دولت باید خود نظرسنجی را هم به نظرسنجی بگذارد / شعار مرگ بر آمریکا برگ برنده ما است
ما معمولا می‌گوییم که در دموکراسی نمایندگی یا منتخب برخلاف آنچه که القا می‌شود وکالت نداریم و نمایندگی داریم. یعنی طرف به نمایندگی از طرف کسانی که به او رای دادند و بر پایه شناخت خود تصمیم می‌گیرد که الزاماً منطبق با خواسته‌ها و نیازهای واقعی موکلان نیست ولی اگر قرار است وکیل باشد، هر تصمیمی که می‌خواهد بگیرد باید بر پایه نظرسنجی باشد.
عماد افروغ، جامعه‌شناس و تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌وگویی با « تسنیم » در خصوص تصمیم دولت برای نظرسنجی درباره برخی اقدامات در عرصه سیاست خارجی از قبیل رابطه با آمریکا و ... با بیان این مطلب که اگر قرار بر نظرسنجی بود چه حاجتی برای گفتن آن موضوع از سوی دولت وجود داشت؟ افزود: گفتن و اعلام کردن موضوع نظرسنجی از سوی دولت پیامی دارد، به هر حال ابهامات و پیچیدگی‌هایی در آن وجود دارد که احتمالاً دولت خود متفتن به این پیچیدگی‌ها است.
* در نفس نظرسنجی در خصوص ارتباط با آمریکا پیامی نهفته است
وی افزود: در اصل نظرسنجی در خصوص ارتباط با آمریکا یا حتی ارزیابی گفتگوی تلفنی با اوباما پیامی نهفته است و الا اصل نظرسنجی در کل هیچ اشکالی ندارد، چرا که با طرح این نظرسنجی یک القایی در جامعه صورت گرفته است. در این خصوص که ظاهرا قرار است ارتباطی برقرار شود و نفع ما در این ارتباط است و عده‌ای ظاهراً شک و تردیدهایی در ضرورت و درست بودن این ارتباط دارند و ما می‌خواهیم با نظرسنجی پاسخی به این ابهامات و تردیدها بدهیم.
کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه نمی‌شود نگرشی خنثی به طرح موضوع نظرسنجی مذکور داشته باشیم، افزود: اذهان پیچیده و آشنا به عالم قدرت مقداری نسبت به اصل طرح این قضیه مشکوک هستند.
* نیازی نبود که دولت این نظرسنجی را عمومی اعلام کند
افروغ با طرح این پرسش که اگر جایی برای این شک و تردید و شبهه این القا وجود نداشت چرا تاکنون این نظرسنجی انجام نشده است؟ خاطرنشان کرد: اگر دولت در اصل نظرسنجی قصد و غرض خاصی نداشت نیازی نبود که این نظرسنجی را عمومی اعلام کند و می توانست بدون اعلام عمومی این کار را انجام دهد و در این صورت می‌توانست با استناد به همین نظرسنجی‌ها شک و شبهه‌ها را نیز پاسخ دهد و اگر برای آماده سازی ذهنی انجام آتی آن را اعلام می کنند پس باید جوابگوی سؤالات و ابهامات آن هم باشند.
