عجیب ترین مهریه هایی که ثبت شده است!/ هنوز هم مهریه بیشترین زندانی را دارد

از همان روز اول خواستگاری صحبت از مهریه به میان می آید و معمولا خانواده عروس تعداد سکه های بالا برای مهریه دختر خانم شان درخواست می کنند و خانواده آقا داماد با چانه زنی سعی می کنند که تخفیف بگیرند و قیمت را پایین بیاورند! گاهی اوقات هم این چانه زنی ها و نرسیدن به تفاهم برای تعیین مهریه، منجر به جر و بحث میان خانواده ها شده و مانع از ازدواج دو جوان می شود. بارها شنیده ایم که: «مهریه را کی داده و کی گرفته؟!». اما با این حال بیشتر خانواده ها، معتقدند مهریه پشتوانه دخترشان خواهد بود و از سوی دیگر خانواده آقا داماد ترس از عدم توانایی پرداخت مهریه بالا از سوی پسرشان را دارند و نگرانند که عروس خانم مهریه اش را به اجرا بگذارد و پسرشان راهی زندان شود. حال سوال اینجاست که راه حل برای این معضل چیست و چه باید کرد؟ ثبت مهریه های عجیب و غریب! مهریه های عجیب و غریب گاهی شگفت انگیزتر از آن هستند که بتوانیم آنها را باور کنیم، مهریه هایی که اگر عاقبتشان به شکایت و دادگاه نرسد، شاید هیچ وقت از وجودشان با خبر نشویم! یکی از عجیب ترین مهریه های تاریخ ایران چهار سال قبل در شعبه 264 دادگاه خانواده به اجرا گذاشته شده، یک کیلو بال مگس بود! سال 1386 بود که زنی با مراجعه به دادگاه خانواده به قاضی گفت تنها در صورتی حاضر به طلاق می شود که همسرش یک کیلو بال مگس مهریه او را بپردازد! او که سومین ازدواج خود را شکست خورده می دید، دلیل جدایی از همسرش را فریبکاری او عنوان کرد و گفت: «همسرم علی رغم متاهل بودن، با من ازدواج کرده و حالا من تا مهریه ام را نگیرم از زندگی اش بیرون نمی روم!» اما عجیب تر از بال مگس مهریه زن دیگری است که به دادگاه رفت و چشم های شوهرش را از دادگاه خواست! او عروس یک خانواده ثروتمند شده بود که 5هزار سکه مهرش کرده بودند اما کابوس تکرار زندگی خواهر مطلقه اش دست از سر او بر نمی داشت. بنابراین بعد از عقد از همسرش خواست تا چشم هایش را مهر او کند. زن جوان می گفت دلش می‌خواهد مهریه‌اش آنقدر خاص و تعهد‌آور باشد که شوهرش هیچ‌گاه نتواند از قید و بند آن خودش را رها کند. بنابراین یک ماه بعد از عقد به دفترخانه رفتند و قرار گذاشتند بدون اطلاع خانواده ها، یک بند دیگر به مهریه اضافه کنند: چشم هایی آقای داماد! اما چند ماه بعد ورق برگشت و اختلافات آن دو شروع شد تا جایی که چاره ای جز طلاق نماند. البته قاضی دادگاه اعلام کرد که طبق قانون شرع اعضای اصلی بدن قابل جدا کردن نیست و تعهد مالی ایجاد نمی‌کند، چون چشم زمانی که زنده و قابل استفاده برای فرد باشد، باارزش است و نمی‌تواند مورد رهن و گرو قرار بگیرد. ضمن آنکه مهریه همان است که عقد براساس آن صورت گرفته و داماد فقط محکوم به پرداخت پنج هزار سکه طلا است. هنوز هم مهریه بیشترین زندانی را دارد به تازگی سید اسدالله جولایی، مدیرعامل ستاد دیه کشور عملکرد والدین را در تحکیم بنیان یک خانواده جدید موثرترین عامل دانسته و گفته: متاسفانه در محکومیت‌های مالی شاهدیم تعدادی از جوانان بر اساس تعهدات نابجای خانواده‌ها بدون لحاظ توانایی مالی مهریه‌های نه سنگین و نه غیر معقول بلکه مهریه‌های بدون توجه به استطاعت مالی قبول کرده و در ادامه بر اساس همین دین واجب راهی زندان می‌شوند. مدیرعامل ستاددیه کشور حبس بیش از 1500 جوان محکوم به مهریه را حذف سرمایه ارزشمند ملی خوانده و اظهار داشته: بیشترین میزان اخذ گذشت رضایتمندانه شعب ستادهای دیه استانی مربوط به همین مددجویان آماده به کاری است که صرفا بر اساس چشم و هم چشمی محکوم به حبس شده یا می‌شوند. اسلام درباره مهریه چه می گوید؟ آنچه که امروزه، کار ازدواج را مشکل ساخته، مهریه‌های سنگین است که به هیچ وجه مورد تأیید اسلام نیست. البته در اسلام، حد معیّنی برای مَهر معلوم نشده، اما همگان را به رعایت اعتدال دعوت کرده است. بعضی چنان مهریه‌ها را سنگین می‌گیرند که گویی تمام افتخار و ارزش زن در آن خلاصه می‌شود و کم بودن مهریه را دلیل بر بی‌شخصیتی زن و زیادی آن را مایه افتخار و شخصیت می‌دانند. در برابر این گروه، بعضی نیز با مهریه‌های بسیار اندک یا به تقلید از غربی‌ها اصلًا بدون مهریه به عقد یکدیگر درمی‌آیند. در حالی که مقدار معقول و متعادل مهریه، فلسفه‌هایی دارد که این گروه از آن غافلند. در این‌جا احادیثی را نقل می‌کنیم که از مجموع آن‌ها، اعتدال در مهریه به دست می‌آید: حضرت علی (ع) مَهریه‌های سنگین را منع کرده می‌فرماید: مهریه‌های زنان را گران و سنگین نکنید، زیرا سبب عداوت و کینه‌توزی می‌شود. [1] همچنین پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرماید: در مهریه آسان بگیرید، زیرا مرد، کابین (سنگین) زن را می‌دهد، اما در دلش از او کینه و دشمنی به وجود می‌آید. [2] در حدیثی دیگر امام صادق (ع) می فرماید: شومی و ناخجستگی زن، زیاد بودن مهریه او و نافرمانی از شوهرش می‌باشد. [3] از مجموع احادیثی که از پیشوایان معصوم علیهم السلام رسیده است و آنچه سیره آن بزرگان بوده به دست می‌آید که اعتدال در تعیین مهریه، امر مطلوبی است. متأسفانه امروزه، مهریه در میان ما به مشکل و مانعی بر سر راه ازدواج درآمده است، از مهریه‌های پانصد و هزار سکّه بهار آزادی و بلکه بیشتر، صحبت می‌شود و گاهی یک سفر حج و یک سرویس طلا و زیورآلات و صد و چهارده شاخه گُل رز هم ضمیمه آن می‌کنند. تأسف‌انگیزتر آن‌که گاهی بعضی دختران این مهریه‌های سنگین را به اجرا می‌گذارند؛ در صورتی که داماد، قدرت پرداخت آن را ندارد و به زندان می‌افتد. برای تغییر این شیوه غلط و دست و پاگیر یک تصمیم همگانی و تبلیغات گسترده فرهنگی، و در رأس آن صدا و سیما و دیگر وسایل ارتباط جمعی ضروری است. مهریه حضرت فاطمه (س) چه بود؟ اگر قرار به اصلاح تهیه جهیزیه و برگزاری مراسم عرفی باشد، بهترین پیشنهاد برای تامین جهیزیه را می‌توانیم در سنت پیامبر بیابیم: پیامبر اکرم (ص) جهیزیه را از دارایی شخصی حضرت فاطمه (س) تامین فرمود،‌‌ همان دارایی‌ای که تحت عنوان مهریه از داماد گرفته شده بود: على (ع) فرمود که بنا به دستور رسول خدا (ص) سلاح جنگى خویش را به چهار صد و هشتاد درهم فروختم و پول آن را (بابت مهریه) در اختیار پیغمبر اکرم (ص) گذاشتم. پیغمبر اکرم (ص) مشتى از آن مبلغ را به دست مبارک برداشت و به «بلال» دستور داد تا بوى خوش (عطر و طیب) از آن بخرد. و مبلغی دیگر هم به دیگران داد تا جهیزیه حضرت زهرا (س) را فراهم نمایند. [4] به این صورت جهیزیه با حلال‌ترین مال یعنی مهریه تامین شد و علاوه بر آنکه هزینه جدیدی بر گردن مرد بار نشد، مهریه نیز نقدا در ابتدای زندگی پرداخت شد. ضمنا بدان جهت که هزینه جهیزیه، در این روش از مال شرعی خود زن پرداخت می‌شود حق انتخاب و تدبیر با خود اوست و سلیقه خود عروس لحاظ می‌گردد. پی نوشت: [1]. وسائل الشيعه، ج 21، ص 252:« لا تُغالُوا بِمهورِ النساءِ فَتَكونَ عَداوَةً» [2]. ميزان الحكمه، ج 2، ص 1182:« تَياسَروا فى الصَّداقِ فَإنّ الرجلَ لَيُعْطِى المرأةَ حَتى يَبْقى ذلك فى نفسه عليها حَسِيكَةً» [3]. ميزان الحكمه، ج 2، ص 1182:« أما شُوم المزأةِ فَكثرةُ مَهرِها و عُقوقُ زَوجِها» [4]. فضائل پنج تن علیهم‌السلام در صحاح ششگانه اهل سنت، ج‏۲، ۴۰۴، باب ۹۰، زفاف على و فاطمه علیهماالسلام، ص: ۳۹۵