ناگفته‌هایی از تاثیر طب گیاهی بر سرطان

مصرف داروهای گیاهی اغلب به عنوان شیوه‌ای طبیعی برای حفظ آرامش و رفع افسردگی و اضطراب و سایر بیماری‌ها و ناراحتی‌های جسمی و روانی به کار می‌رود. اما جدا از تمام ناراحتی‌ها و بیماری‌ها، داروهای گیاهی حتی به عنوان یک شیوه درمانی مکمل یا جایگزین برای معالجه سرطان نیز کاربرد دارند.

آمار نشان می‌دهد که از بین هر 10 فرد مبتلا به سرطان، حدود شش نفر در کنار شیوه‌های درمانی مرسوم در درمان سرطان از داروهای گیاهی نیز استفاده می‌کنند. این نوع داروها اغلب به توصیه متخصصان طب گیاهی و به صورت قرص، خام، جوشیدنی یا کِرِم استفاده می‌شوند.

در حال حاضر تقریبا دلیل پزشکی محکمی در مورد تاثیر داروهای گیاهی در درمان یا پیشگیری از سرطان در افراد وجود ندارد. برخی آزمایش‌های کلینیکی نشان می‌دهند که گروهی از گیاهان سنتی چینی می‌توانند موجب طول عمر بیماران سرطانی شوند و از عود کردن این بیماری جلوگیری کند به خصوص در مواقعی که همراه با شیوه‌های مرسوم درمان سرطان استفاده می‌شوند.

در تولید داروهای گیاهی از گیاهان مختلف و یا ترکیبی از عصاره‌های آنها برای درمان بیماری و بهبود وضعیت سلامت بیماران استفاده می‌شود. هدف از تجویز این نوع داروها حفظ سلامت بدن و تنظیم عملکرد دستگاه‌ها و اعضای مختلف آن است. همچنین بسیاری از داروهای مدرن با استفاده از گیاهان دارویی تولید می‌شوند که البته روش تولید داروهای گیاهی متفاوت از داروهای صنعتی است.

از آنجا که بسیاری از نتایج مطالعات منتشر شده در چین اسامی گیاهان خاص مورد استفاده در درمان سرطان را فهرست نمی‌کنند و در مورد جزئیات انجام این مطالعات نیز گزارشی اعلام نمی‌شود به همین دلیل هنوز نمی‌توان در مورد نتایج این تحقیقات در رابطه با مفید بودن داروهای گیاهی در درمان سرطان‌ها مطمئن بود و نظر قطعی دارد. با این وجود همچنان مطالعات گسترده‌ای در مورد گیاهان دارویی موثر در پیشگیری از سرطان، کاهش علائم و یا عوارض جانبی آن و حتی درمان این بیماری وجود دارند.

به طور مثال نتایج مطالعه انجام شده در آلمان نشان می‌دهد زنانی که از «فیتواستروژن»‌ها و گیاه Actaea racemosa برای کاهش علائم یائسگی استفاده می‌کنند کمتر در معرض ابتلا به سرطان هستند اما همچنان بررسی‌های بیشتر برای تایید این ارتباط لازم است.

همچنین شواهد پزشکی وجود دارند مبنی بر این که برخی داروهای گیاهی خاص می‌توانند از علائم بیماری سرطان و عوارض جانبی شیوه‌های درمانی مورد استفاده برای کنترل این بیماری، پیشگیری کنند و یا شدت علائم سرطان را کاهش دهند. برای مثال در سال 2007 میلادی گروهی از محققان چینی به بازبینی تعدادی مطالعه در مورد تاثیر داروهای گیاهی بر عوارض جانبی شیمی درمانی پرداختند. آنان دریافتند برخی داروهای گیاهی استاندارد می‌توانند در این زمینه مفید و موثر باشند اما داروهای گیاهی که به شکل خاص و منحصر به فرد برای هر یک از بیماران به طور جداگانه تولید شده بودند، تاثیر درمانی و مفید نداشتند.

