اگر دختری بین چارچوب در بنشیند بختش بسته می‌شود؟!/ چرا برخی از مردم خرافاتی شده اند؟

مدت هاست که خرافه گرایی در کشور می تازد و هستند کسانی که اعتقاد شدیدی به خرافه دارند. یادم می آید که از همان دوران کودکی برخی از این خرافات به گوشم می رسید. روزی که قیچی خیاطی را در دستم گرفتم و از سر کنجکاوی چندین بار آن را باز و بسته کردم، همان لحظه بود که مادربزرگم با ناراحتی قیچی را از دستم گرفت و گفت: نزن! دعوا می شود! به عقیده مادربزرگم اگر چاقو چند بار به هم بخورد حتما دعوایی در خانه اتفاق می افتد! شما چه فکری می‌کنید؟ به جای عدد سیزده باید بنویسیم 1+12؟ اگر دختری بین چارچوب در بنشیند بختش بسته می‌شود؟ جغد شوم است؟ اگر به تخته بزنیم چشم نمی‌خوریم؟ کلاغ سیاه بدشانسی می‌آورد؟ نعل اسب خوش‌شانسی می‌آورد؟ خواب بد را نباید برای کسی تعریف کرد؟ یا کلاغ سیاه بدشانسی می‌آورد؟ عدد سیزده نحس است؟! متاسفانه دیده می شود برخی از زنان و مردان جامعه ما اعتقاد به نحس بودن عدد 13 دارند. اما زمانی که از آنها می پرسیم که علت اینکه عدد 13 را نحس می دانید چیست؟ هیچ حرفی برای گفتن ندارند! اما آيا واقعا عدد ۱۳ نحس است؟! چرا برخی مردم فکر می کنند که عدد ۱۳ نحس است؟ خوب است که بدانیم يكی از خجسته ترين روزهای ما مسلمانان، با عدد ۱۳ گره خورده و تولد مولايمان، امام علی (ع) در ۱۳ رجب قرار دارد. آرش كمان گير نيز در سيزدهمين روز از تير ماه، تير خود را از فراز قله دماوند رها ساخت و رهايی ايرانيان را رقم زد. از نگاه رفتار شناسی «فوبیا» یا ترس از موارد مختلف در افراد وجود دارد مانند ترس از شلوغی و جمعیت، ترس از تاریکی، ترس از بیماری و ... . بر همین اساس گروه پژوهشی بنیاد علوم رفتاری تحقیقی انجام داده که ترس از عدد ۱۳ به نام «تریسیکاید فوبیا» نامیده می شود که بر اساس یک باور خرافاتی عده ای آن را شوم و نحس می دانند در حالی که در ایران باستان عدد ۱۳ عدد شانس و خوشبختی بوده و دین اسلام نیز بر این باور خرافاتی خط بطلان می کشد. این پژوهش در بین ۴۲۵۰ زن و مرد در طیف سنی ۱۷ تا ۶۰ سال با تحصیلات مختلف انجام شد که ۸۰ درصد جوانان این باور خرافه و ترس از عدد ۱۳ را قبول ندارند و همچنین این باور با تحصیلات نیز ارتباطی ندارد، بطوریکه بین افراد تحصیل کرده و کم سواد تقریبا یکسان بوده و به تربیت خانوادگی بستگی دارد. نکته دیگر آن که ترس از عدد ۱۳ در بین زنان ۳ برابر مردان بوده و از دیگر نتایج آن این بود که افراد مذهبی ۵ برابر کمتر از دیگران به این موضوع اعتقاد دارند. طلسم، سحر و جادو حقیقت دارد؟ بسیاری از افراد جامعه هنوز در مواجهه با کذبیاتی از قبیل طلسم و سحر و جادو، تحت تاثیر قرار می‌گیرند و مشتری پر و پا قرص مدعیان اینگونه نیروها مي‌شوند. این روزها در خیابان‌ها آگهی‌هایی به دست مردم مي‌رسد که برخی افراد به سود جویی‌های کلان از مردم ساده لوح و زود باور می‌پردازند. در این آگهی‌ها گفته شده است که دعا و طلسم حلال مشکلات است و بسیاری از مردم نیز تحت تاثیر آن قرار مي‌گیرند. افرادی که فرقی نمی‌کند از بالای شهر باشند یا پایین شهر، ساکن خانه‌های تنگ و تاریک باشند یا صاحب کاخ‌های خیالی پایتخت، خود را مدرن بنامند یا هنوز به سنت‌ها وفادار باشند، اعتقادات، سادگی، یا مشکلات آن‌ها به آسانی مورد سوءاستفاده قرار مي‌گیرد و در کنار باور کورکورانه این افراد، «خرافات» به معضلی تبدیل می‌شود که سطح فرهنگی و اجتماعی جامعه را به زیر می‌کشد. القای پوچ‌گرایی، گسترش آسیب‌های اجتماعی، سلب اراده از افراد و صدمات روحی و روانی، تنها قطره‌ای از دریای آسیب‌های رواج این خرافات در جامعه است. شکستن تخم مرغ زیر چرخ های خودروی تازه خریداری شده! حتما شما هم دیده اید کسانی را که بعد از خریدن خودرو، برای دفع چشم زخم 4 عدد تخم مرغ زیر چرخ های ماشین می گذارند و از روی آن رد می شوند؟ آنها اعتقاد دارند که با شکستن این 4 عدد تخم مرغ، از بلا در امان می مانند! در عصر پیامبر(ص) میان قبیله بنی اسد بد چشمانی بودند که چشمان شان اثرات به خصوصی در اشیا می‏نهاد. اینان تصمیم گرفتند با چشم خویش پیامبر را صدمه و زیان بزنند که آیه: «و إنْ یکاد الّذین...»(1) نازل شد. امیرمؤمنان می‏فرمایند: «چشم زخم حق است . توسّل به دعا برای دفع آن نیز حق است».(2) حقیقت این مسئله از دیدگاه دانش بشری به طور دقیق و کامل مشخص نمی‏باشد، اما نظریه هایی ابراز شده ، از آن جمله بعضی از دانشمندان معتقدند در برخی از چشم‏ها نیروی مغناطیسی خاصی نهفته است که کارآیی زیادی دارد، حتی با تمرین و ممارست می‏توان آن را پرورش داد. اگر چه مسئله از جهت علمی کاملاً روشن نباشد، اما جایی برای انکار اصل این عامل وجود ندارد . اما مهم راه كارهای مقابله با اين امر خطرزا است . در روایات وارد شده که پیامبر برای دفع اين خطرات از امام حسن و امام حسین(ع) این دعا را خواندند: «أعیذکما بکلمات التامة و أسماء اللَّه الحسنی کلّها عامة، مِن شر السامة و الْهامة، و مِن شرِّ کل عینٍ لامة، و مِن شر حاسدٍ إذا حسد؛ شما را به کلمات تامه و اسمای حسنای خداوند از شر مرگ و حیوانات موذی و هر چشم بد و حسود آن گاه که حسد ورزد می‏سپارم».(3) در هر صورت پذیرش وجود چشم زخم، نباید آدمی را به دامان خرافه و امور عوامانه سوق دهد. در خصوص تخم مرغ شکستن هم مدرکی در منابع دینی وجود ندارد . این قبیل کارهای اسراف گونه با تعالیم و فرهنگ دینی و عقل هم فاصله دارد . پناه بردن به برخی امور خرافی برای دفع چشم زخم موجب توهین به دین و خلاف شرع است . خرافاتی ها بخوانند باید بدانیم که اگر قرار باشد دائم از وقوع یک پدیده بترسیم، اگر بنا داشته باشیم که مرتب حوادث مختلف را کنار هم بچینیم و به زور آنها را به هم ربط دهیم یا یک تصور را به عمق لایه‌های درونی ذهنمان ببریم و آنقدر به درستی‌اش ایمان داشته باشیم که همه چیزمان شود، فکر می‌کنید زندگی دلچسبی خواهیم داشت؟ شاید قبول کردن این حرف‌ها برای طرفداران خرافات کمی سخت باشد اما واقعیت این است که بین اشیا و اتفاقاتی که در زندگی رخ می‌دهد، نمی‌تواند ارتباط منطقی برقرار باشد چون هر کدام از اشیا و موجودات اطراف ما کاربردی دارند و هیچ کدام ذاتا بد یا نحس نیستند؛ هرچند که ما آدم‌های مضطرب اصرار داریم چنین ارتباطی را برقرار کنیم. پس مشکل اصلی ما آدم‌های خرافاتی چیزی نهفته در درون‌مان است، شاید همان اضطراب یا ترس از آینده و این‌که می‌بینیم هیچ نیروی از بیرون نمی‌تواند به ما اطمینان خاطر بدهد، اما باید باور کرد هیچ کدام از پدیده‌های اطراف ما تاثیر بدی در سرنوشت ما ندارند مگر این‌که ما اصرار داشته باشیم چنین نقشی را به آنها تحمیل کنیم. پی‌نوشت‏ها: 1. قلم (68) آیه 51. 2. نهج البلاغه، حکمت 400. 3. كافي ، كلينى ، نشر دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 هجرى شمسى‏، ج 2 ،ص 569