وی روش و نوع نظرسنجی را نکته‌ای دیگر در توجه به موضوع نظرسنجی عنوان و تصریح کرد: چه این نظرسنجی انجام شود و چه انجام نشود اهل فن باید بدانند که با توجه به موضوع خطیر و حساس و استراتژیک آن، سوالات این نظرسنجی چیست و آیا به گونه ای القاء پاسخ در آن نهفته است یا خیر و جامعه آماری نظرسنجی چیست و آیا همه اقشار در این نظرسنجی و با عنایت به شناخت صحیح از ابعاد و ریشه های مسئله مورد پرسش، حضور دارند یا خیر؟
* انتقال مصائب پیش آمده برای ملت ایران در سابقه تاریخی ارتباط با آمریکا مهم است
کارشناس مسائل سیاسی و استراتژیک خاطرنشان کرد: کسی که از واقعیت قضیه و سابقه رابطه ایران و آمریکا خبر ندارد و نداند چه مصائبی در اوج ارتباط به اصطلاح دوستانه ایران و آمریکا در رژیم پهلوی بر سر ملت ما آمده ممکن است در نظرسنجی به نوعی دیگر و یا براساس احساس و برداشت‌های کاذبی که به او القاء می‌شود پاسخ دهد. بهترین رابطه با آمریکا را زمان پهلوی داشتیم اما به رغم اینکه در این ارتباط زبانزد بودیم و توجه ویژه ای هم از صدقه سر آمریکا به ما می شد و ژاندارمی منطقه نیز بر عهده ما بود، شاخص‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، حکایت از عمق عقب ماندگی اقتصادی، وابستگی سیاسی و حقارت و بحران هویت ملی می کرد.
افروغ با بیان اینکه قریب به اتفاق کسانی که رابطه ایران و آمریکا در زمان پهلوی را بررسی کرده اند معتقدند عمق استبداد وابسته به گونه ای بود که حتی کسانی که متنعم از سیاست های شبه مدرنیستی این رژیم بودند و عملاً در تحکیم این سیاست ها و حمایت از سیاست‌های شبه نوسازی آن، نقش آفرین بودند از حقوق مدنی و سیاسی محروم بودند، دیگران که جای خود داشتند، افزود: خوب است که در این نظرسنجی این موارد مشخص شود و مردم در جریان موضوع قرار بگیرند والا اینکه گفته می‌شود ما از طریق نظرسنجی یک سؤال بلی یا خیر می پرسیم اوج بی توجهی به عمق ماجرا اگر نگوییم رندی سیاسی در قالب یک نظر سنجی علمی است.
وی با بیان اینکه دراصل نظرسنجی با پشت سر گذاشتن ابهامات و پرسش های پیچیده آن، هیچ مشکلی وجود ندارد و کسی هم مخالف آن نیست، بلکه مهم این است که همه واقعیات به مردم گفته شود و سپس با توجه به ظرایف سوالات مربوط به نظرسنجی، نظر مردم گرفته شود، اظهار داشت: نحوه پاسخ به آرایش سوالات بستگی دارد. انتخاب گویه‌ها و طیف‌بندی‌ها در نظرسنجی مباحث مهمی است و الا تاکید می‌کنم مشکلی برای نظرسنجی و البته تسری آن به مسائل دیگر سیاسی و اقتصادی و مربوط به عملکرد دولت نداریم.
* شعار مرگ‌بر آمریکا برگ برنده ما است
افروغ افزود: با این تصمیم دولت قطعا بایستی در بقیه موارد نیز نظرسنجی صورت بگیرد. چرا فقط درباره رابطه با آمریکا نظرسنجی کنیم، آن هم در شرایط فعلی و مساله‌ای که جزء برگ‌های برنده ماست، قطع رابطه ما با آمریکا توسط خود آمریکا صورت گرفته است و او خود باید در برقراری رابطه و التزام به پیش شرطه های آن پیش قدم باشد، هر چند این قطع رابطه برای ما منشأ خیر شد. امروز تنها شعار ساختاری ما که حکایت از عظمت ما است همین شعار مرگ بر آمریکا است و این برگ برنده ما است. یعنی اگر قرار است ایران تنها قابلیت‌اش به طور عمده قابلیت نرم‌افزاری باشد نه سخت افزاری و قابلیتی که باعث شد ما در دفاع مقدس جانانه پیروز از میدان خارج شویم، همین شعار مرگ بر آمریکا در ذیل گفتمان انقلاب اسلامی بود. فراموش نمی کنیم که قبل از حرکت دانشجویان خط امام و زمان صدارت بنی صدر وضع داخل و متعاقباً جبهه های ما چگونه بود.