همچنین در سال 2005 میلادی گروهی از متخصصان به بازبینی مطالعات انجام شده در مورد تاثیر داروهای گیاهی چینی بر کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی در مبتلایان به سرطان روده پرداخته شد. آنان با جمع‌آوری مجموعه محدودی از اطلاعات دریافتند نوعی داروی گیاهی موسوم به «Huangqi» دارای ترکیب‌هایی است که عوارض جانبی شیمی‌درمانی را کاهش می‌دهند. علاوه بر این دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد داروهای گیاهی، سلول‌های سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند اما بر سطح آنتی‌بادی‌های خون تاثیر نمی‌گذارند.

در سال 2010 میلادی نیز یک گروه کارشناس به بازبینی 15 آزمایش مختلف و تاثیر داروهای گیاهی چینی در مبتلایان به سرطان ریه پرداخته و دریافتند که مصرف داروهای گیاهی چینی همراه با شیمی درمانی، کیفیت زندگی مبتلایان به این سرطان را بهبود می‌دهد.

هرچند محققان همچنان معتقدند برای تایید مفید بودن داروهای گیاهی در درمان یا پیشگیری از سرطان ضروری است آزمایشات کلینیکی گسترده‌ای انجام شوند و مشخص کنند از چه گیاهانی می‌توان در کنار شیوه‌های درمانی مرسوم برای معالجه سرطان، استفاده کرد.

همچنین برخی گیاهان یا عصاره‌های گیاهی آزمایش شده در آزمایشگاه‌ها حاکی از دارا بودن تاثیرات ضدسرطانی آنهاست به طوری که به داروهای سرطانی تبدیل شده‌اند اما شواهد علمی حاصل از آزمایش‌های انسانی مبنی بر تاثیر داروهای گیاهی بر درمان سرطان موجود نیست. در عین حال از انواع داروهای گیاهی که برخی ادعا می‌کنند در درمان سرطان موثر هستند می‌توان به Carctol و Chaparral اشاره کرد.

در سال 2009 میلادی نیز در بازبینی که روی 45 مطالعه در مورد تاثیر داروهای گیاهی چینی بر درمان گونه‌ای از سرطان کبد انجام گرفت، مشاهده شد که مصرف این نوع داروها رشد سلول‌های سرطانی را کاهش می‌دهد و به این بیماران کمک می‌کند تا عمر طولانی‌تری داشته باشند.

البته توجه به این نکته ضروری است که برخی داروهای گیاهی می‌توانند با شیوه‌های درمانی متداول که برای معالجه سرطان از سوی پزشکان تجویز می‌شوند نظیر شیمی درمانی، رادیوتراپی، درمان بیولوژیک یا هورمون درمانی تداخل پیدا کنند. به طور مثال نتایج مطالعه منتشر شده در مجله آمریکایی «انکولوژی کلینیکی» نشان می‌دهد که برخی گیاهان دارویی پرمصرف مانند سیر، «جینکوبیلوبا» و «جنسینگ» ممکن با روش‌های معمول درمان سرطان تداخل پیدا کنند. همچنین برخی داروهای گیاهی ممکن است بر نحوه تجزیه شدن و یا شیوه اثرگذاری داروهای شیمیایی در بدن بیماران سرطانی تاثیر بگذارد. به طور مثال اطلاعات منتشر شده از سوی موسسه ملی سرطان آمریکا حاکی از آن است که نوعی گیاه دارویی موسوم به «چای کوهی»، بدن را سریعتر از تاثیر داروهای ضدسرطانی خلاص می‌کند و به این ترتیب کارآیی روش‌های درمانی سرطان را کاهش می‌دهد.

