تفاوت مدیریت هسته ای جلیلی و ظریف

شفاف: اولین روز مذاکرات هسته ای در حالی غروب روز سه شنبه به پایان رسید که امید به حل پرونده هسته ای ایران در میان طرفین مذاکره مشاهده می شود. با این وجود بسیاری از تحلیل گران داخلی و خارجی معتقدند خوش بینی برای حل کوتاه مدت این پرونده با انشقاقی که در میان آمریکا و اروپا بر سر این پرونده وجود دارد، کمی زود است. در آستانه دومین روز مذاکرات گفتگویی کرده ایم با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل که از نظر گرامیتان می گذرد:

آقای بهشتی پور، همانطور که مطلع هستید مذاکرات ایران و 5+ 1 در ژنو آغاز شده است.شما چه تفاوت هایی بین این دوره از مداکرات و دروره های قبل می بینید؟

خوب اولین تفاوت بارز این دوره از مداکرات با دوره قبل این است که هم هیات ایرانی کلا عوض شدند و هم چند نفر از اعضای هیات های آمریکایی، فرانسوی و اگر اشتباه نکنم آلمانی تغییر کردند که این تغییر البته تغییر ظاهری است.

از همه مهم تر اما سیاست ها و رویکرد ایران در مذاکرات است که تغییر کرده است.البته ایران در مورد غنی سازی اورانیوم همچنان معتقد است که غنی سازی باید در خاک ایران صورت گیرد و ادامه پیدا کند، اما رویکرد ایران و راه های رسیدن به این هدف یعنی غنی سازی در خاک ایران تغییرات جدی داشته است.

چه تغییراتی؟

ایران این بار آمده و یک برنامه زمان بندی شده سه مرحله ای را پیشنهاد داده است که اول و آخر آن کاملا مشخص است و در مرحله آخر آن کل تحریم ها بر علیه ایران برداشته خواهد شد و حق ایران برای غنی سازی اورانیوم به رسمیت شناخته خواهد شد. در مقابل طبیعتا ایران هم یک سری تعهداتی را می پذیرد.

تعهداتی مانند اطمینان دادن از راه های عملی به طرف مقابل در این خصوص که ایران قصد ساخت بمب اتمی را ندارد و استراتژی ایران از ابتدا هم دست یابی به بمب هسته ای نبوده است.این ها از نظر من تفاوت های اساسی این دوره از مذاکرات با دوره قبل هستند.

از نظر شما تماس تلفنی آقای روحانی و اوباما تاثیری در روند مذاکرات خواهد داشت؟

واقعیت این است که اصل صحبت های تلفنی بین آقای اوباما و روحانی چیز خاصی نبوده است و فقط از این جهت اهمیت دارد که تابو شکنی انجام شده چرا که وقتی بنای صحبت و مذاکره باشد باید واقعیت های دقیق و روشنی برای پیشبرد مذاکره در نظر گرفته شود و از انجایی که این تماس بدون هماهنگی های لازم اتفاق افتاده است به نظر می رسد نوعی تعجیل در کار صورت گرفته و چندان موثر نبوده است.

اما در هر حال این مکالمه فضا را بسیار مثبت می کندو این مثبت شدن فضا به این مساله کمک می کند که اگر قرار است توافقی انجام شود ، زمان ان عقب می افتد یعنی مذاکرات زودتر به نتیجه می رسد و در این زمینه من معتقدم که ایران در هر حال با این تماس چیزی را از دست نداده است اما باید به این موضوع فکر کند که بر سر میز رسمی مذاکرات به نتیجه برسد نه با تماس تلفنی چرا که هر چقدر هم تماس تلفنی برقرار شود نتیجه بر سر میز مذاکرات و در چهارچوب پیشنهاد های طرفین حاصل می شود.

در حال حاضر چه تفاوت هایی میان سعید جلیلی و محمد جواد ظریف می بینید و آیا اصلا تفاوتی وجود دارد؟

مقایسه جلیلی و ظریف از نظر من قیاس مع الفارق است.آقای جلیلی در زمان خود کارکرد خود را داشته و آقای ظریف نیز در حال حاضر کارکرد خودش را دارد.این رویکرد جدید ایران متناسب با تیم دیپلماسی جدید ایرانی است و رویکرد جلیلی نیز رویکرد تیم دیپلماسی زمان خودش بوده است و البته هر دو برای حفظ منافع ملی کشور تلاش کرده و می کنند.

