حادثه‌سازی اسکانیا تمامی ندارد / مقصر کیست؟

اگر در اینترنت حوادث اسکانیا را جستجو کنید، اخبار زیادی از اتفاقاتی که اسکانیا آن‌ها را رقم زده است یافت می‌شود که از خواندن آن‌ها سرتان گیج می‌رود! مسافرانی که به امید رسیدن به مقصد سوار اتوبوس می‌شوند اما نه تنها به مقصد نمی‌رسند بلکه صدمه می‌بینند یا جانشان را از دست می‌دهند. به نظر می‌رسد حوادث اسکانیا تمامی ندارد و هر چند وقت یکبار جان چندین نفر از هموطنان ما را می‌گیرد. جنجال پیرامون استاندارد اسکانیا در ایران پس از حوادث متعدد اتوبوس اسکانیا در جاده‌های ایران و خصوصا حادثه تصادف و آتش گرفتن این خودرو در اتوبان تهران قم در سال ۱۳۹۲ که منجر به مرگ ۴۳ تن شد، برپاشد و توجه افکار عمومی را نسبت به وضعیت ایمنی این خودرو جلب کرد. سرانجام پلیس ایران این خودرو را دارای نقض فنی دانست و شماره گذاری یک مدل آنرا (تیپ ۴۲۱۲) از یک بهمن ۱۳۹۲ متوقف کرد. پس از چندی، رسانه‌ها گزارشی را منتشر کردند که حاکی از آن بود که بررسی موسسه استاندارد ایران نشان از عدم احراز استانداردهای لازم توسط این اتوبوس در ۱۹ مورد داشت که هدایت پذیری، حفاظ‌های جانبی و برخی سیستم‌های برقی از جمله آن‌ها بود.‌‌ همان روز‌ها بود که انجمن خودروسازان در پاسخی نوشت که این استاندارد‌ها برای این خودرو الزامی نبوده است! دیدگاه پلیس درباره نقص فنی همان روز‌ها بود که پس از حادثه تصادف و سپس آتش‌سوزی این خودرو در اتوبان تهران-قم، مدیرعامل و برخی مسئولین این شرکت ادعای استاندارد بودن اسکانیا و تایید توسط موسسه استاندارد ایران را مطرح کردند! اسکندر مومنی، فرمانده پلیس راهور در مصاحبه‌ای عنوان کرد که «عمده کشته‌های حمل و نقل عمومی مربوط به اتوبوس‌های اسکانیاست. تمام ایرادات این اتوبوس به شرکت، سازمان‌های مربوطه و دستگاه قضایی اعلام شده است. به دلیل اینکه در کشور ما در زمینه تولید اتوبوس‌ها رقابت وجود نداشته و انحصاری است بعد از وقوع چنین حوادثی به سرعت فرافکنی می‌کنند که این کار خوبی نیست» هرچند محمود براتی مدیر شرکت عقاب افشان بیان کرد: «در گزارش کمیسیون ایمنی راه‌ها، آیتم‌هایی که قرار است ما رفع کنیم، به صورت فنی و دقیق مطرح نشده است، نمی‌دانیم باید چه جزئیاتی را از موارد مطرح‌شده درباره مخزن سوخت، باتری و پروفیل بدنه تغییر دهیم. پلیس به صورت کلی مواردی را برای ما تعریف کرده است و این در حالی است که در اجرای این موارد همه تأییدیه‌های سازمان استاندارد را اخذ کرده‌ایم؛ اگر سیستم‌های مذکور مشکلی دارد پس چرا سازمان استاندارد آن‌ها را تأیید کرده است؟» همچنین پلیس راهور ناجا علت آتش‌سوزی در اتوبوس اسکانیا را نقص ایمنی در سیستم برق این اتوبوس اعلام کرده اما مدیر شرکت عقاب افشان گفته: نحوه و محل نصب تابلو برق اصلی و کابل‌ها با نظم و ترتیب مطلوبی همراه با اطلاعات کافی در مورد قطعات برقی نصب می‌شود و طبق گزارش‌های کار‌شناسان سازمان استاندارد و نیز نماینده شرکت سوئدی اسکانیا، هیچ موردی در فرایند تولید خودروهای شرکت عقاب افشان مشاهده نشده که بتواند عامل آتش‌سوزی بعد از تصادف تلقی شود. تصادف مرگبار اتوبوس‌ و باز هم اسکانیا همین چند روز پیش بود که باز هم اسکانیا حادثه ساز شد. سردار موسی امیری، جانشین راهور ناجا از تصادفی جدید در جاده سوادکوه به علت ضعف بدنه اسکانیا خبر داد و اظهار کرد: یکی از دلایل تشدید حادثه در جاده سواد کوه که متاسفانه منجر به فوت ۱۲ تن شد ضعف اتاق و بدنه اتوبوس اسکانیا است. اما این آخرین حادثه وحشتناک اتوبوس‌های اسکانیا نبود و در جدید‌ترین اتفاق، روز اولین روز ماه جاری، هواپیمای مسیر مشهد-ساری ماهان که به دلیل شرایط نامناسب جوی ناگزیر به نشستن در فرودگاه مهرآباد تهران شده بود، جمعی از مسافران خود را با اتوبوس عازم ساری کرد، اما این اتوبوس اسکانیا با سقوط به دره سوادکوه ۱۲ کشته و ۱۸ زخمی بر جای گذاشت! چرا اسکانیا؟ چند وقت پیش بود که یکی از فعالان با سابقه در حوزه حمل و نقل مسافربری کشور با اشاره به اظهار نظرهای مختلف در خصوص علل انفجار اسکانیا اظهار داشته: یکی از موارد بسیار مهم در خصوص حوادث اتوبوس‌های اسکانیا، جاسازی باک‌های اضافی برای حمل سوخت بیشتر است. وی با اشاره به علت اصلی این کار تصریح کرد: راننده در مسیرهایی مانند چابهار و زاهدان که بتواند سوخت را گران‌تر از قیمت مبدا بفروشند، حتما باک‌های اضافی را در خودرو جاساز می‌کند، زیرا تنها منفعت رانندگی در چنین مسیرهایی در فروش سوخت است. اگر چه بنده همواره رانندگان را از انجام چنین کاری منع کرده‌ام. این فعال حوزه حمل و نقل مسافر خاطرنشان کرد: اتوبوس‌های اسکانیا در زیر شاسی خود قابلیت جاسازی و تعبیه باک‌های اضافی تا سقف سه هزار لیتر را دارند و این اقدام یک فاجعه است زیرا خودرو را به بمب متحرک تبدیل می‌کند. وی در ادامه گفت: باتری‌های اتوبوس‌های اسکانیا زیر پای راننده قرار دارد اما نکته قابل توجه، وجود حفاظ بر روی قطب مثبت و منفی باتری اتوبوس‌های اسکانیا در زمان تحویل از جلوی در کارخانه است که پس از شستشو، باطری این حفاظ شکسته می‌شود و راننده رغبتی برای جایگزینی حفاظ نو از خود نشان نمی‌دهد. در حالی که قدیمی‌ها از لاستیک تیوپ برای جلوگیری از اتصالی استفاده می‌کردند. اسکانیا اعتراف کرد! بر اساس اطلاعات منتشر شده در سایت رسمی شرکت عقاب افشان که مورد بررسی قرار گرفته، طبق گزارش نمایندگی اسکانیا در ایران تا آخر اسفندماه سال 93، از مجموع 4178 دستگاه اتوبوس بین شهری تحویل داده شده تا پایان سال 1392، تعداد اتوبوس‌های بازدید شده در طرح کنترل فراخوان، 3381 دستگاه معادل 81 درصد تعداد کل اتوبوس‌های بین شهری تولید شده توسط اسکانیا در ایران بوده است. اما نکته جالب آن است که بر اساس اعتراف خود عقاب افشان، تعداد موارد قابل قبول یعنی اتوبوس های فاقد مشکل، تنها 1727 دستگاه معادل 51 درصد اتوبوس های کنترل شده است!

به گزارش صبحانه آنلاین، نمایندگی انحصاری اتوبوس های اسکانیا افزوده است که "تعداد موارد مشروط یا جزئی 1341 دستگاه معادل 40 درصد است" که ظاهرا، منظور این شرکت، اتوبوس های دارای مشکلات فنی جزیی است. همچنین شرکت عقاب افشان تصریح کرده است که تعداد موارد (اتوبوس های ) غیر قابل قبول 312 دستگاه معادل 9 درصد است و تعداد موارد اصلاح شده 1257 دستگاه معادل 76 درصد است. با در نظر گرفتن توضیحات فوق، چند نکته عجیب به چشم می خورد. به عنوان مثال، معنی اینکه فقط 76 درصد اتوبوس های دارای مشکل، اصلاح شده اند چیست؟ بقیه چه مشکلی داشته اند و چرا قابل اصلاح نبوده؟ اگر موارد اصلاح شده یعنی 1257 دستگاه را با موارد غیرقابل قبول یعنی 312 دستگاه جمع کنیم، مساوی 1569 دستگاه خواهد شد و جمع این عدد با 1727 دستگاه اتوبوس بدون مشکل فنی، عدد 3269 را نشان می دهد که در مقایسه با اتوبوس های فراخوان شده یعنی 3381 اتوبوس، باز هم 85 اتوبوس در این میان، گم شده است. حال، مقصر حرکت 312 دستگاه اتوبوس که از نظر عقاب افشان هم غیرقابل قبول هستند و این تعداد، فقط از بررسی 81 درصد اتوبوس های تولیدی اسکانیا در ایران به دست آمده، چه دستگاه و مسئولی است؟