تفسیر رهبر انقلاب از «اعتدال» چیست؟

مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیئت دولت هشتم با اشاره به این نکته که ریشه عدل و اعتدال یکیست، آن را یکی از پایه‌های ایمان می‌خوانند و آن را در جای خود بودن معنا می‌کنند: " پايه ى سوم ايمان عدل است. عدل يعنى هر چيزى در جاى خود قرار گرفتن. معناى لغوى عدل هم يعنى ميانه. اعتدال هم كه مى گويند، از اين واژه است؛ يعنى در جاى خود، بدون افراط و بدون تفريط؛ بدون چپ روى و بدون راست روى. اين هم كه مى گويند عدل يعنى قرار دادن هر چيزى در جاى خود، به خاطر همين است. يعنى وقتى هر چيز در جاى خود قرار گرفت، همان تعادلى كه در نظام طبيعت بر مبناى عدل و حق آفريده شده، به وجود مى آيد. در رفتار انسان، عدل لازم است. براى حكمران، عدل لازم است. در موضعگيرى، عدل لازم است. در اظهار محبت و نفرت، عدل لازم است. قرآن فرموده است: «و لا يجرمنّكم شنئان قوم على الّا تعدلوا»؛ دشمنى با كسى موجب نشود كه شما درباره ى او از عدالت كناره بگيريد و عدالت را رعايت نكنيد؛ «اعدلوا هو اقرب للتّقوى». بنابراين عدل هم يكى از پايه هاى ايمان است. اگر عدل بود، ايمان مى ماند . "

مقام معظم رهبری در ابتدای کار دولت نهم که شعارش برقراری عدالت بود، مظهر اعتدال در زندگی را عدالت اجتماعی نامیدند: " ... بنابراين اگر بخواهيد عدالت را بدرستى اجرا كنيد، احتياج داريد به محاسبه‌ى عقلانى و به‌كار گرفتن خرد و علم در بخش‌هاى مختلف، تا بفهميد چه چيزى مى‌تواند عدالت را برقرار كند و اعتدالى را كه ما بناى زمين و زمان را بر اساس آن اعتدالِ خدادادى مى‌دانيم و مظهرش در زندگى ما عدالت اجتماعى است، تأمين كند . "

علاوه بر تبیین نمودن معنای اعتدال توسط آیت الله خامنه‌ای، ایشان در جمع دانشجویان و روحانیون، این قشر گسترده را نیز به اعتدال دعوت می‌نمایند و آنها را از افراط و زیاده روی بر حذر داشته اند: " توصيه‏ى من به فضاى دانشجوئى و محيط دانشجوئى، همين مطلبى است كه عرض كردم؛ يعنى خواستن، مطالبه كردن، داعيه داشتن؛ هم در زمينه‏ى مسائل سياسى و اجتماعى، هم در زمينه‏ى مسائل علمى، هم در زمينه‏ مسائل خاص دانشگاهى؛ همراه با عقلانيت . من از اول انقلاب تا حالا، حتى در آن روزهائى هم كه روزهاى بعضى از تحركات نامتناسب بود و من به دانشگاه تهران مى‏آمدم و با جوانها صحبت ميكردم، عقيده و سليقه‏ام همين بود كه دانشجو بايد از افراط و تفريط پرهيز كند؛ من با افراطكارى و زياده‏رويهاى گوناگون در هر جهتى، موافق نيستم. با اعتدال ، با روش منطقى و صحيح مسائل را دنبال كنيد و بدانيد كه خواست و پيگيرى شما اثر دارد . (بیانات در دیدار دانشجویان)

اعتدال را رعايت كنيد. اعتدال، يعنى در هيچ جهت دچار افراط نشويد. بعضى در منبرها دچار افراط مى‌شوند؛ حالا يا در طرف جهات اخلاقى، يا در طرف جهات سياسى؛ فرق نمى‌كند. على‌اىّ‌حال، افراط مذموم است؛ مستحسن نيست. البته مردم به اخلاقيات خيلى احتياج دارند... در جهت سياسى هم افراط خطاست. (بیانات در جمع فضلا و طلاب و روحانيون مشهد)