داروخانه‌ای به نام سفره هفت سین!

سلامت نیوز نوشت: سفره در فرهنگ فارسی، نماد یگانگی بخشیدن به مفاهیمی جداگانه است؛ چه بر روی آن قرار داده‌ شوند و چه در اطراف آن گرد آیند. بستری که افراد خانواده را گرد می‌آورد تا به یاد بیاورند که روابط آنها بر پایه اعتماد و علایق مشترک برقرار است و این بند اتصال می‌بایست به مناسبت‌های مختلف تقویت شود.

در فرهنگ ما هر چه اهمیت مراسم و مناسبتی که به خاطر آن خوانی گسترده می‌شود بیشتر باشد توجه به ترکیب و مفاهیم نمادهایی که بر آن چیده می شوند نیز بیشتر می‌شود. سفره شب یلدا، سفره عقد، سفره چهارشنبه سوری و معروفترین سفره ایرانی «سفره هفت سین».

با نگاهی کوتاه به محتویات مواد غذایی اصلی سفره عید، در درجه اول توجه ما به تنوع اقلام آن جلب می‌شود. اگر چه هر یک از مواد غذایی قرارداده شده، نمادی از پدیده طبیعی خاص است، اما اگر از منظری دیگر به آن نگاه کنیم، در می‌یابیم که اکثر مواد غذایی مورد استفاده در این سفره، سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌هایی است که ضمن تقویت سیستم دفاعی بدن، جسم انسان را در بلند مدت در مقابل خطرات ابتلا به بیماری‌های سخت و مزمن مانند سرطان و بیماری‌های قلبی- عروقی محافظت می‌‌کند.

به عبارتی از گذشته دور توجه به مواد غذایی مصرفی و نقشی که در حفظ سلامت ایفا می‌کنند، وجود داشته است. یعنی هدف فرهنگی این نمادهای از نقش سلامتی بخش آنها جدا نبوده و در واقع این دو به طریقی با هم هم‌خوانی دارند.

از 7 سین قرار داده شده بر سفره 6 سین آن، مواد غذایی هستند که عبارتند از: سیب، سرکه، سمنو، سماق، سیر و سنجد

* سیب؛ عنصر جوانی

سیب، نماد بارورى و زایش است. در گذشته از سیب به عنوان غذای خدایان و الهه‌ها یاد شده است. همچنین به عنوان پاداش کار نیک هدیه داده می‌‌شد. در دانش سلامت مصرف سیب را مترادف بی‌نیازی از مراجعه به پزشک می‌دانند. با استناد به مطالعات صورت گرفته بر ترکیب مواد مغذی سیب می‌توان این اعتقاد را درست دانست.

این میوه سرشار از اسیدهای آلی، اسید مالیک و نمک‌های پتاسیم و سدیم است. همچنین سرشار از ویتامین‌های C, A, B بوده و نیز حاوی تانن‌ها، سلولز، آهن، کلسیم و فسفر است. مهم ترین ماده‌ی معدنی موجود در سیب پتاسیم است که آن را عنصر جوانی می‌‌نامند و سبب نرم شدن جداره‌ سرخرگ‌های بدن و پایین آمدن فشار خون می‌‌شود. به علاوه فیبرهای محلول سیب و آنتی اکسیدان‌های آن در مجموع بسته کوچکی، حاوی بیشتر نیازهای به مواد مغذی را فراهم کرده است.

* سرکه؛ آنتی بیوتیک

سرکه از تخمیر انگور به دست می‌آید. امروزه در دنیا گفتگوهای زیادی در باره فوائد غذاهای تخمیری می‌شود. بخشی از این غذاها را بین غذاهای عملگر پیدا می‌کنیم. گفته می‌شود سرکه خاصیت آنتی‌بیوتیکی دارد.

همچنین برای سرکه خواصی مانند جلوگیری کننده‌ فشار خون و کاهنده‌ کلسترول قائل هستند. شواهدی در دست است که سرکه با افزایش جذب کلسیم به بهبود استخوان ‌سازی در بدن کمک می‌‌کند. خاصیت ضدقارچی و میکروبی سرکه بر روی مسمومیت‌های غذایی به اثبات رسیده است.

