معتادان به «شیشه» را چگونه بشناسیم؟

ایسنا: کودکان قربانی پدر شیشه‌ای، قتل دوست قدیمی بر اثر مصرف شیشه، شک مرد شیشه ای به همسرش و قتل او، جزئیات قتل کودک توسط مادرش، افزایش جنایات شیشه و .... نمونه ای از اخباری است که در سال‌های اخیر بسیار به چشممان خورده است. اخباری به شدت متأثر کننده که عمق فاجعه ای جبران ناپذیر را نشان می دهد. فاجعه ای به قیمت از دست رفتن کودکانی معصوم آن هم به دست پدر یا مادرشان که بی هیچ گناه به بدترین شکل ممکن به قتل می رسند و یا مادران، پدران و همسرانی که تنها به جرم زیستن در کنار فردی معتاد به شیشه جان خود را از دست می دهند. قتل‌های فجیعی که وقوع آن در حالت عادی بسیار بعید به نظر می رسد و تنها فرد متوهم شیشه‌ای به دلیل تصورات نادرست از محیط اطراف و اعتقاد جدی به آنها دست به این اعمال می زند. اخیراً نیز فردی مشکوک به اعتیاد شیشه در حالی دست به قتل اعضای خانواده‌اش زد که یک روز بعد از وقوع حادثه زمانی که برای تست اعتیاد به پزشکی قانونی ارجاع شده بود بدون کمترین عذاب وجدان یا پشیمانی به قتل‌های اتفاق افتاده معترف بود. به بیان دیگر قتل‌هایی که تحت تأثیر توهمات مصرف شیشه اتفاق می افتد، از نظر شکل و نحوه وقوع بسیار فجیع و دردناک است و عمدتاً نیز نزدیکان فرد شیشه‌ای را تهدید می کند. در بسیاری از این نمونه قتل‌ها شاهد هستیم که فرد شیشه‌ای همسر، فرزند و یا مادر خود را به قتل می رساند آن هم به دلایلی که کاملاً خیالی و دور از واقعیت است.اما شیشه چه تأثیری در ذهن و روان فرد ایجاد می کند که ممکن است به دنبال آن دست به چنین قتل‌هایی بزند و یا فرد، دچار چه آشفتگی روانی می شود که تخیلات ذهنی خود را واقعیت محض می پندارد و به دنبال آن دست به اقداماتی عجیب و جبران‌ناپذیر می زند. دکتر سید مهدی صابری رییس بخش معاینات روانپزشکی پزشکی قانونی تهران و عضو هیئت علمی سازمان پزشکی قانونی کشور که روان‌پریشان شیشه‌ای را معاینه می کند، در گفتگویی اعلام کرد: شیشه یکی از مواد محرک روان است و برخلاف داروهای مخدر که باعث احساس آرامش و رخوت کوتاه مدت می شود و اساس گرایش به آن نیز همین است، موجب افزایش انرژی، تحرک و حس لذت کاذب می شود. به همین دلیل در مواقعی که فرد نیاز به تمرکز ذهنی بیشتر، انجام کارهای ظریف، افزایش احساس لذت، افزایش سطح هوشیاری و یا توان بدنی دارد ممکن است به مصرف شیشه روی آورد و همین احساس انرژی کاذب و یا افزایش هوشیاری و لذت، فرد را تشویق می کند که به مصرف شیشه ادامه دهد. وی افزود: استفاده مکرر از شیشه موجب بروز تغییراتی در فعالیت‌های شیمیایی مغز می شود و بسته به اینکه فرد مصرف کننده به چه میزان مستعد بروز اختلال روانی باشد آثار گوناگونی را در او ایجاد می کند؛ به این معنا که اگر فرد زمینه اختلال روانی داشته باشد حتی با یک بار مصرف شیشه دچار حالات روان‌پریشی خواهد شد علاوه بر آن تعدد دفعات مصرف و بالا رفتن مقدار مصرف نیز امکان بروز واکنش‌های ناخواسته و شدید روانی را افزایش می دهد. علائم شناسایی فرد شیشه‌ای دکتر صابری ادامه می دهد: واکنش‌های افرادی که به مصرف شیشه وابسته