چرا مردم به شایعات آلودگی مواد غذایی دامن می زنند؟

شفاف: آلودگی مواد غذایی در ایران در چندسال گذشته بارها جنجالی شده است. از آلودگی برنج های پاکستانی و هندی گرفته تا سوسیس و کالباس ، سبزیجات و سیفی جات جنوب تهران، شیر و لبنیات پالم دار، مرغ سرب دار و ... همه و همه برای افکار عمومی این سوال را ایجاد کرده که آیا در طی چند سال اخیر خوراک سالمی را به عنوان غذا مصرف کرده اند یا خیر؟ به تازگی نیز ماجرای مرغ آلوده به فلزات سنگین دوباره رونمایی شده است تا در گرانی گوشت قرمز ، نگرانی هایی را برای مصرفکنندگان مرغ ایجاد کند. این درحالی است که تغذیه سالم همراه با مواد غنی و مغذی، علاوه بر اینکه سلامت افراد را تضمین می کند، باعث می شود تا هزینه های درمان ناشی از تغذیه مواد غذایی ناسالم و بعضا آلوده نیز کاهش چشمگیری یابد. بنابراین، یکی از اهداف اصلی نظام های سلامت در هر جامعه ای، سلامت مواد غذایی است که در برنامه غذایی مردم قرار دارد. مرغ آغشته به فلزات سنگین در حالی که بالا بودن باقیمانده‌های شیمیایی و استاندارد نبودن تولید محصولات کشاورزی مانند مرغ، سال‌هاست در مجامع مختلف و از سوی برخی کارشناسان مطرح شد، اما مسئولان دولتی مانند سازمان دامپزشکی این ادعا را رد و اعلام کردند که گوشت مرغ تولید شده در کشور مطابق با استانداردها و باقیمانده‌های شیمیایی و آنتی بیوتیک آن در حد مجاز و استاندارد بوده است. سال گذشته بود که مهدی خلج، رییس سازمان دامپزشکی از ردپای سرب در گوشت مرغ خبر داد و گفت: البته میزان وجود این ماده در حد مجاز است. این در حالی بود که برخی مدعی استاندارد نبودن تولید یا بالا بودن باقیمانده‌های شیمیایی مانند سرب در گوشت مرغ بودند و عدم صادرات آن به روسیه به همین دلیل می‌دانستند، اما سازمان دامپزشکی اعلام کرد که بالا بودن هزینه تولید و قیمت تمام شده مرغ عامل صادر نشدن این محصول به روسیه بوده است! بعد از آن نیز، رئیس سازمان دامپزشکی از وجود فلزات سنگین حد مجاز در گوشت برخی از مرغ‌هایی که در برنامه پایش محصولات خام دامی آزمایش شده بودند، خبر داد. رییس سازمان دامپزشکی کشور اظهار کرد: یکی دیگر از کارهایی که انجام شد در زمینه پایش میزان فلزات سنگین در گوشت مرغ بود، چراکه بعضا تشویشی در اذهان عمومی ایجاد شده بود که در مرغ تولید شده داخلی فلزات سنگین وجود دارد، البته سازمان دامپزشکی آن را تایید کرد اما میزان آن از حداکثر مجاز بیشتر نیست و تنها اسید فسفوریکی که برای استخراج ‌دی کلسیم فسفات مورد استفاده قرار می‌گیرد ناخالصی داشت و فلزات سنگینش از حداکثر مجاز بالاتر بود که هشدار دادیم مشکل باید حل شود یا این‌که اسید فسفوریک فود گرید باید به جای آن در بازار عرضه شود. این صحبت‌ها در شرایطی بودکه به عقیده کارشناسان، فلزات سنگین به اندازه مجاز می‌تواند در همه مواد غذایی وجود داشته باشد و در مواقعی که وجود این مواد در میزان مجاز باشد، اصولا نیازی به گفتن و هشداردادن نیست. مرغ‌داران معتقدند: وجود فلزات سنگین در گوشت مرغ به‌دلیل خوراک غیراستانداردی است که برخی کارخانه‌های تولید خوراک مرغ به مرغ‌داران فروختند و البته در سال‌جاری تعطیل شدند. یوسفی، رئیس انجمن صنفی پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی، نیز اظهار کرد: مرغ‌دارانی که در واحد‌های پرورشی خوراک