توكل چیست و چه ثمراتی دارد؟

مهر: معناي لفظي توكل كه از ماده"وكالت"گرفته شده همان وكيل گرفتن و كا را بر عهده كسي گذاشتن است و معناي اصطلاحي آن اين است كه انسان در همه كارها خداوند را سبب ساز اصلي بداند و اينكه هيچ امري بدون اذن او واقع نمي شود و خلاصه اينكه مصلحت خود را به حضرت حق واگذار و تفويض نمايد ولي در تطبيق معناي توكل بر مصاديق آن افراط و تفريطهاي زيادي صورت گرفته است. گاهي بعضي از افراد سستي، سهل انگاري و عدم جهد و تلاش را به حساب توكل كردن به خدا مي گذارند، در حالي كه چنانكه گفته شد نظام عالم نظام سبب و مسببي است و خداوند براي رسيدن به هر هدفي راهي مشخص كرده سعي و تلاش او را ستوده است. يكي از سبب هاي مهم معنوي توكل بر خداوند عزوجل است. اگر اين روحيه و خصلت يعني توكل در دل انسان جا باز كند اراده انسان آهنين و قوي خواهد شد، به نحوي كه هيچ گونه سستي و ترس و نوميدي به او دست نمي دهد، زيرا خودش را به قدرتي ما فوق همه قدرتها وصل نموده است. توكل به عنوان يك صفت برجسته نفساني آثار و بركاتي دارد كه در آيات و روايات به آن اشاره شده است: -خداوند توكل كنندگان را دوست دارد. - يكي از مهمترين دستاوردهاي توكل اين است كه انسان متوكل محبوب خدا مي شود و كسي كه محبوب خداوند شود همه عالم او را دوست خواهند داشت، زيرا همه عالم كارگزار خداوند است. -"چيزي نيست مگر اينكه خداوند را با حمد تسبيح مي كند". اين گزاره مي رساند كه همه عالم در تسخير اراده الهي هستند و عالم جنود حق مي باشند. كسي كه رابطه اش با حق تعالي صميمي و دوستانه شد قهرا جنود و اطاعت كنندگان او هم رابطه دوستانه با آن شخص خواهند داشت. از طرفي كسي كه خداوند او را دوست بدارد آثار بسيار عالي دنيوي و اخروي براي او خواهد داشت. -"انسان متوكل از تسلط شيطان مصون است".از اين آيه استفاده مي شود اگر انسان به معناي واقعي بر خداوند توكل كند از وسوسه شيطان مصنونيت پيدا مي كند و خداوند او را در تشخيص و تمييز حق از باطل كمك مي كند. همچنين خداوند او را در پيمودن راه حقي كه درست تشخيص داده كمك مي كند و موانع را بر طرف مي سازد و هر گونه سختي و مشكل را به آساني تبديل مي نمايد و گاهي حق تعالي او را به وسيله دشمنش به مقصد مي رساند، چرا كه همه چيز در دست اوست و همه آسمانها و زمين لشكريان اويند. در مجموع كساني كه دو صفت ايمان و توكل بر پروردگار را دارند شيطان تسلطي بر آنها ندارد. برآورده شدن حاجات متوكلين هر كس به خداوند توكل نمايد خداوند او را كافي است، يعني او را به مقصد و آرزويش مي رساند و چون خداوند اراده كرده بنده اش را به مطلوب برساند هيچ مانعي در برابر خداوند سبحان نمي تواند ايستادگي و خودنمايي كند. خداوند به هر چه بخواهد مي رسد و البته خداوند متعال براي هر چيزي اندازه اي قرار داده است. يكي از دلايل عدم استجابت دعاها و برآورده نشدن حاجات اين است كه گاهي لطف خدا به كسي در عدم استجابت دعاي اوست، زيرا مصلحت او نيست و اين مصلحت را خداوند بهتر مي داند. چه بسا بنده اي ظرفيت ندارد و اگر آن دعا و حاجت او برآورده شود طغيان مي كند و ايمان،عبوديت و انسانيت را كه گوهرهاي گرانبهاي اوست از دست مي دهد. لذا خداوند رئوف ودود كه از مادر به طفل مهربانتر و بلكه از انسان به خودش مهربانتر است بعضي دعاها و خواسته هاي او را مستجاب نمي فرمايد. چيزي كه مسلم است اين است كه هر ظرفي به اندازه ظرفيت خودش بهره مند مي شود. مثلا با آن رحمت الهي كه از آسمان نازل مي شود. اگر شما يك استكان را براي ذخيره باران در نظر گرفته باشيد به همان اندازه استكان از اين رحمت الهي بهره مند مي شويد و اگر ظرف بزرگتري داشته باشيد به همان اندازه از رحمت الهي استفاده مي كنيد. بنابراين باران رحمت الهي بر همه موجودات مي بارد اما هرموجودي به اندازه ظرفيت خودش از آن بهره برداري مي كند و امدادهاي غيبي و عنايات الهي به مخلوقات هم شبيه همين باران است. در دستگاه نظام عالم ظلم، تبعيض و پارتي بازي وجود ندارد و خداوند سفره لطف خودش را مثل ريزش باران در مقابل همه بندگان گسترده است، ولي هر كس به اندازه ظرفيت وجودي خودش بهره مند است و مثالهايي كه زده شد هر يك از اينها اندازه و ظرفيت طبيعي و جبري خودش را دارد و قابل انقباض و انبساط نيست، ولي ابعاد نفساني و معنوي انسان اين طور نيست چرا كه مقدار ظرفيت وجودي انسان و ميزان بهره مندي او از امدادهاي الهي، مستقيما به اراده و اختيار خودش بستگي دارد. منابع : - آيه ۳ سوره طلاق - آيه ۳۹ سوره نجم - آيه ۱۵۹ سوره آل عمران - آيه ۹۴ سوره مريم - آيه ۴۴ سوره اسرا - بحار الانوار، ج ۱۰۳ - آيه ۹۹ سوره نحل. - آيه ۲۹ سوره انفال - آيه ۴ سوره طلاق - آيه ۴ سوره فتح