آدابی که هنگام فوت آشنایان‌مان رعایت نمی کنیم/ من و جسد همین الان یهویی!

اینجا سالن تطهیر است، جایی که همه یک دست سیاه می پوشند و منتظر پیکر بی جان عزیزانشان می مانند. همانجایی که کسی به پوشش کسی نگاه نمی کند، جایی که در آن تمام حاضران ساده و بی آلایش می آیند. «مجتمع عروجيان» بهشت زهرا؛ اینجا جایی است که برای یک لحظه هم که شده به یاد مرگ می افتیم و به خودمان می آییم. اینجا آخر دنیاست، دروغ گفتیم و تهمت زدیم، دل شکستیم و حرص زدیم، اما در نهایت جایمان اینجاست. اینجا همانجایی است که علایق دنیوی را فراموش می کنیم و با بقیه همدل و مهربان می شویم. اما زمان زیادی نمی گذرد که همه چیز مثل قبل می شود و باز چشم و هم چشمی هایمان شروع می شود، دفن متوفی در بهترین قطعه، تهیه ناهار برای حضار در بهترین رستوران شهر، تاج گل های گران قیمت و هزاران تجمل گرایی دیگر که سادگی مراسم را از بین می برد! از سالن تطهیر تا قطعات بهشت زهرا لحظه انتظار کشیدن در پشت درب های اتاق های تطهیر متوفی به پایان می رسد و جسم های شسته شده و غسل داده را یک به یک می آورند. در گوشه ای از سالن مادری داغدار شیون می زند و بر سر خود می کوبد، کمی آن طرف تر پدری عزادار با دیدن جسم پسرش طاقت ایستادن روی پاهایش را ندارد و رنگش پریده است. در قسمت دیگری از سالن فرزندان یک پدر که گریه امانشان را بریده است، ضجه می زنند و خاطرات خوبی که با پدرشان داشته اند را تداعی می کنند. پیر یا جوان فرقی نمی کند، اجساد در تمام رده های سنی می آیند و بعد از تطهیر دادنشان و خواندن نماز میت، سوار ماشین بهشت زهرا می شوند و به قطعه مربوطه فرستاده می شوند. دفن جسد و روشن شدن دوربین های فیلم برداری! من و جسد، همین الان یهویی! در میان این همه عزاداری و گریه داغداران، دیده می شود که در مراسم تشییع و هنگام خاک سپاری، چند نفر از بستگان هنگام دفن اقوامشان تلفن هاری همراهشان را برای فیلمبرداری آماده می کنند و با کنار زدن عزاداران برای گرفتن فیلم از جزئی ترین لحظات دفن شخص فوت شده تقلا می کنند! در این میان هستند کسانی که فیلم ها و عکس های گرفته شده را همان لحظه در شبکه های اجتماعی انتشار می دهند و در انتهای آن می نویسند: من و احسان (شخص فوت شده) همین الان یه هویی!!! غذا خوردن نزد اهل خانه میت مكروه است فقط چند دقیقه از دفن فرد فوت شده نگذشته که در بلندگو اعلام می شود: «برای صرف ناهار به رستوران دعوت شده اید» و خیلی زود تمام شرکت کنندگان مراسم تشییع به سمت سالن غذاخوری حرکت می کنند؛ رستورانی که در آن خانواده متوفی آب خالی هم از گلویشان پایین نمی رود و تنها باید نظاره گر غذاخوردن مهمانان باشند! این مراسم ها در حالتی برگزار می شود که در توضیح المسائل مراجع عظام آمده: مستحب است تا سه روز براى اهل خانه ميّت غذا بفرستند و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مكروه است. همچنین امام صادق (ع) می فرماید: «غذا خوردن نزد مصیبت دیدگان از رفتار و کردار زمان جاهلیت است و سنت اسلامی آن است که غذای آنان از سوی دیگران فراهم شود، همان گونه که پیامبر خدا (ص) در مورد جعفر بن ابی طالب (ع) چنین رفتاری را در پیش گرفت [1]». این روایت نشان می دهد که مراسم عزاداری باید ساده برگزار شود و آشنایان و دوستان به ابراز همدردی با خانواده داغدار بسنده کنند و اگر به دلایلی چون برگرداندن آرامش روحی آنها، تصمیم به حضور بیشتر در کنار آنان دارند، نباید به خانواده مصیبت دیده این اجازه را بدهند که برای پذیرایی از آنها دچار تکلف و دردسر شوند، بلکه باید تلاش کنند که در این مدت، این خانواده ها حتی دغدغه خورد و خوراک خویش را نیز نداشته باشند! اما این روزها مشاهده می شود که دغدغه ناهار خوردن افرادی که برای تشییع شخص فوت شده، آمده اند بسیار مهم تر از ماندن کنار متوفی و خواندن دعا برای اوست! اما سوال اینجاست که دعا برای فرد فوت شده مهم تر است یا برگزاری مراسم؟ چرا این روزها مراسم ترحیم به جای اینکه ما را یاد آخرتمان بیاندازد برعکس ما را به سوی تجمل گرایی سوق می دهد؟! پی نوشت: [1]. حر عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعة، ص 237، ح 3504 ، مؤسسة آل البیت، قم، 1409 هـ ق.