مورد نیاز خود را تولید می‌کنند، هیچ مشکلی از این نظر ندارند و ردپای فلزات سنگین در نمونه‌گیری‌هایی پیدا شده است که مرغ‌داران خوراک مورد نیاز گله‌های مولدشان را از کارخانه‌های دیگری تأمین می‌کردند. در حال به گفته کارشناسان، درباره فلزات سنگین در گوشت مرغ، باید گفت فلزاتی مانند سرب، کادمیوم، جیوه و آرسنیک، که جزء شبه‌فلزات‌اند، از دو روش می‌توانند به گوشت دام و طیور راه پیدا کنند؛ یکی در اثر فعالیت‌های طبیعی مانند آتشفشان و موارد مشابه که باعث می‌شوند این مواد به چرخه غذایی راه یابد و دیگری در اثر فعالیت‌های انسانی، که ممکن است، سبب شوند این موارد در خوراک طیور وارد و در ادامه باعث آلودگی گوشت شود. بی تردید درصورتی‌که میزان مصرف مرغ در خانوار بیشتر شود، میزان فلزاتی که با خوردن مرغ به بدن افراد وارد می‌شود، بیش از حد مجاز می‌شود.در هر حال مسئولین باید در این خصوص به مردم توضیحات کافی را ارئه دهند تا ابهامات برطرف شود. وزیر بهداشت: شیر پر چرب نخورید، روغن پالم دارد اما این تنها مورد آلودگی جنجالی اخیر نیست. در این میان شیر و ماست نیز همواره در معرض شابعات آلودگی قرار داشتند. در حالی که افکار عمومی هنوز هم تحت تاثیر اخبار و با وجود تکذیب ها معتقد بودند در شیر و ماست وایتکس وجود دارد، وزیر بهداشت دویت یازدهم از وجود روغن سرطان زای پالم در شیر و ماست رونمایی کرد . مرداد ماه سال 93 بود که حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت، وجود روغن پالم در شیر را تائید کرد و گفت: متاسفانه این موضوع صحت دارد و در جلسه با وزیر جهاد کشاورزی این مسئله به ایشان نیز اطلاع داده شد و وزیر جهاد کشاورزی دستور داد تا استفاده از روغن پالم به 30 درصد کاهش پیدا کند! وزیر بهداشت تاکید کرد: بسیاری از چربی‌هایش به خاطر روغن پالم است نه بخاطر چربی طبیعی شیر و مردم بدانند که هزینه را برای چه شیری پرداخت می‌کنند. وی به مردم توصیه کرد تا به جای استفاده از شیر پرچرب از شیر کم‌چرب استفاده کرده و گفت: باید این تخلف در صنایع لبنی به صورت تدریجی اصلاح شود چرا که نمی‌توان صنایع لبنیات را به یکباره تعطیل کرد. هاشمی در واکنش به اینکه بخش عمده شیرهای موجود در بازار را شیرخشک تشکیل می‌دهد، گفت: نمی‌گویم شیر خشک خوب است اما روغن پالم به مراتب بدتر از آن است. وقتی وزیر بهداشت اعلام کرد در ماست پرچرب بعضی از شرکتها که اسمشان اعلام خواهد شد روغن پالم استفاده می شود دبیر انجمن صنایع لبنی با بیان اینکه هیچ کارخانه‌‌ای را سراغ ندارم که از چربی گیاهی به جای چربی حیوانی در تولید شیر پرچرب استفاده کند، گفت: این حرفها تشویش اذهان عمومی است واگر وزارت بهداشت از وجود کارخانه‌‌های متخلف مطلع است باید فورا جلوی فعالیت آن‌ها را بگیرد. رضا باکری رئیس انجمن صنایع لبنی در مورد استفاده روغن پالم برای تولید شیر پرچرب توسط برخی از کارخانه‌های صنایع لبنی به فارس گفت: این موضوع را شنیده‌ام و از بیان آن توسط وزیر بهداشت و درمان بسیار تعجب کردم. با این حال وزارت بهداشت این بار قاطعانه عمل کرد تا وجود روغن پالم تکذیب نشود و به حل ماجرا پرداخت. سرانجام نیز پس از کشمکش‌های بسیار میان دستگاه‌های مختلف در اما و اگرهای استفاده از روغن پالم در محصولات لبنی و نگرانی مردم جامعه در عدم خرید لبنیات، در نهایت با نشست مشترکی که میان سازمان استاندارد، سازمان غذا و دارو و برخی از دستگاه‌های مرتبط منعقد شد تصمیم بر این شد از اول مهرماه سال 93 استفاده از روغن پالم و یا هرگونه چربی گیاهی از خط تولید انواع محصولات لبنی خارجی می‌شود. براساس این تصمیم چنانچه واحدهای لبنی در فرآورده هایی تعیین شده خود از روغن پالم استفاده کنند به طور قطع تخلف نموده و پرونده آنها به دادگاهها ارجاع خواهد شد.