* سمنو ؛ باارزش مثل جوانه‌ها

سمنو، نماد زایش و بارورى گیاهان است و از جوانه‌هاى تازه رسیده گندم تهیه مى‌شود. شاید در بین مواد غذایی که بر سفره هفت‌سین چیده می‌شود، تنها ماده غذایی پخته و یا فرآوری شده، سمنو است. طعم شیرین این غذا و خاصیت سیر کنندگی آن، از جمله ارزش‌های غذایی آن است. در بسیاری از مناطق ایران، سمنو به عنوان میان‌وعده یا حتی بخشی از غذای اصلی خانوار جایگاه ویژه خود را دارد. اگر چه تاکنون مطالعه خاصی بر ارزش غذایی این غذا انجام نشده و یا اینکه ما از آن بی‌خبریم اما با توجه به اقبال عمومی نسبت به ارزش غذایی جوانه‌ها، می‌توان چنین ارزشی را نیز شامل حال این ماده غذایی دانست.

* سیر؛ اکسیر حیات

اگر چه سیری که بر هفت سین می‌گذارند، نماد محرک شادى در زندگى به شمار مى‌رود، اما ایرانیان قدیم به مناسبت‌های مختلفی از جمله «سیر سور» این ماده غذایی مفید را به عنوان نعمتی سلامت بخش مورد توجه قرار می‌داده‌اند. به گفته برخی از متخصصین اگر سیر به جای طبیعت در آزمایشگاه ساخته شده بود، می‌توانستیم از آن به عنوان اکسیر حیات یاد کنیم.

بر اساس نتایج بررسی بر نقش سیر در کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب که در نشریه پژوهشی کالج پزشکی دانشگاه نیو ارلئان منتشر شده، تاثیر سیر در کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی از طریق کاهش فشار خون و نیز کاهش میزان کلسترول بد به اثبات رسیده است. از طرف دیگر دلایلی مبنی بر تاثیر مثبت ترکیبات سیر بر پیشگیری از ابتلا به سرطان وجود دارد.

همچنین خواص ضد عفونی کننده سیر مشخص شده است. اگر چه پیش از این دانشمندان، آلیسین را ماده موثر سیر می شناختند. اکنون مشخص شده که ترکیبات مختلفی در تاثیرات متفاوت سیر بر حفظ سلامت نقش دارند که می توان از اس-الیسیتئین به عنوان مهمترین آنها نام برد.

* سماق؛ داروی قدیمی

سماق ماده غذایی است که به عنوان چاشنی زندگی بر سفره هفت سین قرار داده می شود. بر اساس مقاله منتشر شده‌ای از گروه کنترل دارو و غذای دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سماق درختچه‌ای از تیره پسته است که سابقه طولانی مصرف در طب سنتی و رژیم غذایی دارد. پهنه وسیعی از جزایر قناری (واقع در اقیانوس اطلس) تا ایران و افغانستان، رویشگاه‌های سماق هستند. کلمه «سماق» در زبان آرامی به معنای قرمز است و اطلاق این نام به گیاه به خاطر رنگ قرمز میوه آن است.

در سال‌های اخیر سماق از چند منظر بیشتر بررسی شده است که اثرات آنتی اکسیدانی، ضد قند خون، ضد‌هایپراوریسمی و به خصوص ضدمیکروبی سماق از آن جمله هستند.

بررسی تحقیقات انجام شده بر اثرات ضدمیکروب سماق نشان می‌دهد که عصاره میوه این گیاه بر روی هر دو نوع باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی موثر است که این اثر بر باکتری‌های گرم مثبت قوی‌تر است.

گزارش‌ها - هر چند محدود - نشان می‌دهند که میوه سماق اثر ضدقارچی و ضد باکتری‌های بی هوازی ندارد. بررسی‌های بیشتر برای شناسایی مواد موثر ضدمیکروبی سماق، اثر آن بر سویه‌های کلینیکی و مقاوم و ارزیابی استعداد مواد موثر این گیاه برای تبدیل به یک ماده محافظ غذایی یا ضدمیکروبی از کارهایی است که در ادامه بررسی‌ها توصیه می‌شود.

* سنجد؛ سپر استخوان

سنجد میوه دیگری است که نماد عشق و دلباختگی است. سنجد را از دیر باز به عنوان دارویی سنتی می‌شناختند. براساس مطالعاتی که بر ترکیبات مختلف سنجد انجام شده این میوه منبع قابل توجهی از ویتامین E و C و رنگدانه‌ کاروتن است که همگی خاصیت آنتی ‌اکسیدانی قوی دارند.

ترکیبات فلائونوئیدها و اسیدهای چرب‌ موجود در سنجد مانند اسید لینولیک و اولئونیک و همچنین استرول‌ها مانند سیتروسترول، دارای خاصیت ضد التهابی است که به شل کردن عضلات کمک می‌ کند. بنابراین مصرف سنجد برای کسانی که مشکل عضلانی و مفصلی دارند، می‌‌تواند موثر واقع شود. میزان کلسیم در سنجد بسیار بالا است و از نرمی استخوان جلوگیری می‌‌کند.