمرده شده به صراحت ملاحظه می‌شود که رویه‌های جاری وضع شده بیشتر رویکرد‌های کوتاه‌مدت بوده و اجماع و یکپارچگی در اتخاذ تصمیم‌ها و راهبرد‌های اجرایی در میان نهاد‌ها و دستگاه‌های ذی‌مدخل وجود ندارد و امروز نیز پیشنهادی مطرح شده است که در شرایط تنگنای اقتصادی موجود از یکسو و نبود زیرساخت‌های مورد نیاز حمل‌ونقل عمومی لازم برای شهروندان از سوی دیگر، فشار و هزینه مالی طرح بر مردم وارد می‌شود که ضروری است بازنگری لازم در این بخش از طرح صورت پذیرد و طرحی در راستای افزایش زمینه بهره‌گیری از خودرو‌های هیبریدی در کشور مهیا شود.» توصیه نمی‌کنم چند سالی است که تمایل مردم در داخل کشور نیز به خودرو‌های هیبریدی بیشتر شده و به‌واسطه مصرف اندک تا یک سوم مدل تمام بنزینی، گرایش روزافزونی از سوی مردم ایران به خرید این خودرو‌های پاک وجود داشت. اقبالی که ممکن است با سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، ادامه نداشته باشد. با این وجود لاهوتی در پاسخ به این پرسش که چرا برخی از نمایندگان مجلس مردم را به استفاده از خودرو‌های هیبریدی تشویق می‌کنند، این‌طور واکنش نشان می‌دهد: «ما توصیه نمی‌کنیم کسی خودروی هیبریدی بخرد و سوار شود. خودروی هیبریدی که ۱۰۰ درصد بنزین مصرف می‌کند چه منافعی برای کشور ما دارد، مردم فقط خودروی برقی سوار شوند.» او در پاسخ به این سؤال که مگر در کشور زیرساخت‌های لازم برای استفاده از خودرو‌های برقی مانند پمپ‌های شارژ فراهم شده است، می‌گوید: «نه، ولی باید بستر آن را فراهم کنیم. البته هستند کسانی که از خودرو‌های برقی استفاده می‌کنند و در خانه آن را شارژ می‌کنند.» عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی اضافه می‌کند: «در قانون هوای پاک گفته شده واردات خودرو‌های برقی بدون تعرفه باشد اگر در داخل هم تولید شود که از مالیات ارزش‌افزوده معاف می‌شود. باید مردم به استفاده از خودرو‌های برقی تشویق کنیم نه هیبریدی.» سد خودروسازان گروه‌های خودروسازی کشور نقش مهم و البته تاثیرگذاری در حوزه تولید و توزیع خودرو بازی می‌کنند. با توجه به کیفیت بسیار پایین تولیدات خودرو کاهش تعرفه واردات خودرو بی شک سبب ورشکستگی کارخانجات داخلی‌ای خواهد شد که تنها یک بدنه با چهار چرخ تولید می‌کنند. تعرفه‌های گمرکی واردات خودرو به‌ویژه درباره خودرو‌های پرطرفدار احتمالاً بی‌ارتباط با منافع این کارخانه‌ها و دستان پشت پرده کشور نیست، اما این موضوع در سایه این است که معمولاً مسوولان در زمان زمام‌داری خود به آن معترف نخواهند بود. لاهوتی در پاسخ به این سؤال که با توجه به اینکه خودرو‌های هیبریدی مورد اقبال مردم است، به‌نظر شما شرکت‌های خودروسازی چه برخوردی در این زمینه خواهد داشت، می‌گوید: «بله، چرا اجازه ندهند، قانون اجازه داده است. قانون می‌گوید که هر که بخواهد می‌تواند وارد کند و تعرفه را هم صفر کرده است. باید با استفاده از ابزار تعرفه مردم را به واردات خودرو‌های برقی تشویق کرد. الان با این تشویق نگاه به سمت واردات خودرو‌های