واکنش‌ عصبی یک ورشکسته

نگاهی به سیاست خارجی ترکیه در این سال‌ها نشان دهنده آن است که هرگاه مقامات ترک مقابل مسائل منطقه‌ای خود را در ورطه شکست می‌بینند، تیغ تند اعتراضات خود را علیه کشورمان نشانه می‌روند تا شاید با این حربه کمی از تلخی شکست‌های این کشور کم کنند. ترکیه که سیاست خارجی خود را بر پایه پراگماتیسم یا همان عمل‌گرایی سیاسی سامان داده که البته بیشتر به سمت منفعت گرایی سیاسی سوق پیدا کرده، در همین جهت نیز دچار آفاتی شده است. یکی از آفات مهمی که چنین رویکردی در بر داشته است بی‌اعتباری دولت ترکیه در میان ملت‌های مسلمان است. سیاستی که ترکیه در سوریه و سپس در عراق در پیش گرفت، هزینه‌های زیادی به این کشور در بعد بین‌المللی و داخلی تحمیل کرد و به سیاستمداران ترک یاد داد که نمی‌توان با سیاست منفعت‌گرایی تنها به فکر سود بود و از هزینه‌های سیاسی فرار کرد.

نگاهی به تاریخ تحولات سیاست خارجی ترکیه در دهه گذشته به خوبی نشان دهنده نمودار صعود و سقوط این کشور در بعد بین‌المللی است. در واقع ترکیه در بعد بین‌المللی همانطور که با موضع‌گیری برابر اسرائیل و پس از آن حمله رژیم صهیونیستی به کشتی مرمره که حاوی کمک‌های انسان دوستانه به مردم غزه بود، صعود کرد، همانطور نیز بعد از موضع‌گیری در جنگ سوریه که ترکیه آغازگر آن بود و بر آتش اختلافات در این کشور دمید و سپس در زمینه تحولات عراق و حمایت از تروریست داعش و وقایع مربوط به نبرد کردهای کوبانی با داعش روند رو به سقوطی را به سرعت طی کرد.

ترکیه در زمینه مصر نیز قافیه را به عربستان سعودی که اینک به طور مستقیم به یمن حمله ور شده است، واگذار کرد. دولتمداران ترکیه که از اخوان المسلمین حمایت می‌کردند و سعی داشتند خود را به عنوان الگویی برای انقلابات مردمی در خاورمیانه به ملت مسلمان عرب عرضه کنند، با بی تجربه‌گی اخوانی‌ها و کودتای سفید ارتش مصر که با حمایت همه جانبه عربستان سعودی همراه بود، میدان سیاست در مصر را به آل سعود باختند. جالب اینجاست که امروز نیز در زمینه یمن با عربستان هم‌داستان شده و ایران را به دخالت در امور یمن متهم می‌کنند، این درحالی است که عربستان سعودی به طور مستقیم وارد جنگ با دولت انقلابی یمن شده و نه تنها تحولات سیاسی این کشور را نمی‌پذیرد بلکه سعی دارد به زور حمله هوایی تحولات یمن را به نفع خود تغییر دهد.

جالب اینجاست که این اولین بار نیست که رجب طیب اردوغان به طور مستقیم جمهوری اسلامی ایران را ‌آماج اتهامات واهی خود قرار می‌دهد. اردوغان در روزهای آغازین سال 91 نیز سخنان نسنجیده‌ای در حوزه بین الملل در رابطه با ایران ابراز کرد. اردوغان که عصبي به نظر مي رسيد در اظهاراتي تند ايران را به تلف کردن وقت براي زمان گرفتن در مذاکرات هسته‌اي متهم کرد و بیان داشت « ايران به دليل نداشتن صداقت، وجهه بين‌المللي‌اش را از دست مي‌دهد » این درحالی است که تاریخ نشان داده که این ترکیه است که به عنوان یک ورشکسته سیاسی در حوزه بین‌الملل شناخته می‌شود.

همزمان با اظهارات تند اردوغان عليه ايران، وزير امور خارجه ترکيه ضمن تاکيد بر اينکه اشتباهي بزرگ در ديپلماسي ترکيه در حال وقوع است گفت: " ترکيه تمامي تخم مرغ هاي خود در مورد سوريه را در يک سبد گذاشته است.سياست هاي اردوغان در مورد سوريه بسيار غلط است . " [1]

احمد داوود اوغلو در این گفتگو روابط ترکیه و ایران را روابط راهبردی، برادرانه و دوستانه خواند و با تاکید بر آمادگی ترکیه برای برگزاری دور جدید گفتگو میان ایران و ۱+۵ پیشنهاد ایران برای برگزاری مذاکرات در بغداد را نیز هوشمندانه خواند . [2]

ترکیه در بعد داخلی در حمایت از تروریست‌ها نیز دچار مشکل وجهه و اعتبار شده است. در ماجرای کوبانی و اقدام دولت ترکیه در بستن مرز این کشور کردها نارضایتی خود را از این اقدام اعلام کردند. در ارتباط با وقایع سوریه نیز با توجه به اینکه قشر علوی این کشور آماج جنایت‌های خونین تروریست‌های مورد حمایت ترکیه قرار گرفتند، باعث اعتراض علوی تبارهای در پارک گزی ترکیه در سال 92 شد.

به نظر نمی‌رسد ترکیه بتواند با حربه حمله به ایران که به عنوان یک همسایه راهبردی روابط با این کشور برای ترکیه مهم است، بتواند شکست‌های خود را بپوشاند. چه اینکه مواضع ایران در منطقه و حمایت جمهوری اسلامی از مردم مظلوم عراق و سوریه بوده است که عمق استراتژیک ایران را گسترش داده است، بخشی که ترکیه از آن ضربه خورد و با سیاست منفعت طلبانه خود،‌ حکم انزوای سیاسی‌اش را امضا کرد.

با این حال به نظر می‌رسد در این زمینه ترکیه به جای اعتراض عصبی از ایران بایستی به خطا‌های راهبردی و محاسباتی خود در سیاست خارجی بیاندیشد و آنرا اصلاح کند و اشتباهات خود را با سخنان نسنجیده و خدشه‌دار کردن روابط خود با کشوری راهبردی مانند ایران تکرار نکند.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد در کنار عذرخواهی و اصلاح مواضع اردوغان در بعد خارجی و داخلی، وزارت خارجه و دولت جمهوری اسلامی می‌بایست در راستای حفظ اقتدار نظام و در واکنش به گستاخی اردوغان به مجلس و نمایندگان، پاسخ درخور توجهی نشان دهد و بنابر اظهارات نمایندگان مجلس شورای اسلامی، سفر وی به ایران لغو شود.

منبع: مشرق