چرا حاج قاسم در «تنگه احد» سوریه حضور یافت؟

گروه بین الملل فردا - در پی سقوط استان ادلب، صفحات حامی بشار اسد در شبکه های اجتماعی و حتی پیج رسمی «بشار اسد» در فیس بوک، از حضور فرمانده سپاه قدس جمهوری اسلامی، «حاج قاسم سلیمانی» در روستای «جورین» برای بررسی میدانی وضعیت جدید جنگی نبرد سوریه خبر دادند. در این روستا، جلسه ای با حضور سردار قاسم سلیمانی (فرمانده سپاه قدس انقلاب اسلامی)، سردار عماد علی ایوب (فرمانده ستاد کل ارتش سوریه) و تعدادی از فرماندهان رده بالای ارتش سوریه و حزب الله لبنان برگزار شد و فرماندهان عالی رتبه محور مقاومت، با فرماندهان میدانی نبرد ادلب دیدار کردند.

صفحه رسمی بشار اسد - در کنار صفحه دوستداران "ماهر اسد" - در فیس بوک، منبع اولیه خبری بود که به سرعت در رسانه های جهان منتشر شد: «حاج قاسم سلیمانی همراه با فرمانده کل ارتش سوریه و تعدادی از فرماندهان بلندپایه ارتش و حزب الله لبنان به روستای "جورین" رفتند تا به صورت میدانی، وضعیت نبرد را بررسی کنند.»

گروه بین الملل فردا، پیش از این در چند گزارش به تشریح اهمیت جنگ ادلب در سناریوی جدید ترکیه برای سقوط نظام حاکم بر سوریه پرداخته بود. اهمیت این جلسه، علاوه بر موقعیت زمانی آن (بلافاصله بعد از سقوط تقریبا کامل استان ادلب) به موقعیت مکانی آن یعنی روستای «جورین» برمی گردد. روستای جورین، دروازه غربی منطقه «سهل الغاب» می باشد که پیش از این در یک گزارش اختصاصی در مورد آن نوشتیم: «از نقاط قابل توجه در مورد سهل الغاب، موقعیت ارتباطی آن است که سه استان لاذقیه، ادلب و حماه را به یکدیگر متصل می کند. در صورتی که معارضان اسد بتوانند منطقه سهل الغاب را تصرف کنند، ارتباط ارتش سوریه با استان های ادلب و حلب به طور کامل قطع می شود و مخالفان می توانند ارتش دولتی سوریه را در دو استان مزبور محاصره کنند.» ( + )

قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس انقلاب اسلامی (بالا)

سردار عماد علی عبدالله ایوب، فرمانده ستاد کل فرماندهی ارتش سوریه (پایین)

اعلان خبری جلسه این دو فرمانده بلندپایه نظامی جبهه سوریه با فرماندهان بلندپایه ارتش و حزب الله در خط مقدم نبرد با مخالفان، نشان دهنده اهمیت فوق العاده عملیات کنونی ارتش سوریه در برابر معارضان است.

اینک در بخش دیگری از سلسله گزارش های اختصاصی نبرد سوریه، به تشریح موقعیت ژئوپلتیک و استراتژیک «سهل الغاب» می پردازیم که با توجه به موقعیت کنونی نبرد سوریه، «تنگه احد» سوریه محسوب می شود. سهل الغاب، یک منطقه کوهستانی سوق الجیش بین استان های ادلب، لاذقیه و حماه می باشد که منتهی الیه جنوبی آن، شاهراه غربی به استان حمص و دروازه شرقی استان طرطوس نیز محسوب می شود. به این ترتیب، عملا سهل الغاب را می توان نخ تسبیح مناطق غربی و مرکزی تحت سیطره نظام سوریه خواند. معارضان اسد هم اکنون در مرزهای شمالی و شرقی سهل الغاب جولان می دهند و به نظر می رسد منطقه عملیاتی بعدی انان سهل الغاب باشد.

سید حسن نصر الله، رهبر مقاومت اسلامی لبنان نیز اخیرا در سخنانی هشدار داد که اگر شرایط در سوریه بغرنج تر شود، اعلام جهاد خواهد کرد.

