خون چطور سرطانی می‌شود؟

سیمرغ: سرطان خون یا لوسمی یا لوکمیا بیماری پیشرونده و بدخیم اعضای خون‌ساز بدن است اما در صورت تشخیص به موقع در مواردی تا ۹۰ درصد باعث بهبود این سرطان می‌شود. ازسرطان خون آماری در ایران نداریم آمار دقیقی درباره میزان شیوع سرطان خون در ایران وجود ندارد و نمی‌توان تنها براساس چند مطالعه در جامعه آماری کوچک قضاوت کرد. مثلا ممکن است طی یک مطالعه کوچک شهری خاص مستعد سرطان مشخصی تشخیص داده شود اما این موضوع قابل تعمیم به کل کشور نیست. در میان انواع سرطان‌های خون، سرطان‌های خون حاد AML از انواع شایع سرطان خون در دنیاست. هیچ پزشکی نمی‌تواند براساس تعداد بیماران خودش آمار بدهد زیرا موقعیت علمی و شهرتی که یک پزشک در جامعه دارد نوع بیمارانش را مشخص می‌کند و نمی‌توان پزشکی که صرفا روی خون‌شناسی کار می‌کند و هیچ سرطان دیگری را نمی‌بیند با دیدن افزایش چند بیمار CMLشیوع آن را بیشتر درنظر بگیرد زیرا این احتمال وجود دارد که توجه بیماران CML به آن پزشک بیشتر شده باشد، بنابراین از لحاظ علمی هیچ پزشکی نمی‌تواند آمار درستی از سرطان بدهد. آمار ایران هنوز اعلام نکرده است که بیماری خاصی نسبت به مشابه جهانی‌اش شیوع بیشتری در کشور داشته است. اما در مراجع کلی سرطان CLL در ایالات‌متحده بیشتر است اما در آسیای جنوب‌غربی شیوع کمتری دارد که شاید دلیلش این باشد که سالمندی در کشور ما کمتر است و اکثریت جامعه جوان هستند و چون CLL بیماری سالمندی است ممکن است شیوعش از نظر آماری بیشتر باشد. سرطان خون چیست؟ منظور از لوسمی افزایش سلول‌های خونی سفید است که به گلبول سفید معروف هستند. بخشی از وظایف سلول‌های اجدادی موجود در مغز استخوان ساخت گلبول‌های سفید به منظور تامین سیستم دفاعی بدن است. دو گروه گلبول سفید در بدن وجود دارد. یک گروه از خانواده لنفوسیت‌ها هستند و یک گروه غیرلنفوسیتی که به اصطلاح به آن گرانولوسیت گفته می‌شود. وقتی اینها دچار سرطان می‌شوند یعنی سلول‌هــای اجدادی مغز استخوان دیگر تابع قانون طبیعی رشد و تقسیم سلول نیستند و به صورت لجام گسیخته شروع به تکثیر بی‌رویه سلول‌ها می‌کنند. منظور از لوسمی به طور کلی یعنی تکثیر بی‌رویه سلول‌های اجدادی گلبول‌های سفید در مغز استخوان. انواع سرطان خون اگر تکثیر بی‌رویه سلول‌های اجدادی گلبول‌های سفید در مغز استخوان ادامه داشته باشد و مانع بلوغ سلول‌ها شود و این سلول‌ها مدام مشابه خودشان را تولید کنند و به شکل نارس در مغز استخوان تجمع پیدا کنند، به آن لوسمی حاد گفته می‌شود. اما اگر تولید در مغز استخوان افزایش پیدا کند و بلوغ هم مهار نشود به این حالت لوسمی مزمن گفته می‌شود. لوسمی‌های حاد و مزمن هر دو به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ لوسمی‌هایی از خانواده لنفوسیت و لوسمی‌های از خانواده غیرلنفوسیت‌ها. تشخیص چطور انجام می‌شود؟ به طور کلی سرطان‌های خون وقتی مشخص می‌شوند که دیر شده است اما با آزمایش خون ساده می‌توان به راحتی لوسمی‌ CML را تشخیص داد. یکی از نشانه‌های سرطان خون کمبود گلبول سفید و پلاکت است اما تعداد گلبول‌های سفید و پلاکت به تنهایی تعیین‌کننده سرطان نیست و هیچ آزمایش پیش تشخیصی برای سرطان خون وجود ندارد. درمان چگونه انجام می‌شود؟ در مورد درمان سرطان مزمن غیرلنفوسیتی تا 20 سال قبل در نهایت 3 تا 5 سال بر طول عمر بیمار افزوده می‌شد و بعد از مدتی بیماری سر ناسازگاری برمی‌داشت. با پیدا شدن درمان‌های جدید که به آن هدف‌درمانی گفته می‌شود داروهایی ساخته شده که از رشد سلول به صورت بیولوژیک جلوگیری می‌شود و دیگر این‌طور نیست که داروی شیمی‌درمانی مانند سم وارد بدن شود و سلول طبیعی هم آسیب ببیند. با داروهای جدیدی که از خانواده‌های مهار کننده تیروزین کیناز هستند،‌ دارو وارد سلول می‌شود و حیات سلول را به صورت بیولوژیک مختل می‌کند. حدود 80 درصد بیماران CML (لوسمی مزمن غیرلنفوئیدی) با این روش جدید درمان شده‌اند. در لوسمی مزمن لنفوئیدی با استفاده از آنتی‌بادی‌های مونوکلونال طول عمر بیماران افزایش پیدا کرده و اگر تا مدتی قبل 5 سال بود در حال حاضر به 8 سال رسیده است. در مورد انواع لوسمی‌های حاد متاسفانه باوجود همه تلاش‌هایی که انجام شده درمان این افراد با 20 سال قبل هیچ تفاوت قابل‌توجهی ندارد. تنها امیدی که در چند سال اخیر جان گرفته پیوند مغز استخوان است که اگر بتوان با شیمی‌درمانی به صورت موقت سلول‌های سرطانی را سرکوب کرد و بیماران دهنده مناسب برای مغز استخوان پیدا کنند می‌توان آنها را تحت پیوند مغز استخوان قرار داد اگر شانس نجات بیمار با شیمی درمانی 20 درصد باشد با پیوند به 50 درصد می‌رسد.