آینده درختان در زندگی ما

از میان تمام منابع طبیعی که غالبا، ارزششان را نمی‌دانیم، درخت‌ها ارزشمند‌ترینشان هستند. نه تنها به آن‌ها برای تامین اکسیژن و محصولات چوبی نیازمندیم، بلکه درخت‌‌ها، محل زندگی حدود ۱۸۰ نوع موجود زنده هستند که از آن برای سرپناه و لانه استفاده می‌کنند. متاسفانه روند سریع شهرسازی تهدید جدی‌ای برای حیات درختان است.

درختان بزرگ و قدیمی قرن‌ها طول می‌کشد تا به اندازه امروزی برسند. دانشمندان توجه ویژه‌ای به تغییرات در مناطق جنگلی دارند که در آن‌ها شهرسازی گسترش یافته است. بررسی محققان درباره آینده درختان کهنه در کانبرا، استرالیا، نشان می‌دهد که دو برابر شدن جمعیت تا سال ۲۰۵۶ میلادی، محیط زیست زمین منطقه را به کل تغییر خواهد داد.

مدل شبیه سازی که در این پیش بینی استفاده شده، میانگین تعداد درختان در یک منطقه مشخص را با توجه به ضریب از بین رفتن درختان مشخص می‌کند. یافته‌های جمع آوری شده شامل درخت‌های موجود، سرعت رشد درختان جدید و از بین رفتن درختان موجود هستند. محققان با استفاده از این داده‌ها موفق شدند تغییرات جمعیت درختان را در سال‌های آینده ارزیابی کنند.

متاسفانه، رشد جمعیت و ساختمان‌سازی منجر به قطع درختان می‌شود. با در نظر گرفتن سرعت قطع درختان، در ۳۰۰ سال آینده، احتمالا اثری از درختان باقی نخواهد ماند.

برای جلوگیری از این واقعه، سیاست‌های دولت‌ها باید تغییر کنند تا روند تخریب درختان متوقف شود. با کاشت درختان بیشتر و سازگار کردن محیط زندگی با درختان موجود، می‌توان بعد از ۲۵۰ سال، رشد درخت‌ها را مشاهده کرد.

خوشبختانه با پیشرفت شهرسازی، نوآوری‌های جدیدی ظهور کرده‌اند. برای آگاهی‌بخشی درباره محیط زیست باید بهبود وضعیت درختان را مدیریت کرده، از تجمعات محلی استفاده کرده و استراتژی‌های نگه‌داری را اعمال کرد.

بر اساس آمار سه میلیون و چهار صد هزار هکتار جنگل در دامنه‌های شمالی کوه‌های البرز و استان‌های ساحلی دریای خزر وجود دارد. مساحت جنگل‌های دیگر که درسایر نقاط کشور پراکنده می‌باشند تا سه میلیون هکتار است.

از بین بردن جنگل‌های ایران از زمان حمله مغول آغاز گشت و به ویژه در سه قرن گذشته به بالاترین مرتبه خود رسید. در زمان قاجار بین سالهای ۱۲۸۱ و ۱۲۹۱ نزذیک به ۱۳۰ هزار تن ذغال چوب از بریدن درختان جنگلی ایران تولید شد و به خارج از کشور صادر شد.

هر روز هزاران اصله درخت در جنگل‌ها و مناطق حفاظت شده قطع می‌شوند و ۵۰ سال اخیر یک‌سوم جنگل‌های ایران نابود شده‌اند. بر اساس نظر کار‌شناسان و مسئولان در این سال‌ها بین شش تا ۱۲ میلیون هکتار جنگل طبیعی و ۵/۲ میلیون هکتار جنگل دست‌ساز از بین رفته‌اند.

بر اساس آمارهای طی سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰، بیش از ۱٫۵ میلیون متر مکعب چوب از جنگل‌های شمال ایران برداشت شده است.

این رقم، بیان‌گر آمار رسمی در این زمینه است و بدون شک در کنار این برداشت‌ها، قطع درختان به‌طور غیرقانونی نیز در جریان است که بر میزان کل نابودی جنگل‌ها می‌افزاید. متخصصان جنگل گفته‌اند که جنگل‌های شمال ایران تاکنون به اندازه‌ای آسیب دیده‌اند که تاب این برداشت گسترده را ندارند. پیش‌بینی شده است که با ادامهٔ این روند، جنگل‌های شمال ایران به سرنوشت جنگل‌های غرب ایران دچار خواهند.

به گفته محمدرضا پورمجیدیان، عضو هیات علمی دانشگاه منابع طبیعی مازندران، مهم‌ترین پیامد تخریب جنگل‌ها نمایان شدن سنگ مادری زیر درختان و پوشش گیاهی پس از فرسایش خاک است که به‌دلیل نیاز شدیدی که به اکسیژن برای فرایند اکسیداسیون و احیا و تثبیت شدن دارد بخش اعظمی از اکسیژن هوا را جذب و به ازای آن گاز‌های مضری مانند گاز کربنیک گوگرد و سرب را وارد جو می‌کند. آنطور که پورمجیدیان می‌گوید: در بسیاری از موارد، معدن‌کاوان نیز با برداشت بی‌رویه از اراضی و کوه‌ها باعث از بین رفتن پوشش سطحی این مناطق شده و به روند اکسیژن‌زدایی کمک می‌کنند. به گفته وی، جنگل‌های هیرکانی به‌دلیل داشتن گونه‌های منحصر به فرد ازجمله انجیلی که تنها فسیل آن در کشور‌های اروپایی وجود دارد و یا گونه‌هایی مانند سرخدار و گیلاس وحشی و بارانک در دنیا بی‌نظیر هستند.

رهبری نیز طبق سنت هر سال، مراسم درخت کاری را برگزار کردند و گفتند:

ما از مردم خواهش می‌کنیم که درخت را پاس بدارند و فضای سبز را اهمّیّت بدهند. «هر ایرانی یک درخت» که گفته می‌شود و در زبان‌ها هست، شعار خوبی است؛ سعی کنند در این ایّام - که ایّام درختکاری و فصل درختکاری است - هرچه می‌توانند [کاشت درخت را] افزایش بدهند. ۱۳۹۲/۱۲/۱۴