برخی گیاهان و مکمل‌های غذایی نیز با سمی کردن یا بی‌تاثیر کردن شیوه‌های معمول درمان سرطان در روند درمان خلل ایجاد می‌کنند. به طور مثال گیاهان طبقه «اریستولوشیا» طی قرن‌ها در طب گیاهی چینی مورد استفاده بوده اما این گیاه به طور طبیعی حاوی ترکیب‌های ضدسرطانی است که می‌تواند در بدن افراد مصرف‌کننده موجب جهش‌ها و تغییرات سلول‌ها شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد یکی از انواع این ترکیب‌ها که اسید «آریستولوچیک» نامیده می‌شود می‌تواند نسبت به دو ترکیب سرطان‌زای زیست‌محیطی شناخته شده همچون دود تنباکو و اشعه فرابنفش (UV) جهش‌ها و تغییرات ژنی بیشتری به همراه داشته باشد.

به گزارش ایسنا، «مارک لاداینی»، محقق انکولوژی و میکروب‌شناسی دراین‌باره می‌گوید:‌ بسیاری از افراد عامی تصور می‌کنند هر چیزی که گیاهی یا طبیعی باشد لزوما برای سلامتی مفید است اما محققان تاکید دارند که طبق بررسی‌های انجام شده برخی از گیاهان می‌توانند به شدت سمی و سرطان‌زا باشند. به‌ رغم تاریخچه طولانی‌مدت در مورد مصرف گیاهان گروه اریستولوشیا در طب گیاهی، خطرات مصرف آن در سال‌های اخیر مشاهده شده است. به طور مثال در اوایل دهه 1990 میلادی معلوم شد زنانی که از این گیاه در یک کلینیک کاهش وزن در بلژیک مصرف کرده بودند به مشکلات و نارسایی‌های کلیوی مبتلا شدند که این مشکل بعدها به رشد غیرمعمول مجاری ادراری فوقانی در آنها منجر شد.

گزارش‌ها حاکیست تداوم مصرف این گیاه ممکن است به این دلیل بوده که در آن زمان پزشکان باور نداشتند تجویز این گیاه می‌تواند به بیماران آسیب برساند.

علاوه بر این، از نظر تاریخی نیز ادویه‌ها در سراسر جهان حوادث بسیاری را موجب شده‌اند. این کالاهای باارزش هم به دلیل خاصیت طعم‌دهندگی و هم به دلیل فوائد بسیاری برای سلامتی حائز اهمیت هستند اما از آنجا که قدرت اعمال تغییرات در فرآیندهای سلولی را دارند، باید در مصرف آنها تعادل را رعایت کرد و مراقب تداخل آنها با داروها بود. همانطور که خاصیت دارویی ادویه‌ها از آنتی‌اکسیدان بودن آنها نشات می‌گیرد در مقابل، تاثیرات زیست‌شناختی آنها می‌تواند ناشی از تاثیر این مواد خوراکی بر ایجاد تغییرات در برخی از فرآیندهای سلولی باشد.

به گزارش ایسنا به نقل از سایت اینترنتی مک‌میلان، در این مقاله فهرستی از برخی گیاهان و ادویه‌هایی که به طور معمول در پیشگیری یا حتی درمان سرطان موثرند، ارائه شده که به شرح زیر است:

ریحان

این گیاه حاوی خواص آنتی اکسیدانی، آنتی ویروسی، آنتی باکتریال، ضدجهش ژنی و ضدتومور است که از انواع ترکیب‌های موجود در آن نشات می‌گیرد. عصاره ریحان دارای خاصیت ضدمیکروبی است. همچنین بررسی‌ها در مورد تاثیر ریحان بر میکروب هلیکوباکترپیلوری که عامل زخم معده است نشان می‌دهد «متانول» و «بوتانول» موجود در آن خاصیت ضدباکتریایی قوی دارند. تاثیرات ریحان تنها به خاصیت ضدمیکروبی آن محدود نمی‌شود زیرا شواهد حاکی از آن است که این گیاه می‌تواند آسیب‌های اکسیدیته ناشی از فعالیت مولکول‌های رادیکال آزاد را در نمونه‌های جانوری کاهش دهد. همچنین خاصیت ضدسرطانی ریحان ممکن است به توانایی‌اش در تاثیرگذاری بر عفونت‌های ویروسی مرتبط باشد.