برقی خواهد رفت.» واردات و خروج ارز یکی از نگرانی‌هایی است که در سال‌های متمادی مطرح شده است، اما لازمه کاهش واردات و همچنین اقبال مردم از تولیدات داخلی تغییر رویکرد کارخانه‌های داخلی از سرهم‌بندی به‌نام خودروسازی به طراحی، اجرای ایده‌های تازه، کیفیت بخشی و حرکت در سطوح اول خودروسازی جهانی است. این مهم از بعد انقلاب به‌صورت ساکن مانده و غیر از قیمت خودرو‌ها هیچ‌چیز بالا نرفته است. زمانی که از عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی درباره اقداماتی که باید شرکت‌های خودروسازی انجام دهند تا بتوانند مصرف‌کننده را جذب کنند، پرسیده شد، این‌طور پاسخ داد: «خودرو‌های داخلی باید خودشان را اصلاح کنند و به تولیدات روز دنیا برسانند، اما حالا که خودروی برقی‌ای داخل کشور نداریم که بتواند به کاهش و رفع آلودگی هوای کشور کمک کند، چه باید کنیم.» او درباره وجود رانت در واردات خودرو‌های هیبریدی می‌گوید: «این موضوع به من ربطی ندارد و نمی‌دانم که رانت هست یا نه. من به موضوعات بدبینانه نگاه نمی‌کنم، ولی منطق این است که بین هیبریدی و برقی، برقی را انتخاب کنیم. مابرقی را حمایت می‌کنیم.» هیبریدی هم وارد شود آقای بهرام پارسایی رییس کمیته اقتصادی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز درباره تهیه طرحی دو فوریتی توسط تعدادی از نمایندگان برای لغو مصوبه افزایش تعرفه خودرو‌های وارداتی گفته است: «در حال تهیه طرحی دو فوریتی برای بررسی در صحن مجلس برای لغو مصوبه افزایش سرسام‌آور تعرفه واردات خودرو هستیم که این افزایش تعرفه هیچ توجیهی ندارد.» او با بیان اینکه برخی می‌گویند که با افزایش تعرفه به‌دنبال جلوگیری از خروج ارز از کشور هستند، اضافه کرد: «از زمانی که قیمت خودرو پایین بوده و اکنون که قیمت آن به‌دلیل انحصار در واردات افزایش یافته، هیچ تاثیری در واردات احساس نشده است و ارز همچنان از کشور خارج می‌شود.» او با تاکید بر اینکه افزایش تعرفه واردات خودرو برای گروه خاصی رانت ایجاد می‌کند، ادامه داد: «ما اصرار داریم که حتی برای خودرو‌های هیبریدی بسته‌های تشویقی در نظر گرفته شود نه اینکه در شرایط آلودگی هوا و مشکلات زیست‌محیطی جلوی واردات خودرو‌های هیبریدی گرفته شود. حتی خودرو‌های ... یبریدی که وارد کشور می‌شوند مصرف سوخت آن‌ها پایین است و با توجه به کاتالیزور‌هایی که در مصرف سوخت وجود دارد، سوخت را ناقص منتشر نمی‌کنند و سبب آلودگی شدید هوای کشور و کلانشهر‌ها نمی‌شوند.» حال این سؤال بزرگ مطرح می‌شود که اگر به دنبال بهبود وضعیت هوای کشور هستیم چگونه اجازه تردد به بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آلودگی درکشور یعنی خودرو‌های غیر استاندارد داده می‌شود، اما خودرو‌های پاک مانند هیبریدی‌ها که کمترین میزان مصرف سوخت با بالاترین سطح استاندارد را دارا هستند باید با تعرفه‌های نجومی وارد کشور شوند. تعرفه‌هایی که تمایل معدود افرادی را که پیش از این به خرید خودرو‌های پاک گرایش داشتند نیز از بین می‌برد.