احیا «مهرگان علم» پس از سال‌ها

مهر: مدیر جایزه مهرگان همزمان با هفته محیط زیست اعلام کرد که جایزه مهرگان علم در حوزه محیط زیست پائیز امسال برگزیدگان خود را خواهد شناخت.

وی با توجه به محدود بودن تعداد کتاب های تألیف شده در زمینه محیط زیست، از جستجوی راهکارهای جدیدی برای استمرار جایزه مهرگان علم خبر داد.

علیرضا زرگر گفت: هفته گذشته با حضور مهندس اسکندر فیروز بنیان گذار سازمان محیط زیست ایران، مهندس هوشنگ ضیایی استاد و پژوهشگر حیات وحش، مهندس علی پازوکی ویراستار علمی و دبیر جایزه مهرگان محیط زیست، محمد درویش کویرشناس و مدیر تشکل های مردمی سازمان محیط زیست و مژگان جمشیدی فعال محیط زیست و روزنامه نگار این حوزه بحث و گفتگوی مفصلی درباره مشکلات محیط زیست ایران داشتیم.

در این جلسه حاضران با تأیید گزارش دبیرخانه جایزه مهرگان علم درباره افزایش نسبی عناوین آثار ترجمه شده و کاهش قابل توجه کتاب های تألیفی در زمینه محیط زیست و حیات وحش در سال های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ اظهار امیدواری کردند که در سال های آینده تعداد کتاب های تألیف شده مؤثر و مهم آنچنان باشد که رقابت در جایزه مهرگان علم معنا داشته و محدود به چند کتاب نشود.

مهندس اسکندر فیروز بنیان گذار سازمان محیط زیست ایران در این نشست ضمن اشاره به اهمیت منابع آب و ضرورت اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از تبخیر روزافزون آن، توجه به محیط طبیعی ایران را بسیار مهم دانست و گفت: هرچند نمی خواهم بار بیشتری بر دوش برگزارکنندگان جایزه مهرگان گذاشته شود ولی توجه به عرصه های جدید و فعالیت های مهم و مؤثر دیگر نظیر ساختن فیلم های مستند از حیات وحش و محیط زیست و انتشار مجلات آموزشی و تخصصی زیست محیطی نیز جداً شایسته تشویق و توجه بیشتر است.

مهندس هوشنگ ضیایی چهره پرتلاش محیط زیست ایران با اشاره به تلاش N.G.O ها و انسان های آگاه و دلسوزی که بدون ادعا در امر آموزش محیط زیست کارهای کوچک اما مستمر و مؤثر انجام می دهند گفت: مجموع همین حرکت های کوچک و پراکنده در نقاط دورافتاده ایران تأثیری بزرگ در بهبود شرایط زیست محیطی ما داشته است. اینگونه فعالیت ها که با گام های کوچک اما استوار برداشته می شود هم باید در جوایز خصوصی و مستقل نظیر جایزه مهرگان تشویق و تقدیر شوند و هم باید از سوی نهادهای عمومی و سازمان حفاظت محیط زیست به اشکال مختلف مورد حمایت قرار گیرند.

مهندس علی پازوکی دبیر چند دوره جایزه مهرگان علم نیز با اشاره به مشکلات مختلف و متنوع محیط زیست در ایران و ضرورت آموزش و ترویج فرهنگ زیست محیطی، بر اهمیت تألیف و انتشار آثار مرجع تأکید کرد و گفت پرداختن به سایر فعالیت ها و عرصه های محیط زیست و اهدای جایزه مهرگان علم به آنها از سال های آغازین کار مطرح بوده ولی توانایی دست اندرکاران برگزاری جایزه از جهت مالی و اجرایی همیشه بسیار محدود بوده است.

محمد درویش فعال محیط زیست و از مدیران شناخته شده این حوزه از جان فشانی و فداکاری محیط بان ها گفت و از تلاش انسان های بزرگی که به رغم همه محدودیت ها و کمبودها به زبان ساده افراد را درگیر مباحث محیط زیستی می کنند و چه بسا تلاششان دیده نمی شود؛ وی گفت: تشکل های زیست محیطی بی ادعا و خالصانه کار می کنند ولی جایزه ها همواره مشوق کارند و انگیزه ها را دو چندان می کنند.

