حماسه در شهر

امیرحسین تابع جماعت: از نکاتی که در سالیان اخیر، در شهر تهران مورد نظر و اقدام بوده، توجه به مسائل فرهنگی شهروندان تهرانی و بنیان گذاشتن پایه های معرفتی و دینی مبتنی بر فرهنگ ناب اسلام در برنامه های فرهنگی و هنری بوده است.

همه آنچه در این مدت برای پایتخت ایران اجرا شد، متأثر از داده هایی بود که محققان و پژوهشگران در زمینه کمبود های فرهنگی و نیاز های شهری چون تهران به دست داده بودند. در این مجموعه مطالعات، شهر به مثابه پیکره واحدی دیده شد که باید برنامه هایی با مخاطبان انبوه در آن اولویت می یافت و جامعه، جامعه ای تصور می شد که به صورت ریشه دار با مبانی دینی همراهی دارد و افرادش در زندگی خود، به آن اولویت نخست را می دهند. با چنین پایه هایی بود که مدیریت شهری تهران، برنامه ریزی فرهنگی معرفتی خود را انجام داد و برای هر کدام از زیر مجموعه های ساختاری خود، وظایفی ترسیم کرد تا در برآیند نهایی، کلیتی یکدست و روشمند را شاهد باشیم. این اقدامات از ساختار سازی شروع می شد و تا حیطه برنامه های فرهنگی ادامه می یافت.

در حوزه کالبدی، علاوه بر ورود مدیریت شهری به ایجاد فضاهای سبز و فراهم آوردن فرصتی برای آرامش روانی و حسی شهروندان در ساعات اوقات فراغت، این محیط ها را با ساختار هایی در هم آمیخت که از نام آن تا محتوایشان، اشاراتی صریح به موضوعات اسلامی داشتند. بوستان هایی چون نهج البلاغه یا جوانمردان یا ولایت و آب و آتش و ... با آنچه در آنها جریان یافت، بخشی از این نگره را به اثبات رسانده است. در کنار اینها، با یکسان دیدن همه محلات شهر، ساختار هایی چون سرای محله، خانه های فرهنگ و هنر و ... را در کنار تقویت ساختار های فرهنگسراها و خانه های فرهنگ و کتابخانه های متعدد، برای همه نقاط شهر طراحی و ایجاد کرد. در چنین موقعیتی، حتی پردیس های سینمایی را تا حد امکان در نقاط محروم شهر مانند مناطق 11، 19 و ... شکل داد.

این روزها کمتر منطقه تهران است که واجد چنین ساختار های یکسانی نباشد و اصطلاحاً فاصله ساختاری جنوب و شمال شهر، به یکدیگر نزدیک نشده باشد. حسن این نگاه، در این بود که شهروند تهرانی خود را در نگاه مدیریت شهری، یکسان می یافت. هنگامی که چنین اطمینانی به نگاه مبتنی بر فرهنگ مدیریت شهری ایجاد شد، که همگی بر مبنای پیوست های فرهنگی برنامه های شهر تهران شکل گرفته بود، آن گاه فرصت اجرای گسترده تر برنامه های فرهنگی برای شهروندان مهیاتر از گذشته شد. این‏گونه بود که طی چند سال گذشته، مدیریت شهری چه از طریق معاونت امور اجتماعی و فرهنگی و چه از طریق سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، برنامه هایی گسترده و جامع را در تهران به اجرا گذاردند که با استقبال خوب شهروندان نیز مواجه شد.

اجرای برنامه گسترده و همه جانبه ای چون «بر آستان جانان» در ایام ماه مبارک رمضان سه سال گذشته از سوی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، برای نخستین بار به همه مدیریت های فرهنگی کشور نشان داد که چگونه می‏توان شیرینی عبادت و زیست در فضای فرهنگی قرآنی را به کام شهروندان چشاند و همین تجربه باعث شد که در بیشتر شهرهای کشور، چنین برنامه هایی برای ماه رمضان تدارک دیده شود و ما اکنون در چنین ایامی، شاهد مشارکت همه اقشار مختلف مردم برای اجرا یا بهره مند شدن از چنین برنامه هایی هستیم. چنین برنامه هایی به تقویت فرهنگ اجتماعی زیست کردن انجامید و ما شاهد بروز تمایل مردم خوب مان در گریز از برنامه های ‏انفرادی همچون تماشای تلویزیون یا اشتغال به ابزارهای دنیای مجازی در این ایام بودیم.

در پیامد چنین دستاوردی بود که طی دو سال اخیر، جشنواره هایی چون «شمسه» یا «مشکات» و ... به اجرا گذارده شد. درگیر شدن بیش از یک میلیون نفر از شهروندان تهرانی در این جشنواره و ... نشانه های روشنی از حضور فعال شهروندان تهرانی در رقابت های فرهنگی دینی شمسه است. چنین برنامه‏ای با تدارک بیش از 260 دارالقرآن، 374 سرای محله و ... ساختاری همگانی و عمومی را برای شهر تهران شکل داد.

به این دو نمونه می‏توان مثال های دیگری چون تداوم توزیع رایگان کتاب به صورت سالانه از طریق نمایشگاه «یاد یار مهربان» میان کتابخانه های مدارس، حوزه های علمیه و ... اشاره کرد که بدون تبعیض میان پایین و بالای شهر، اجرایی می شود. تلاش برای ترویج و تبلیغ پیام های فرهنگی در سطح شهر، تکثیر نشانه های وحدت بخش ملی و دینی نظیر برافراشتن پرچم‏ مقدس جمهوری اسلامی ایران که از هر گوشه شهر بتوان آن را دید، تدارک ساخت 72 مسجد در 72 نقطه تهران که بتوان بر فراز گلدسته های آن آوای ملکوتی اذان و قرآن را در سطح شهر گستراند، طراحی ساختار جدید میدان امام حسین(ع) که برای برنامه های مذهبی به کار آید، عمومی کردن استفاده از ساختارهایی چون برج میلاد یا باغ موزه دفاع مقدس، از این دست اقدامات عمومی و با نگاه وحدت بخش است.

بی حکمت نبود که حتی مراجع عظام و علمای معزز حوزه، در دیدار با دکتر قالیباف، ضمن تقدیر ویژه از کارآمدی، تلاش، خدمات و اقدامات مثبت و ارزنده شهرداری تهران و الگوی کشور خواندن آن، از واژه هایی چون «حماسه» برای آنچه در تهران انجام شده، استفاده کرده اند و بایسته است از این حماسه عمرانی، اجتماعی و فرهنگی همان‏طور که حضرت آیت الله امینی نیز در همین دیدارها تأکید فرمودند، به طرز شایسته ای تقدیر شود.