مردم منتظر ارزانی‌اند/ آیا برداشتن تحریم ها برای اقتصاد ایران معجزه می کند؟

سرویس اقتصادی فردا: توافق هسته ای در سایه تلاش های تیم مذاکره کننده و به ثمر رسید اما بی تردید این پایان کار برای دولت یازدهم نخواهد بود.دولتی که همه مشکلات اقتصادی ایران را به نوعی به تحریم ها گره زد و آثار سوء تحریم و مدیریت غلط دولت دهم را عامل گرانی و رکود معرفی کرد، حالا با توافق هسته ای امیدهای زیادی را برای ارزانی و رونق بازارهای اقتصادی ایجاد کرده است. امیدهایی که توقع مردم از دست اورهای توافق هسته ای را بسیار بالا برده و درواقع بسیاری از افکار عمومی در انتظار معجزه اقتصادی پس از توافق هسته ای هستند. پاسخ مردم به نظر سنجی" فردا" نیز که از مردم سوال کرده بود، آیا با توافق هسته ای و برداشته شدن تحریم ها مشکلات حل می شود؟، نمونه خوبی برای این طرز فکر مردم است. در این نظر سنجی که نزدیک به 6000 هزار نفر در آن شرکت کردند،67.8 درصد مخاطبان فردا موافق تاثیر مثبت برداشته شدن تحریم ها بر اقتصاد ایران بودند و 29.11 درصد رای منفی دادند. این مساله در واقع به معنای شروع فصلی دشوار برای دولت یازدهم و حسن روحانی است چرا که باید توقعات اقتصادی مردم را برآورده کنند. این اتفاق اما در حالی رخ می دهد که طی ماه های گذشته برخی اقتصاددانان وابسته و نزدیک به دولت تذکر داده اند که رفع تحریم ها در کوتاه مدت منجر به شکوفایی اقتصاد ایران نمی شود. حتی برخی تحلیل ها بدبینانه تر هم بوده اند و اعلام کرده اند، رفع کامل تمامی تحریم ها به زمانی حدود 25 سال نیاز دارد. نیلی:منتظر معجزه نباشید به عنوان مثال، مسعود نیلی، مشاور حسن روحانی در مورد انتظارات مردمی در روزهای پس از تحریم ، پیش از قطعی شدن توافق هسته ای گفته بود:« اگر فضاي فعالان سياسي و فضاي رسانه‌اي كشور اين مسئله را درك نكند، اين موضوع مي‌تواند بسيار خطرناك باشد. حتي خطرناك‌ تر از بحران سال 91 چراكه آن زمان يك ظرفيتي وجود داشت و مردم به اين نتيجه رسيدند كه مي توانند با يك انتخاب شرايط را تغيير دهند و از آن مسئله عبور كنند كه اينطور هم شد اما آن عوامل نهادي و عوامل بنيادي كه نياز داريم از طريق آن‌ها مشكلاتمان را حل كنيم، در طول زمان اصلاح خواهد شد. شكافي كه در داخل وجود دارد ممكن است حل اين مسائل را به تاخير بياندازد و تاثيرات ناگواري در جامعه به بار بياورد. مانند شرايطي مي ماند كه فردي پشت فرمان اتوموبيلي نشسته و شخص كناري مي‌گويد اين ماشين در مسير نادرستي حركت مي‌كند. راننده سعي مي‌كند اين ماشين را به مسير بازگرداند اما اتومبیل مشكل فني دارد و راننده سعي مي كند با همه اين مشكلات، خودرو را مهار كند و با دشواري آن را از خطر سقوط نجات دهد. ماشين خراب شده است و راننده تلاش مي كند آن را به مسير بازگرداند اما شخص كنار دستي دائما به راننده ضربه بزند و بگويد كه چه شد قرار بود شرايط را اصلاح كني؟ اين مسئله در حال حاضر وجود دارد اما در صحنه افكار عمومي مغفول مانده است.» او ادامه داده بود:« لغو تحريم‌ها هرچند امكاناتي را براي ما فراهم مي‌كند اما معجزه نمي‌كند. شايد شكاف بزرگي ميان آنچه انتظارات عمومي از اثر لغو تحريم ها تلقي می کند با آنچه واقعيت دارد، وجود داشته باشد اگر اين شكاف را درست مديريت نكنيم، ممكن است آن شرايط بدتر از شرايط فعلي كه تحريم است، بشود. يعني شكل‌گيري انتظارات فراتر از واقعيت براي شرايط پس توافق اين خطر را دارد كه در صورت مواجهه با واقعيت اعتماد عمومي خدشه دار شود. در حال حاضر نه تنها در ميان عامه مردم كه برخي مديران نيز تصور مي