زیره سبز

اگرچه بررسی‌های آزمایشگاهی آشکار ساخته که این گیاه خاصیت بالقوه آنتی‌اکسیدانی دارد اما هنوز این خاصیت در آزمایش‌های انسانی به طور دقیق مورد مطالعه قرار نگرفته است. هرچند در مطالعات آزمایشگاهی انجام شده روی موش‌ها و تاثیر این گیاه بر درمان انواع سرطان به بررسی نقش آن در سرکوب تومورهای سرطان پوست پرداخته شد. ترکیبات ضدسرطانی موجود در زیره سبز موسوم به «گلوتاتیون-S- ترانسفراز» (GST) خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهند.

هل

این گیاه نیز همچون بسیاری از گونه‌های دیگر گیاهی از خواص آنتی اکسیدانی بالایی برخوردار است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هل، ترکیب azoxymethane را که در بروز سرطان روده تاثیر دارد با خواص ضدالتهابی و ضدتکثیری در بدن کاهش می‌دهد و در نتیجه از بروز این سرطان پیشگیری می‌کند.

دارچین

در چندین مطالعه مختلف به بررسی خواص آنتی‌اکسیدانی این گیاه پرداخته شده است. به طور مثال در بررسی که روی نوعی موش انجام گرفت مشخص شد رژیم غذایی حاوی پودر پوست این گیاه، فشار اکسیدیته را که عامل بروز سرطان است، کاهش می‌دهد. همچنین عصاره دارچین از رشد هلیکوباکتر پیلوری در آزمایشگاه جلوگیری می‌کند که فاکتور خطرزای شناخته شده در سرطان معده و سرطان پانکراس است.

میخک

در حالی که در هیچ مطالعه‌ای تاکنون به تاثیر استفاده از این گیاه در پیشگیری از بروز سرطان در انسان پرداخته نشده اما چندین بررسی محدود روی موش‌ها حاکی از تاثیرگذاری آن به خصوص در تعدیل فرایندهای سمی‌زدایی سلولی است. این فرآیندها اگر در بدن افزایش یابند خطر بروز سرطان را تشدید می‌کنند.

گشنیز

نتایج چندین مطالعه انجام شده روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داده است که دانه‌های گشنیز در مراقبت از کبد در برابر سرطان تاثیر دارند. هرچند هنوز مطالعات اندکی درباره خواص ضدسرطانی این گیاه صورت گرفته اما همین یافته‌های اندک نیز حائز اهمیت است.

زیره سیاه

«تیموکینون» یکی از ترکیبات اصلی در دانه زیره سیاه است که دارای خواص آنتی اکسیدانی، آنتی میکروبی، ضدالتهابی و پیشگیری‌کننده سرطان است. همچنین شواهد حائز اهمیتی وجود دارد که بر توانایی این ترکیب در جلوگیری از تکثیر سلول‌های توموری اشاره دارد. همچنین می‌توان بر توانایی این ترکیب در جلوگیری از تشکیل رادیکال‌های آزاد در سلول‌های سالم اشاره کرد.

سیر

آزمایش‌های کلینیکی روی سیر و ترکیب‌های مرتبط با آن نشان می‌دهد که این گیاه احتمال ابتلا به سرطان‌های ریه، پوست، روده و سینه را پایین می‌آورد. توانایی سیر در جلوگیری از رشد تومورها به دلیل وجود ترکیبات مختلف و طبیعی ضدسرطانی موجود در آن است.

زعفران

شواهد قابل توجهی بر قابلیت این گیاه در جلوگیری از ابتلا به سرطان وجود دارد. همچنین این گیاه می‌تواند روند تکثیر سلول‌های سرطانی پوست را متوقف کند. هرچند مکانیزمی که زعفران بواسطه آن از تکثیر تومورها پیشگیری می‌کند به طور کافی مورد بررسی قرار نگرفته اما متخصصان ترکیباتی را در زعفران شناسایی کرده‌اند که خواص ضدسرطانی آنها آشکار شده است.