شده‌اند به صورت حالاتی از خشم، پرخاشگری، سوءظن، بدبینی، افسردگی، بی تدبیری، عدم آرامش و ... بروز می کند، این امر رفتارهای غیرطبیعی را در افراد ایجاد می کند و اطرافیان به سهولت می توانند این تغییرات رفتاری را تشخیص داده و احتمال دهند که فرد به مصرف شیشه روی آورده است. عضو هیئت علمی سازمان یادآور می شود: البته مصرف شیشه آثار بد جسمانی هم به دنبال دارد که از آن جمله آثار ناخواسته گوارشی، ایجاد مشکلاتی در گردش خون، فساد دندان‌ها و ... است؛ هرچند بغرنج‌ترین و حادترین مسئله در مصرف شیشه ایجاد همان علائم روان‌پریشی در افراد است که باعث جدا شدن فرد از واقعیت‌ها می شود. سوءبرداشت فرد شیشه ای از رفتار دیگران وی در ادامه با اشاره به اینکه رفتارها و حرکات اطرافیان برای فرد وابسته به شیشه معنادار می شود، می گوید: فرد شیشه ای از رفتار اطرافیان برداشت های نادرستی دارد و هر حرکتی برای او معنادار می شود. او از نگاه‌ها و یا گفته های عادی دو نفر برداشت نادرست دارد و همواره احساس می کند دیگران با حرف ها و یا نگاه‌هایشان او را متهم می کنند. علاوه بر این فرد شیشه ای دچار توهماتی می شود که ممکن است تحت تأثیر آن بدون آنکه صدا، شی یا فرد خاصی در محیط باشد آن را احساس کند و بر درستی احساس و تصور خود نیز مصر است. حساسیت فرد شیشه ای به دریچه کولر رییس بخش معاینات روانپزشکی پزشکی قانونی تهران علایم شناسایی معتادان به شیشه را اعلام کرد. فرد شیشه ای از رفتار اطرافیان برداشت های نادرستی دارد و هر حرکتی برای او معنادار می شود.دکتر صابری با اشاره به نمونه هایی از پرونده های بررسی شده در بخش روان‌پزشکی قانونی ادامه می دهد: فرد شیشه ای تصور می کند که افرادی همواره در تعقیبش هستند و رفتارهای او را تحت نظر دارند. او نسبت به وسایل الکترونیک مانند تلویزیون، پریز برق، کامپیوتر و یا حتی دریچه کولر حساس است و فکر می کنند این وسایل برای ضبط رفتار و گفته های او در خانه قرار داده شده است، بنابراین گاه به سمت این وسایل حمله ور شده و آن ها را خرد می کند. عضو هیئت علمی سازمان پزشکی قانونی کشور، تصورات و واکنش‌های افراد شیشه‌ای را برای کسانی که با آنان زندگی می کنند بسیار وحشت‌آور و ترساننده عنوان می کند و می گوید: آنچه فرد شیشه‌ای به آن عمل می کند تنها یک تصور ذهنی نیست بلکه اعتقاد قلبی اوست و اگر کسی بخواهد او را از انجام اعمال نادرستش منصرف کند به شدت با وی برخورد خواهد کرد. بنابراین مهم‌ترین علت درگیری روان‌پریشان شیشه با خانواده‌هایشان نیز به همین موضوع معطوف می شود. رییس بخش روان‌پزشکی استان تهران در ادامه با اشاره به یکی از مصادیق قتل‌های اتفاق افتاده به دست افراد شیشه‌ای اشاره می کند و می گوید: در یک نمونه از معاینات روان‌پزشکی فردی شیشه‌ای به پزشکی قانونی ارجاع شده بود که فرزند چهار ساله‌اش را به شکل فجیعی به قتل رسانده بود. در لحظه وقوع حادثه او فرزند خود را به شکل یک عروسک می دیده که باید با پیچ گوشتی حرکات او را تنظیم کند. متأسفانه بر اثر ضربات وارد شده، این کودک خردسال به بدترین شکل ممکن جانش را از دست داده بود.