از نظر جغرافیایی، مرز غربی سهل الغاب سلسله کوه های شرق استان لاذقیه است. استان لاذقیه، بافتی یکدست علوی نشین دارد و رئیس جمهور سابق و فعلی سوریه (حافظ اسد و بشار اسد) در همین استان به دنیا آمده اند. مرز شرقی سهل الغاب، سلسله کوه های «جبل الزاویه» در جنوب استان ادلب هستند که هم اکنون تحت سیطره معارضان اسد می باشند. شهر «معمرة النعمان»، بزرگ ترین شهر در میان سلسله کوه های جبل الزاویه می باشد. رمز شمالی سهل الغاب، شهر «جسر الشغور» می باشد که دومین بزرگ ترین شهر استان ادلب می باشد و حدود یک ماه قبل به تصرف مخالفان اسد درآمد. مرز جنوبی سهل الغاب، شهر «مصیاف» می باشد که بزرگراه میان حمص و طرطوس از آن عبور می کند و به نوعی، دروازه استان های طرطوس و حمص به حساب می آید.

نقشه منتشره از سوی ستاد فرماندهی جیش الفتح در مورد فاز نخست نبرد در سهل الغاب

طبق این نقشه، اصلی ترین پایگاه معارضان، شهرهای تازه تصرف شده جسر الشغور و اریحا هستند و اصلی ترین پایگاه ارتش سوریه نیز در شهر سلحب و روستای قرداحه می باشد.

توضیح:

مساحت کلی سهل الغاب، وسیع تر از منطقه مشخص شده در نقشه فوق است. در این نقشه، صرفا مساحت منطقه عملیاتی فاز نخست تصرف سهل الغاب از سوی جیش الفتح بیان شده است.

اهمیت ژئوپلتیک سهل الغاب، به موقعیت جغرافیایی آن و شهرهای مرزی حاشیه آن برمی گردد. اگر معارضان بشار بتوانند این منطقه را تصرف کنند، عملا راه ارتباطی مناطق غربی به مناطق مرکزی سوریه را قطع کرده اند. به صورت کاملا مشخص، ارتباط ارتش سوریه و گروه های همپیمان آن با استان های ادلب و حلب به طور کامل قطع می شود و علاوه بر ایجاد یک سپر امنیتی و نظامی مطمئن برای ادلب، زمینه برای اشغال کامل حلب نیز مهیا می شود و در نتیجه دولت وابسته به آنکارا در شمال سوریه تشکیل خواهد شد. دومین نکته ژئوپلتیکی سهل الغاب، ارتباط لجستیکی و ترانزیتی استان های مرکزی و غربی سوریه است. در صورت سیطره مخالفان بر سهل الغاب، ارتباط میان استان های غربی با استان حماه نیز به صورت مستقیم قطع شده و تنها از طریق حمص می توان از حماه محافظت کرد. سومین نکته قابل ذکر در این زمینه، «دروازه ورودی» های منطقه سهل الغاب است! مخالفان بشار اسد - با سیطره بر سهل الغاب - به استان های حلب و حمص راه می یابند که مهم ترین استان های مرکزی سوریه می باشند. طبق استراتژی های ترکیه، می خواهند این دو استان را نیز اشغال کنند. در ابتدای ناآرامی های سال 2011 نیز بخشی از اعتراضات مدنی و حتی شورش های نظامی مخالفان اسد، در این دو استان (حمص و حماه) صورت گرفت و به همین علت، آنکارا بر روی اشغال این دو استان باز کرده است. هم اکنون جیش الفتح و ارتش آزاد از طریق شمال به استان حماه حمله کرده اند و داعش نیز بخشی از مناطق شرقی این دو استان را اشغال کرده است.

فرماندهان معارض با قرائت بیانیه ای، آغاز عملیات سراسری تصرف سهل الغاب را اعلام می کنند.

در این عملیات، از شاخه های سکولار ارتش آزاد تا افراطی ترین گروه های سلفی حاضر در سوریه (مانند احرار الشام) و سازمان های تروریستی جهانی (القاعده - جبهه النصره) حضور دارند!

علاوه بر اهمیت مناطق داخلی سهل الغاب، شهرها و مناطق مرزی سهل الغاب نیز اهمیت ژئوپلتیک بالایی دارند. منطقه غربی سهل الغاب، سلسله کوه های لاذقیه قرار دارد که اصلی ترین منطقه بومی علویان سوریه می باشد. طبق یک برآورد تأیید نشده، حدود 80هزار نفر از سربازان ارتش سوریه در سال 2012، از فرزندان و وابستگان استان لاذقیه بودند. برای درک بهتر حجم 80هزار نفری سربازان، کافی است به یاد آوریم حجم کل سربازان ارتش سوریه 250هزار نفر بوده است که تعداد بالایی از آن نیز در جریان جنگ 4 ساله اخیر کشته شده اند.

