فیلسوف و حقوق‌دانی که نابغه نظامی شد

ایسنا: مرگ ژنرال نگوین جیاپ (Nguyen‌Giap) قهرمان جنگ‌های چریکی و پارتیزانی در ویتنام که در 102 سالگی در هانوی درگذشت، بازتاب اندکی در رسانه‌های داخلی داشت. در روزگاری که پیش از انقلاب نام وی در میان مبارزین سیاسی بسیار شناخته شده بود اما در مرگ جیاپ حتی آنهایی که به مناسب‌های بسیار سطحی‌تر از آن بیانیه صادر می‌کنند حداقل در صفحات بین‌المللی خود یادی از وی نداشتند. اما اگر چه به مصلحت روزگار، تمایلی به یادآوری این نام‌های تاریخی نداشته باشیم اما در تاریخ معاصر شخصیت‌های بوده‌اند که نامشان در تاریخ باقی خواهد ماند و ژنرال جیاپ یکی از آنهاست. در سال ۱۹۳۸ او یکی از اعضای حزب کمونیست ویتنام بود که به همراه هوشی مینه، رهبر این حزب، قبل از حمله نیروهای ژاپن به ویتنام به چین گریخت، در تبعید، یک ارتش تشکیل داد و سپس با بازگشت به کشورش جنگ‌های چریکی را علیه نیروهای اشغالگر ژاپن آغاز کرد. جیاپ از سال 1945 تا 1980 سمت وزیر دفاع ویتنام‌ شمالی را برعهده داشت و چه در دوران مبارزه برای استقلال از فرانسه و چه در جنگ طولانی مدت آمریکا علیه ویتنام به عنوان یکی از فرماندهان ارشد، نقشی کلیدی در جنگ داشت. «نابغه نظامی ویتنام» در نبرد «دین بین فو» در سال 1954 نیروهای فرانسوی را در هندوچین شکست داد. نبرد فوق در ۱۹۵۴ در اوج نبردهای هندوچین بین اتحاد فرانسویان و نیروهای انقلابی ویت‌مین در ویتنام رخ داد که در پایان به شکست فرانسه و استقلال هندوچین منجر شد. پس از نبردهای استقلال‌طلبانه، ویتنام به دو بخش‌ شمالی و جنوبی تقسیم شد و آمریکا که از حکومت بخش‌جنوبی حمایت می‌کرد با مقاومت نیروهای ویتنامی روبه‌رو شد. در جنگ 1960 تا 1975 آمریکا و متحدانش علیه ویتنام نیز جیاپ فرماندهی نیروهای ویتنام شمالی را برعهده داشت. این جنگ به شکست آمریکا و خروجش از ویتنام‌ جنوبی منجر شد. جیاپ در دولت هوشی‌مین مدتی به عنوان وزیر کشور نیز فعالیت کرد و فرماندهی ارتش را هم برعهده داشت. او بعد از هوشی‌مین به عنوان رهبر دوم ویتنام در هر دو «جنگ استقلال» و «جنگ با آمریکا» به شمار می‌رفت. او در دانشگاه هانوی فلسفه و حقوق خواند و بدون این‌که آموزش علمی نظامی ببیند، پایه‌های ارتش مردمی ویتنام را گذاشت و خود را به عنوان سرباز خود تعلیم‌دیده معرفی کرد. تاکتیک‌های نظامی که جیاپ در هر دو جنگ به کار برد، بسیاری از مردم ویتنام را جذب ارتش مردمی کرد و فرماندهی ویت‌کنگ‌ها را عهده‌دار بود. قهرمان جنگ‌های چریکی معتقد بود شیوه‌های پارتیزانی، سلاح مدرن را مغلوب خود خواهد کرد. او فرماندهی مهم‌ترین نبردهای ویتنام و آمریکا را برعهده داشت و پیروزی‌های نظامی بسیاری را با فرماندهی خود ثبت کرد. جیاپ بعد از آن‌که در آخرین هفته‌های جنگ در سال 1973 ارتش تحت فرماندهی‌اش در نبرد «استر» شکست خورد، از مقام فرماندهی ارتش کناره‌گیری کرد. وی به جای اینکه تقصیر را به گردن فرماندهان صحنه بیاندازد، از مقام فرماندهی کناره‌گیری کرد و تاکید داشت: «طرح نظامی ما غلط و ارزیابی ما از قدرت دشمن، درست نبود و من (جیاپ) از مردم ویتنام و از همه رزمندگان پوزش می‌خواهم و از فرماندهی ارتش کنار می‌روم. بر آن طرح غیرواقعی من صحه گذاشته بودم و مقصر اصلی خودم هستم». تاکتیک‌های ژنرال جیاپ در مقابله با نیروهای آمریکایی و ویتنام جنوبی در سقوط سایگون، پایتخت ویتنام جنوبی در سال ۱۹۷۵ نقش مهمی داشت. پس از پایان جنگ ویتنام، ژنرال جیاپ همچنان در پست وزارت دفاع باقی ماند و در سال ۱۹۷۶ به عنوان معاون نخست وزیر به کار مشغول شد و در جنگ طولانی مدت آمریکا و ویتنام نقشی کلیدی در این جنگ داشت.او در سال ۱۹۸۰ از پست‌های دولتی بازنشسته شد. در سال 1982 از عضویت در حزب کمونیست ویتنام نیز کناره‌گیری کرد. او باوجود موفقیت‌هایش دچار اختلاف نظر با رهبران وقت حزب کمونیست ویتنام شده و در سال 1991 از کمیته مرکزی این حزب کنار گذاشته شد، اما نامش به عنوان یکی از مهم‌ترین قهرمانان نظامی در تاریخ ویتنام باقی ماند و مدال «ستاره طلایی» که عالی‌ترین نشان افتخار ویتنام است، به او تعلق گرفت. مردم ویتنام همواره او را ستایش می‌کنند. چه نیروهای ویتنامی و چه دشمنان فرانسوی و آمریکایی آن‌ها، به ژنرال جیاپ به‌دیده احترام می‌نگریستند. لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه در مرگ وی، از ژنرال «جیاپ» تجلیل و او را قهرمان بزرگ میهن‌پرست ویتنامی و سربازی بزرگ و مردی استثنایی خواند. به گفته وی: «او میهن‌پرست بزرگ ویتنامی بود و به سبب ایفای نقش برجسته‌ای که در طول استقلال کشورش ایفا کرد، محبوب و مورد احترام همه ملت خود بود. درحالی که فرانسه و ویتنام اکنون به شرکای راهبردی تبدیل شده‌اند، من امروز از یاد و خاطره این مرد استثنایی تجلیل می‌کنم و به خانواده و ملت ویتنام از صمیم قلب تسلیت می‌گویم». دو کتاب مهم جیاپ در مورد «تجربه‌های مردم ویتنام در نبرد نظامی» و سه جلد «خاطرات» وی بارها به زبان‌های مختلف ترجمه شد.کتاب «جنگ خلق ارتش خلق» وی نیز به‌زبان فارسی ترجمه شده است.