* اصل نظرسنجی در خصوص رابطه با آمریکا در شرایط فعلی، بی اعتنایی اگر نگوییم دهن‌کجی به امام(ره) است
کارشناس مسائل سیاسی افزود: در نگرش ساختاری و قانونی ما که بزرگترین و تاریخی ترین نظر سنجی معاصر ما محسوب می شود، جایگاه برقراری و یا عدم برقراری رابطه با یک کشور مشخص است، امام راحل نیز به عنوان بنیانگذار انقلاب اسلامی تکلیف این قضیه را مشخص کردند، مبنی بر اینکه مادامی که رابطه، رابطه گرگ و میش است رابطه ممنوع است و این حرف حکایت از این دارد که ما در برابر سخن مستحکم امام حرف دیگری می‌زنیم. بنابراین اصل طرح نظرسنجی اگر در خصوص رابطه با آمریکا باشد که بی اعتنایی اگر نگوییم کج دهنی به امام(ره) است.
مکالمه با اوباما نیز بی اعتنایی اگر نگوییم دهن‌کجی به رهبری است
وی تصریح کرد: اگر در خصوص مکالمه تلفنی با اوباما است که بر پایه موضع اخیر رهبری مبنی بر نا بجا بودن برخی اقدامات در آمریکا، بی توجهی، اگر نگوییم کج دهنی به رهبری است. برای اینکه شاخص‌ها حرف می‌زنند و امام حجتش را تمام کرده است. وقتی می‌گوید رابطه، رابطه گرگ و میشی است، شرط رابطه، فقدان رابطه گرگ و میشی است. با وجود و حتی تشدید این رابطه، با وجود تحریم های بی سابقه، اصل نظرسنجی چه مفهومی دارد؟ بنابراین اگر شرایط عوض شده است و واقعیات به ما می‌گوید که آمریکا دیگر گرگ نیست، نیاز به نظرسنجی نداریم و می‌توانیم برویم با آمریکا ارتباط برقرار کنیم.
افروغ بر همین اساس با بیان این مطلب که ممکن است بگوییم واقعیات عوض شده است و ما می‌خواهیم برای قوت قلب و مزید علت نظرسنجی بکنیم، افزود: شما تحریم‌های آمریکا را ببینید آیا بیشتر شده است یا کمتر؟ در زمان امام تحریم‌ها محدود تر از این بود ولی الان به مراتب بیشتر شده است. زمانی که جهان دوقطبی بود آمریکا فرصت گرگ بودن بیشتری داشت یا هم اکنون که نظام بین الملل و البته به تعبیر خود آمریکا، تک قطبی شده است ؟
* انسان سیاسی نباید ملتش را ساده‌لوح تصور کند
وی افزود: یک انسان سیاسی نباید ملتش را ساده‌لوح تصور کند و باید دوراندیش باشد و بداند که این القائات در پس نظرسنجی می تواند معنای فریب هم داشته باشد. البته گفتیم که نظرسنجی ایرادی ندارد و اگر قرار است به رغم همه این تردیدها و مغایرت با شاخص‌های تعریف شده و جایگاه‌های قانونی برقراری رابطه با یک کشور، نظرسنجی صورت بگیرد اشکالی ندارد، اما باید با اشراف متخصصان دلسوز این نظرسنجی صورت گیرد و ضمن انتقال واقعیات تاریخی به مردم، نسبت به انتخاب گویه‌ها، شاخص ها و سوال‌های طیف و جامعه آماری اشرافی دقیق و ظریف صورت بگیرد.