وی همچنین جلب مشارکت بیشتر مردم برای حضور در تشکل های زیست محیطی و آموزش عمومی را نیز با اهمیت دانست و در عین حال همچنان بر اهمیت حفظ سنت جایزه مهرگان علم در اهدای جایزه اصلی خود به کتاب های تألیفی درباره محیط زیست تأکید کرد.

مژگان جمشیدی خبرنگار محیط زیست و فعال اجتماعی نیز گفت: بعضی از افراد به تنهایی یک سرمایه بزرگ اجتماعی هستند؛ سایت ها و شبکه های اجتماعی آگاهی رسانند؛ در آشوراده، پارک گلستان، حفاظت از لاک پشت ها در قشم و در هر کجای ایران که حیات وحش یا محیط زندگی مردم در معرض آسیب باشد خطر می کنند و شجاعانه به میدان می آیند؛ این افراد در کنار تشکل های مردم نهاد شایسته تشویق و تقدیرند. همچنین آن دسته از استادانی که دانشجویان خود را از محیط بسته کلاس درس به پارک های جنگلی و مناطق طبیعی در معرض خطر می برند نیز بسیار تأثیرگذارند. کار این استادان هم آموزش عملی است به دانشجویان و هم مردم محلی را نسبت به سرنوشت محیط زیست خود حساس و آگاه می کنند.

مدیر جایزه مهرگان نیز گفت: در طی سال هایی که جایزه مهرگان علم در حوزه محیط زیست برگزار شده زوایای مختلف مصایب و مشکلات محیط زیست ایران تا حد زیادی شکافته شده است. اما باز هم وقتی پای درد دل و صحبت بزرگان این عرصه می نشینیم می بینیم که به قول فردوسی بزرگ: «یکی داستان است پر آب چشم.» چقدر راه نرفته داریم و چقدر باید مردم و مسئولان بر تلاش خود بیفزایند.

وی افزود: در جایزه مهرگان علم، به سهم خود کوشیده ایم نقشی در معرفی فعالان بی ادعا و ناشناخته محیط زیست و نکوداشت شخصیت های تأثیرگذار در این عرصه داشته باشیم. چه در زمینه ساخت فیلم مستند باشد، چه وبلاگ و سایت خبری، چه عکاسی از حیات وحش باشد، چه ابتکاری نو در آموزش و ترویج فرهنگ حفظ محیط زیست، چه تشکل های مردم نهادی که عاشقانه برای پیشبرد هدف های زیست محیطی تلاش می کنند و چه انسان هایی که یک تنه به مثابه یک سازمان و تشکل در نگهداری محیط زیست و افزایش آگاهی های مردم نقش دارند.

در هر حال تندیس و جایزه نقدی مهرگان علم در حوزه محیط زیست بر اساس «آیین نامه جایزه» فقط یک جایزه اصلی دارد نهایتاً می تواند سه بخش تحسین شده یا تقدیرشده هیئت داوران داشته باشد. امیدواریم در سال های آینده برای گسترش جوایز مهرگان امکان تازه ای پدید آید.

زرگر گفت: اهالی هنر و ادبیات می توانند به محیط زیست کمک کنند. بارها در مراسم اهدای جایزه مهرگان ادب از نویسندگان و هنرمندان تقاضا کردم که به هر شکل که می توانند با ظرافت های ادبیات و هنر به یاری کوشندگان محیط زیست ایران بیایند. کمتر از یک ماه پیش در اکرانی خصوصی فیلم مستندی از خانم رخشان بنی اعتماد کارگردان برجسته ایرانی دیدم که در آن زندگی و یک عمر تلاش های ستودنی مهندس اسکندر فیروز بنیان گذار محیط زیست و چهره جهانی این عرصه را به نمایش درآورده بود. فیلم زیبایی که ساختن آن جداً شایسته احترام و قدردانی است. دیگر نویسندگان و هنرمندان نیز گاه گاهی آثار خوبی خلق می کنند اما اشکال آنجاست که روزگار محیط زندگی و حیات وحش ما آنچنان نگران کننده است که به خلاقیت و تلاش بیشتری نیاز دارد.

مدیر جایزه مهرگان افزود: جلسات هم اندیشی مهرگان علم با حضور صاحب نظران و هیأت داوران این بخش در ماه های آینده ادامه داشته و گزارش آن به روال معمول مرحله به مرحله توسط دبیرخانه جایزه مهرگان علم به آگاهی عموم خواهد رسید.