كنند با توافق هسته‌اي، همه مسائل كشور حل مي‌شود در حالي اين موضوع صحت ندارد. بسياري از مسائل ارتباطي به تحريم ندارد. سامان يافتن برخي از عواملي هم كه به تحريم ربط دارد، زمان‌بر خواهد بود. بنابراين دچار خو‌ش‌بيني كاذب شدن ممكن است ظرفيت تحمل جامعه را سرريز كند.» سعید لیلاز: همه مشکلات را به توافق گره نزنیم سعید لیلاز دیگر اقتصاد دان نزدیک به دولت نیز چند وقت پیش در مقاله ای در هفته نامه اصلاحطلب صدا به مضرات امید بخشی به جامعه برای وضعیت اقتصادی بعد از توافق پرداخته بود. سعید لیلاز در بخشی از این سرمقاله با انتقاد به گره زدن همه مشکلات به تحریم نوشته بود: " این پرسش جدی تر مطرح می شود که آیا واقعا برداشته شدن تحریم ها پس از یک سال به اقتصاد ایران سر و سامان می دهد؟ کسانی که چنین می پندارند آیا فارغ اند از اینکه تجربه اقتصاد ایران - از سال های دور تاکنون - نشان داده که سرازیر شدن نقدینگی به کشور (به هر ترتیب و به هر بهانه) آن هم خارج از چارچوب های اقتصادی، همواره به بیماری هلندی انجامیده است؟ آیا تجربه پیش از انقلاب و یا تجربه دولت قبل در ایجاد رکود تورمی، به این سرعت از حافظه ها پاک شده است؟ ساده انگارانه نیست که بیندیشیم به محض باز شدن دست دولت در منابع مالی، در بخش تولید شاهد سرمایه گذاری و رونق خواهیم بود؟ احمد توکلی می گوید ۱۰ تا ۱۱ کارخانه فولاد ساخته ایم که نه به بازار منابع نزدیک است و نه به بازار مصرف. نهاده های کافی هم ندارند. آیا پس از رفع تحریم ها می توانیم این قبیل مشکلات را حل کنیم یا باز هم به هدر دادن منابع ملی ادامه می دهیم؟ هم او به درستی به زد و بندهای گوناگون سیاسی و منافع گروه های سیاسی اشاره می کند. این آفت اقتصادی را چه کنیم که با تحریم ها حل نمی شود؟ آیا مشکلات قانونگذاری ما یا حتی بودجه ریزی کشور با رفع تحریم ها حل می شود؟ با فساد بانک ها و مؤسسات مالی مجاز و غیر مجاز و عدم نظارت حداقلی بانک مرکزی بر بسیاری از آن ها چه باید کرد؟ جالب است که حتی وزیر اقتصاد هم از کلیت میزان بدهی دولت اطلاعی ندارد. او در ۹ اسفند ۹۳ بدهی دولت را ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد اعلام کرد (پورتال وزارت دارایی) و سپس در اردیبهشت سال جاری - یعنی حدود دو ماه بعد - این عدد را ۲۵۰ هزار میلیارد می داند و اعتراف می کند که کسی این بدهی را تا به حال تخمین نزده است. لغو تحریم ها این مساله را چگونه حل می کند؟ در واقع مسیر نسنجیده دولت فعلی و گره زدن همه مشکلات - حتی آب - به دولت قبل یا به مذاکرات هسته ای، در ادامه رویه غلط دولت قبلی بار سنگین دیگری را بر دوش مردم خواهد انداخت. بار دیگر شاهد رکود مضاعف، تورم مضاعف، افزایش فاصله ی طبقاتی، سوداگری و فساد در شبکه ی پولی، و پشت هم اندازی و فرافکنی دولت ها خواهیم بود. باید گفت با این قبیل نگاه های اقتصادی، باری که پس از لغو تحریم ها بر دوش مردم نهاده خواهد شد سنگین تر از قبل خواهد بود." با توافق هسته ای اقتصاد ایران گلستان می شود؟ به این ترتیب با توجه به این اظهار نظرها و جو پر امیدی که این روزها مردم را فراگرفته و حتی بازارهای اقتصادی مختلف را نیز تحت تاثیر روانی قرار داده می توان خطر را احساس کرد.خطری که در مرحله اول به اعتماد سازی بین دولت و مردم لطمه می زند واز سوی دیگر با ناامیدی مردم از بهبود وضعیت اقتصادی که مهم ترین آن احساس ارزانی در سبد خانوار است، مردمی دلزده و دلسرد از کار و تلاش تحویل می دهد که امیدی به آینده بهتر نخواهند داشت پس لطفا هشدارهای اقتصادی پسا تحریم را جدی بگیرید!