* پس از اعمال نظرسنجی در خصوص ارتباط با آمریکا هرگونه اقدام از سوی دولت باید براساس نظرسنجی صورت بگیرد
کارشناس مسائل سیاسی با تاکید بر اینکه پس از اعمال نظرسنجی در خصوص ارتباط با آمریکا هرگونه اقدام از سوی دولت باید براساس نظرسنجی صورت بگیرد، تصریح کرد: اینکه آیا مردم از دولت راضی هستند، سیاست‌های اقتصادی دولت مناسب است، سیاست‌های فرهنگی مورد رضایت مردم است یعنی هر تصمیمی که دولت می‌خواهد بگیرد باید به نظرسنجی گذاشته شود و ما هم از اصل این قضیه دفاع خواهیم کرد، چرا که اصل بر وکالت است. البته اصل وکالت با موضوع نمایندگی فرق می‌کند، ما معمولا می‌گوییم که در دموکراسی نمایندگی یا منتخب برخلاف آنچه که القا می‌شود وکالت نداریم و نمایندگی داریم. یعنی طرف به نمایندگی از طرف کسانی که به او رای دادند و بر پایه شناخت خود تصمیم می‌گیرد که الزاماً منطبق با خواسته‌ها و نیازهای واقعی موکلان نیست ولی اگر قرار است وکیل باشد، هر تصمیمی که می‌خواهد بگیرد باید بر پایه نظرسنجی باشد.
افروغ با اشاره به اینکه این کار دولت و انجام دادن نظرسنجی برای هر تصمیمی، دموکراسی را از شبهه الیگارشی نجات می‌دهد افزود: دموکراسی نمایندگی با وکالت فرق می‌کند، وکالت یک امر جزیی، شخصی، حقوقی و تعریف شده است. یعنی ما اگر از این به بعد بخواهیم شاهد وکالت باشیم باید برای هر تصمیمی یک نظرسنجی بگیریم تا امر جزئی، تعریف شده و حقوقی وکالت رخ دهد و از شبهه دموکراسی نمایندگی که همان شبهه الیگارشی است نجات یابیم. این شبهه یعنی اینکه عده‌ای به نام مردم بر مردم و بر پایه تشخیص شخصی یا گروهی خود حکمرانی می‌کنند و به جای آنها تصمیم می‌گیرند و برای اینکه این شبهه کمرنگ شود باید برای هر کاری نظرسنجی انجام دهیم و بگوییم که نظر مردم همین است و جز این چیز دیگری نیست.
چه کسی اختیار نظرسنجی به رئیس‌جمهو را داده است؟
وی تصریح کرد: دولت از این به بعد برای هر چیزی که مردم تشخیص دادند که باید نظرسنجی صورت بگیرد باید نظرسنجی کند و اینکه رئیس‌جمهور براساس چه اختیاری این نظرسنجی را مطرح می‌کند سوال دیگری است که باید به آن پاسخ داده شود، چه کسی این اختیار را داده است؟ آیا رئیس‌جمهور بر پایه اختیارات شخصی‌اش این کار را انجام داد یا براساس وکالتش. اگر براساس وکالتش تصمیم گرفته است نظرسنجی کند، باید در ابتدا اصل این موضوع را با فرض پشت سر گذاشتن همه موانع قانونی، به نظرسنجی بگذارد که آیا ما بحث رابطه با آمریکا را به نظرسنجی بگذاریم یا خیر؟
کارشناس مسائل سیاسی درپایان خاطرنشان کرد: اگر رئیس‌جمهور قرار باشد تصمیمی از سر جایگاه الیگارشیک خود نگرفته باشد باید اصل نظرسنجی درباره نظرسنجی در باره این موضوع را نیز به نظرسنجی بگذارد. آن وقت اگر مردم موافقت کردند نظرسنجی انجام شود پس باید ببینیم این نظرسنجی کجا انجام شده و اصولا خود مردم موافق انجام نظرسنجی در خصوص رابطه با آمریکا هستند یا خیر؟ کجا رئیس‌جمهور درخواست کرده که اگر مردم موافق هستند نظرسنجی صورت بگیرد؟ لذا مشاهده می شود که در اینجا هم یک شبهه الیگارشی وجود دارد و اگر ما می‌خواهیم از این به بعد از شبهه الیگارشی خارج شویم باید براساس هر مساله‌ای نظرسنجی صورت بگیرد و رئیس‌جمهور نباید از این موضوع ناراحت شود.
دیدگاه تان را بنویسید