با این حال عدم معرفی کارخانه های متخلف باعث شده شایعات پالمی همچنان ادامه دار شود. آلودگی مواد غذایی؛ شایعه یا واقعیت؟! و به این ترتیب شایعات در خصوص آلودگی مواد غذایی در خصوص برنج ، سبزی جات، آب و ... ادامه دارد وسوال اینجاست که چرا این شایعات در بین مردم ادامه دار می شود؟رییس کارگروه صنایع غذایی انجمن مدیریت کیفیت ایران نبود هماهنگی بین سازمان‌های تصمیم‌گیرنده و نبود ارتباط دانشگاه و صنعت را دلیل مطرح شدن مباحث غیر کارشناسی و به وجود آمدن شایعه‌هایی از قبیل استفاده وایتکس در شیر یا خمیرمرغ در فرآورده‌های گوشتی دانست. دبیریان افزایش ارتباط صنعت و دانشگاه را لازمه ارتقای صنعت کشور عنوان و اظهار کرد: در راستای تولید باکیفیت باید تعامل بین سازمان‌های نظارتی و همچنین ارتباط صنعت و دانشگاه افزایش یابد. وی با بیان این‌که باید هر یک از سازمان‌ها در حوزه تخصص و مسئولیت محوله تخصصی خود اظهار نظر کنند، گفت: به نظر می‌رسد با توجه به اینکه مصرف فرآورده های غذایی با منشأ دامی بر عهده سازمان دامپزشکی کشور است، اظهار نظر این سازمان در خصوص مصرف خمیر مرغ کارشناسی است. دبیریان ادامه داد: این در حالی است که وزارت بهداشت به‌طور کل مصرف خمیر مرغ را ممنوع اعلام کرده است. البته باید این مساله را در نظر گرفت که تمام سازمان‌های نظارتی دغدغه‌شان حفظ سلامت مردم است و اگر وزارت بهداشت چنین عقیده‌ای دارد هدفش تکثیر نشدن واحد‌های زیرپله‌ای و ورود خمیرمرغ غیربهداشتی به فرآورده‌های گوشتی است. رییس کارگروه صنایع غذایی انجمن مدیریت کیفیت ایران با بیان این‌که باید تعامل بیشتری بین سازمان‌های دامپزشکی، استاندارد و غذا و دارو ایجاد شود، گفت: از این طریق مردم می‌توانند به درستی انتخاب کنند و دغدغه‌ای درباره سلامت یک محصول ندارند. وی با بیان این‌که نباید اجازه اظهار‌نظر به افراد غیرتخصصی داده شود، اظهار کرد: چند وقت پیش موضوع وجود وایتکس در شیر مطرح شد که باید گفت این مباحث تنها موجب تشویش اذهان عمومی می‌شود. دبیریان با بیان این‌که مسئول سلامتی مردم وزارت بهداشت است، گفت: وزارت بهداشت در زمینه سلامت مواد غذایی فعالیت خوبی داشته است اما این مسئله را باید مد نظر قرار داد که تعداد واحدهای غذایی در کشور زیاد است و کنترل این واحدها کار راحتی نیست. رییس کارگروه صنایع غذایی انجمن مدیریت کیفیت ایران با بیان این‌که باید با کارخانه‌هایی که تخلف می‌کنند به شدت برخورد شود، اظهار کرد: زمانی که یک کارخانه پروانه ساخت از سازمان غذا و دارو و همچنین نشان سازمان استاندارد را دارد نباید هیچ‌گونه نگرانی در مورد مصرف آن کالا وجود داشته باشد. در این میان باید به این نکته نیز توجه کرد که عدم اطمینان مردم به مسئولین سلامت کشور نیز در زمینه افزایش این شایعات موثر است و اگرمسئولین نشان دهند که با مردم صادق تر هستند، بی تردید این شایعات کمرنگ تر می شوند.