به نظر من آنچه که مهم است این است که آقای ظریف به خاطر سوابق دیپلماتیکی که دارد ، تسلطی که به زبان انگلیسی دارد و مدرک دکترایش که دکترای حقوق بین الملل است، در این چهارچوب می تواند متناسب با رویکرد جدیدی که ایران در پیش گرفته تاثیر بیشتری بگذارد و بنابراین باید آمدن آقای ظریف را به فال نیک بگیریم و امیدوارباشیم که او بتواند دیدگاه ایران را برای غربی ها بهتر و دقیق تر توضیح دهد و جا بیاندازد و بتواند بر اساس طرح ارائه شده آنها را به همکاری بیشتر با ایران ترغیب کند.

الان سال هاست که ایران در حال مداکره بر سر مساله هسته ای است.شما به عنوان یک کارشناس ضعف مداکرات را تا امروز در چه می بینید؟

در بخشی که مربوط به دیپلماسی رسانه ای است.ما در دیپلماسی رسانه ای هم در دوره اقای جلیلی و هم در دوره آقای لاریجانی و هم در دوره خود آقای روحانی یعنی زمانی که دبیر شورای امنیت ملی بودند آن طوری که به دیپلماسی رسمی توجه می شود به رسانه ها توجه نداشتیم.

به نظر من آقای ظریف باید از این تجربیات گذشته استفاده کند و دیپلماسی رسانه ای را تقویت کند.یعنی همراه با دیپلماسی رسمی باید دیپلماسی رسانه ای هم رشد کند و یک تیم قوی کارکشته موضوع رسانه ای دیپلماسی هسته ای را دنبال کند.

به عنوان مثال بحث هسته ای باید یک سخنگوی رسمی معرفی کند و مشخص باشد چه کسی از طرف هیات ایرانی صحبت می کند. یعنی مثل مایکل مان که مشخص است از طرف خانم اشتون و 5+1 صحبت می کند این طرف هم سخنگوی اصلی مشخص باشد.

از نظر من باید خیلی خیلی تیم قوی تر و کارکشته تری برای بیان دیدگاه های هیات ایرانی و جزئیات مذاکره در حوزه رسانه ای داشته باشیم و این ضعف ماست که اگر برطرف شود در روند مذاکرات تاثیر گذار خواهد بود.

به این ترتیب توصیه شما به تیم جدید هسته ای ایران تقویت رسانه ای است؟

البته من نمی دانم که تیم اقای روحانی اصلا این نظر بنده را در خصوص تیم رسانه ای قوی قبول دارند یا خیر اما من خودم به عنوان کسی که خود را فعال در حوزه رسانه و دیپلماسی می داند و سال ها این مساله را دنبال کرده است و در این زمینه مدعی است معتقدم که تیم رسانه ای قوی در حوزه دیپلماسی می تواند بسیار به حل مساله هسته ای ایران کمک کند.

به طور کلی شرایط حاکم بر مذاکرات در ژنو را چطور ارزیابی می کنید؟ایا این بار امیدی به حل مساله هسته ای ایران هست؟

شرایط مذاکرات اخیر از نظر من کاملا مثبت است و در 10 سال اخیر هیچگاه فضای مذاکرات تا این حد مثبت نبوده است.دو طرف در این دوره از مذاکرات به هم نزدیک شدند و نشان داده اند که به راستی می خواهند به تفاهم برسند.

حالا بایدباید دید کارشکنی های صهیونیست ها در این زمینه چقدر موثر خواهد بود وچقدر مانع ایجاد خواهد کرد اما در هر حال به طور کلی فضای مذاکرات این بار کاملا تغییر کرده و همه چیز برای رسیدن به توافق محیا است.

البته نباید این را از نظر دور داشت که رژیم صهیونیتی با تمام توان رسمی و رسانه ای خود مشغول تلاش برای به هم زدن جو مثبت مذاکرات است.

در پایان شما چه نتیجه ای برای این دور از مداکرات پیش بینی می کنید؟

درواقع هنوز برای پیش بینی نتیجه زود است اما تا انجا می دانم غربی ها به سادگی راضی به تفاهم نخواهند شد یعنی حاضر نیستند همه امتیارهای مورد نظر را به ایران بدهند اما از آنجایی که همواره برای به نتیجه رسیدن کاری دو طرف باید به سمت هم حرکت کنند و این اتفاق امروز رخ داده است شاید بتوان آینده خوبی را برای مذاکرات پیش بینی کرد .

در هر حال مشخص است که با یک جلسه مسلما نمی توان همه مشکلات ده ساله را حل کرد.خود آقای ظریف هم گفته اند که مشکلات ظرف یک سال حل خواهد شد.

در هر حال همین جلسات نشان خواهد داد که مشکلات به راستی ظرف یک سال آینده حل خواهند شد یا این یک نوع خوشبینی است.