سردرگمی دولت در کاهش تورم و مهار قیمت‌ها

آینده اقتصاد کشور این روزها به 2 عامل مهم وابسته است. اول نتیجه مذاکرات هسته ای که طی امروز و فردا مشخص می شود و دوم وضعیت بودجه بندی دولت در شرایط کاهش قیمت نفت. هر 2 عامل هم می تواند تاثیر شگرفی بر اقتصاد کشور داشته باشد و به طور حتم عیار فعالیت های اقتصادی دولت یازدهم نیز با عبور از بحران ها مشخص می شود. در این بین در شرایطی که تفکر حاکم بر مذاکرات هسته ای این است که توافق طرفین می تواند کمک شایانی به وضعیت اقتصادی کشور داشته باشد اما عبدالمجید شیخی، کارشناس برجسته مسائل اقتصادی کشورمان نظر دیگری دارد. گفتگوی وی با خبرنگار «فردا» را در ادامه بخوانید: - به عنوان بخش ابتدایی گفتگو بفرمایید که ارزیابی شما از فعالیت های اقتصادی دولت در یکسال و نیم گذشته و آمارهای ارائه شده درخصوص کاهش نرخ تورم، چیست؟ سه هفته پیش بود که وزیر اقتصاد گزارشی در نماز جمعه ارائه کرد و مطرح کرد که دولت یازدهم نرخ تورم را پایین آورده است. در این باره به نظر می رسد دولتی ها یا متوهم شده اند و یا اینکه به غفلت این توهم به وجود آمده و یا اینکه قصد دارند با لاپوشانی چنین مطالبی را مطرح کنند. دولتی ها می گویند تورم را پایین آورده اند. با فرض صحت آمار ارائه شده، مطلب اینجاست که به اعتقاد ما این تورم توسط دولت پایین نیامده است بلکه انتظارات تورمی مردم پایین آمده است. برای این مسئله هم دلیل داریم. - چه دلیلی؟ نرخ تورم شامل 2 بخش است. بخشی ناشی از افزایش هزینه است و بخشی دیگر ناشی از حباب انتظارات تورم است. در واقع تصور بر این است که همچنان قیمت ها بالا می رود و این مسئله نیز رفتار عوامل را برای افزایش قیمت ها به صورت کاذب و بدون پایه تشدید می کند. بنده اعتقاد دارم در بسیاری از مواقع اگر دولت دچار سردرگمی نمی شد تورم از این هم پایین تر می آمد. سردرگمی دولت در تعیین قیمت ها مثل بازار خودرو یا بازار بعضی از محصولات کشاورزی و لبنی و نمونه های دیگر؛ اگر سردرگمی دولت و وعده و وعیدهای بدون تحقق ارائه نمی کرد،‌ تورم از این هم پایین تر می آمد. - با این تفاسیر ارزیابی شما از آینده اقتصاد کشور چیست؟ پیش بینی اتفاقات آینده بستگی به 2 عامل مهم دارد. اول صحت عملکرد دولت و تدبیر آن در مدیریت اقتصاد در جهت کاهش یا افزایش انتظارات تورمی و دیگری در حمایت از تولید داخلی و جایگزینی تولید داخلی به جای واردات و ایجاد ارزش افزوده و اشتغال و در کنار آن کنترل و هدایت فعالیت های بازرگانی در جهت صحیح. متاسفانه رهاشدن تورم به دلیل حاکمیت بخش دلالی و سفته بازی بر اقتصاد است. اگر این امر همچنان ادامه یابد و این رهاشدن تورم تداوم یابد، هیچ پیش بینی راجع به تثبیت سطح عمومی قیمت ها نمی توان انجام داد و همچنان باید منتظر باشیم که قیمت ها در دست عناصر دلال در اقتصاد تعیین شود و این عده قیمت گذار اقتصاد شوند. - پیش بینی آینده چقدر به مذاکرات هسته ای مربوط است؟ پیش بینی در خصوص آینده اقتصاد کشور به مذاکرات با 5+1 و هزینه ای که دولت در یکسال اخیر در این زمینه انجام داده نیز مربوط است. اگر تحریم ها برداشته شود و توافق حاصل شود، جهش های بزرگی در اقتصاد صورت می گیرد که بخشی از آن مثبت و بخشی دیگر نیز می تواند منفی باشد. بنابراین دولت باید به این نکات مثبت و منفی توجه ویژه داشته باشد و به آن اهمیت دهد. - از چه نظر ممکن است توافق و رفع تحریم ها به ضرر اقتصاد شود؟ اگر دولت راجع به آینده بعد از مذاکرات فکر نکرده باشد، این اتفاق گریبان اقتصاد را خواهد گرفت و شوک های بزرگی به اقتصاد وارد می شود. به عنوان مثال بازار پول، سرمایه، کالا، ارز و خدمات همه تحت تاثیر این شوک قرار خواهند گرفت. اگر تحریم ها برداشته شود میل به واردات به شدت افزایش خواهد داشت و نرخ ارز به شدت پایین می آید. بنابراین اگر دولت اهل تدبیر باشد، باید راهبرد خود را برای آینده مذاکرات را تعیین کرده باشد. بنابراین برای پیش بینی آینده یکی از نکات مهم این است که دولت تدبیر لازم برای کنترل وضعیت اقتصادی و بازارها را طرح ریزی کرده باشد. - با توجه به کاهش قیمت نفت و احتمال بالای کاهش قیمت آن در بودجه سال آینده، آیا این مسئله نیز بر اقتصاد کشور در سال 94 تاثیر خواهد گذاشت؟ مسلما تاثیرگذار خواهد بود. دولت باید در حال حاضر سناریوهای مختلف بودجه را روی میز خود بگذارد. به طور قطع دولت در حال حاضر هم در تامین بودجه های جاری و عمرانی خود به تنگنا افتاده است. بنابراین دولت باید راه های دیگری را برای تامین کسری بودجه به وجود آمده جایگزین کند. - به عنوان بخش پایانی بفرمایید که چه پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت اقتصاد در آینده دارید؟ اقتصاد مجموعه ای است که با کثرت عوامل موثر و تحت تاثیری حیات دارد. بدون مدیریت و هدایت، رها کردن اقتصاد کار صحیحی نیست. دیگران در گذشته این راه را رفتند و ورشکست شدند. الان بحران مالی و اقتصادی دنیای غرب تجربه خوبی برای ماست. ما باید اقتصاد را مدیریت کنیم و این مدیریت با شعار و حرف هم امکان پذیر نیست. برای بودجه نویسی سال آینده هم پیشنهاد ما این است که دولت به فکر گسترش پایه های مالیاتی باشد و طرح های نیمه تمام موثر در ایجاد ارزش افزوده و ایجاد اشتغال را در صدر اولویت های خود قرار دهد. بنابراین باید از منابع بخش خصوصی بیشتر جذب داشته باشد و جذب منابع بخش خصوصی ممکن نیست مگر اینکه عرصه برای فعالیت دلالان تنگ شود. اگر عرصه بر فعالیت های دلالی تنگ شود، منابع مالی و پولی جامعه به فعالیت های تولیدی می آید. امید بستن به اینکه غربی ها به ما امتیازات ویژه ای دهند چندان معقول نیست. چراکه آنها به دنبال گرفتن امتیازات بزرگ از ایران و تصاحب بازارهای ایران هستند. اینکه امروز غرب خواهان مذاکره با ایران شده، هدفی جز فتح بازارهای ایران ندارد. بنابراین ما باید مشکل خود را در داخل حل کنیم و در بودجه نویسی نیز دولت باید دقت لازم را داشته باشد تا نرخ تورم در سال آینده بتواند کاهش پیدا کند.