روستای کوچک «جورین» شاهد حضور عالی ترین فرماندهان نظامی حاضر در نبرد سوریه بود.

آیا این روستا و کل منطقه سهل الغاب، «تنگه احد» واقعی نبرد سوریه هستند؟

یکی از فعالین نیروهای دفاع مدنی لاذقیه در گفت و گوی اینترنتی کوتاه با خبرنگار فردانیوز در مورد حجم اهالی لاذقیه در ارتش سوریه گفت: «در شهر لاذقیه حتی یک کوچه را پیدا نمی کنید که در جنگ کنونی، "شهید" نداده باشد! این موضوع در مورد روستاها نیز با شدت بیش تری برقرار است.» او در ادامه در مورد آثار روانی تهدید لاذقیه اظهار داشت: «حدودا دو سال قبل، تروریست ها عملیات "تحریر ساحل" را کلید زدند و تعدادی از روستاها و کوهستان های لاذقیه و طرطوس را ناامن کردند. آن زمان - مشابه الآن - بخش قابل توجهی از گردان های ارتش سوریه در جای جای نقاط سوریه را فرزندان لاذقیه تشکیل می دادند. این افراد، زمانی که احساس می کردند تروریست ها ممکن است به روستای آن ها راه یابند؛ ترجیح می دادند گردان و پادگان خود را ترک کرده و به گردان های دفاع مدنی لاذقیه بپیوندند. نتیجه این وضعیت روشن بود: تروریست ها تلفات زیادی در لاذقیه دادند و از سوی گردان های دفاع مدنی سرکوب شدند؛ اما ارتش ملی در بقیه نقاط سوریه آسیب جدی دید و مخالفان توانستند از این خلأ و تشتت پیش آمده حداکثر استفاده را ببرند و موقعیت خود را در مناطق اشغالی تحکیم کنند.»

همزمان با اعلام عملیات جیش الفتح در منطقه سهل الغاب، تعدادی از نیروهای مسلح فراری حماه نیز به کوه های سهل الغاب آمده اند و اعلام کردند «گردان شرفاء» را ذیل ارتش آزاد سوریه تشکیل می دهند و در این عملیات، با فرماندهی مشترک (جیش الفتح) همکاری خواهند کرد.

توضیح:

گردان شرفاء، یکی از گردان های سکولار زیرمجموعه ارتش آزاد سوریه بود که در سال 2012 در جریان درگیری های حماه متلاشی شد. عکس فوق نیز به همان زمان تعلق دارد. اما اخیرا اعلام شده که بقایای آن گروه، مجددا گردان شرافت را احیا کرده اند!

شهر جنوبی منطقه سهل الغاب نیز شهر فوق العاده مهم «مصیاف» می باشد. شهر مصیاف، شاهراه ارتباطی میان حمص و طرطوس می باشد و در صورت حضور معارضان اسد در این شهر، امکان حفظ حمص برای نظام سوریه بسیار مشکل خواهد شد. نکته قابل توجه در بزرگراه ها و جاده های سوریه این است که استان طرطوس، تنها از طریق دو جاده با استان های مرکزی و جنوبی سوریه ارتباط دارد! یکی از این جاده ها، بزرگراه طرطوس-حمص می باشد که از شهر مصیاف می گذرد و دومین راه ارتباطی نیز بزرگراه لاذقیه-بانیاس-حمص می باشد که از شهر «تلکلخ» می گذرد که یکی از پایگاه های اصلی سلفی های سوریه می باشد و در نزدیکی لبنان و شهر عرسال، می تواند بحران سوریه را به لبنان بکشاند. هم اکنون رزمندگان حزب الله لبنان، امنیت را در شهر تلکلخ برقرار کرده اند، اما در صورت بازگشت تروریست های سلفی به استان حمص، به نظر می رسد تأمین امنیت شهر تلکلخ از هر شهر دیگری مشکل تر باشد. ناگفته پیداست که در صورت قطع راه های ارتباطی استان های غربی سوریه با استان های مرکزی و جنوبی، علوی های سوریه به سرعت به کوه های غربی پناه خواهند برد و اصلی ترین زمینه برای تجزیه سوریه و حتی سقوط دمشق مهیا خواهد شد.

سد «العشارنة» در حاشیه روستای العشارنه، یکی از بزرگ ترین نیروگاه های منطقه را پشتیبانی می کند که بخش وسیعی از آب و برق استان های غربی (لاذقیه و طرطوس) را پشتیبانی می کند.

این سد در مرکز منطقه سهل الغاب واقع شده است و در صورت سیطره مخالفان، شاید مهندسان برجسته سازمان امنیت ترکیه به این منطقه اعزام شوند!

علاوه بر نکات ژئوپلتیک فوق، اهمیت استراتژیک سهل الغاب نیز غیر قابل چشم پوشی است. رودخانه «العاصی» از منطقه سهل الغاب عبور می کند و سد «العشارنة» واقع در کوهستان های سهل الغاب، اصلی ترین منبع تأمین آب و برق استان های غربی است. در صورتی که مخالفان اسد با هدایت ترکیه بتوانند سد مذکور را بشکنند یا مسیر رودخانه را تغییر دهند، بی تردید استان های علوی نشین غرب سوریه با مشکل جدی آب و برق مواجه خواهند شد! هرچند این اقدام ریسک بسیار بالایی دارد؛ اما شاید مهندسان ترک با هدایت سازمان امنیتی مخوف نیت، دست به ابتکاراتی بزنند تا ضمن مهار رودخانه و سد، آب و برق استان های غربی با مشکل مواجه شود.

یکی از ویژگی های منطقه کوهستانی سهل الغاب، ارتفاع بلند محیطی آن نسبت به استان ها و شهرهای اطراف است.

به این ترتیب، گروهی که بر کوه ها مسلط باشد می تواند شهرها و استان های همجوار را زیر آتش بگیرد.

دومین نکته استراتژیک در مورد سهل الغاب، موقعیت کوهستانی مرتفع آن است که از یک طرف، امکان اثرگذاری نیروی هوایی و پدافند موشکی ارتش سوریه را به حداقل می رساند و از سوی دیگر نبردهای چریکی در آن نقش اصلی را ایفا خواهند کرد. هم چنین ارتفاعات بالاتر سهل الغاب در مقایسه با استان های حمص، ادلب و حماه، این امکان را برای گروه حاکم بر سهل الغاب فراهم می کند تا در صورت سیطره دشمن بر استان های همجوار، آن مناطق را هدف حملات خمپاره ای و موشکی خود قرار دهد. بالاخره نکته پایانی در مورد سهل الغاب این است که ترکیه امیدوار است با توجه به بافت کوهستانی این منطقه، بتواند از ان به عنوان حائل مطمئنی برای دولت وابسته به خود در شمال سوریه استفاده کند.

سلسله کوه های بلند و زنجیره ای در منطقه سهل الغاب، فضای نبرد را کاملا چریکی کرده است.

اصلی ترین نقطه قوت ارتش سوریه (توان توپخانه ای و نیروی هوایی) در این منطقه قابلیت چندانی ندارد.

از سوی دیگر، اصلی ترین مهارت رزمندگان حزب الله، توانایی در رزم های چریکی است و همین نقطه قوت، مزیت محور مقاومت در نبرد سهل الغاب می باشد.

با توجه به توضیحات فوق، نقش سوق الجیشی منطقه سهل الغاب در تعیین سرنوشت جنگ سوریه مشخص شد. به نظر می رسد اتاق فرمان مشترک آنکارا ریاض، بعد از موفقیت در فاز اول نشه خود و فتح تقریبا کامل ادلب، در فاز دوم وارد منطقه سهل الغاب شود. هم اکنون روستای قسطون در شرق سهل الغاب از سوی جیش الفتح اشغال شده است. در جریان مقاومت سربازان در بیمارستان جسر الشغور، معارضان پیش بینی می کردند تعدادی از افسران حزب الله لبنان و حتی کشورهای همپیمان اسد را در ساختمان این بیمارستان بیابند؛ هرچند در پایان تنها سربازان سوری را به قتل رساندند. اما شاید این بار معادله حالت معکوس به خود بگیرد؛ رزمندگان حزب الله و چریک های ارتش سوریه در میان اسرای وابسته به گروه های تروریستی، تعدادی از افسران و چریک های ترک تبار یا کشورهای عربی را بیابند که همه سرمایه خود را برای حذف نظام سوریه به کار گرفته اند!