ایران در مذاکرات آلماتی چه گفت و چه شنید؟

در گزارشی که پایگاه مطالعاتی ایران هسته ای منتشر کرده در قالب پرسش و پاسخ به برخی از ابعاد مهم مذاکرات آلماتی

1- پیشنهادی که گروه 1+5 در آلماتی به ایران داد چه بود؟

هنوز متن دقیق پیشنهاد گروه 1+5 به ایران در مذاکرات آلماتی از جانب هیچ یک از دو طرف علنی نشده است. با این حال منابع غربی بویژه روزنامه نیویورک تایمز یک روز پس از مذاکرات آلماتی بخش هایی از این پیشنهاد را علنی کرده اند که به نظر می رسد به واقعیت نزدیک باشد. خلاصه این داده ها این است که پیشنهاد مکتوبی که از جانب گروه 1+5 در آلماتی به ایران داده شد نسخه بازنویسی شده ای از پیشنهاد بغداد است که هم در حوزه درخواست هایی که از ایران می کندو هم در حوزه امتیازهایی که به ایران پیشنهاد می کند اصلاح و بازنویسی شده است. پیشنهاد آلماتی آنطور که منابع غربی گفته اند از اصطلاح کاهش آمادگی فردو استفاده می کند و معنای آن این است که فعالیت غنی سازی در فردو به طور محدود (6 ماهه) تعلیق شود و در عوض گروه 1+5 از جمله امریکا تحریم هایی در حوزه پتروشیمی و طلا را علیه ایران تعلیق نماید. این پیشنهاد خواهان تعطیلی فردو نمی شود و بحث تعلیق غنی سازی به طور کلی نیز در آن نیامده است. این در حالی است که

2- تفاوت پیشنهاد آلماتی با پیشنهاد بغداد چیست؟

پیشنهاد بغدا علاوه بر این که خواهان تعطیلی غنی سازی 20 درصد در فردو، تعطیلی تاسیسات فردو و خروج کلیه مواد 20 درصد از ایران می شد، در فازهای بعدی خواهان تعلیق کامل غنی سازی در نطنز هم بود. همچنین این پیشنهاد هیچ پیشنها مشخصی در زمینه کاهش تحریم ها مطرح نمی کرد. در حوزه ما به ازا هم پیشنهاد بغداد چیزی بیش از تعلیق تحریم صدور قطعات هواپیما به ایران و پیشنهادهای کم ارزشی از این دست به ایران ارائه نمی کرد.

3- آیا این یک پیشنهاد جدید بود؟

از دید ایران، آنطور که دکتر سعید جلیلی در کنفرانس مطبوعاتی خود پس از پایان مذاکرات نیز اعلا کرد آنچه درآلماتی از سوی گروه 1+5 ارائه شد در واقع یک پیشنهاد جدید نبود بلکه پاسخی به پیشنهادهایی بود که از سوی ایران در مسکو به این گروه اراه شد و تا کنون پاسخی رسمی از جانب این گروه دریافت نکرده بود.

4- چرا ایران گفت این پیشنهاد مثبت است؟

نخستین نکته در اینجا این است که ایران صریحا اعلام کرد که از آنچا که گروه 1+5 در این پیشنهاد به اندازه چند گام به دیدگاه های ایران نزدیک شده و از دیدگاه های قبلی خود دور شده، ایران این پیشنهاد را مثبت تلقی می کند ولی بلافاصله پس از آن اعلام شد که ایران عقیده دارد گروه 1+5 هنوز راهی درازی برای پیمودن دارد. بنابراین ایران این پیشنهاد را به دلیل برداشته شدن چند گام مثبت و دور شدن از برخی مواضع قبلی 1+5 در اندازه ای محدود مثبت اعلام کرده است و لی درباره آن به طور کلی اعلام تحفظ نموده است. نکته دوم این است که دکتر جلیلی اعلام کرد که ایران عقیده دارد پیشنهاد آلماتی باید با توجه به اصل هم وزنی، تناسب و هم زمانی گام ها اصلاح شود. معنی این سخن این است که ایراد اصلی این پیشنهاد در حوزه هم وزن بودن امتیازهایی است که می دهد و درخواست هایی که از ایران دارد. با این حال، این نکته امریکا که تا کنون همواره تاکید می کرد تحریم ها غیر قابل بازگشت و غیر قابل لغو است، اکنون رسما وارد فاز لغو تحریم ها شده از دید ایران مسئله ای مثبت است و یک تغییر مهم نسبت به گذشته محسوب می شود. ایران چنین تغییری را در دیدگاه امریکا در حالی وجود آورده است که هیچ تغییری در دیدگاه های خود در موضوع هسته ای و در رفتار عملی هسته ای اش ایجاد نکرده است.

5- آیا ایران پیشنهاد آلماتی را پذیرفت؟

ایران در آلماتی اعلام کرد که این پیشنهاد را مثبت می داند ولی هرگز سخنی درباره پذیرفتن آن به میان نیامد. بلکه برعکس، ایران با هدف متوازن سازی پیشنهاد آلماتی خود یک پیشنهاد جدید به گروه 1+5 ارائه کرد. ضمن اینکه بنا شد جزئیات پیشنهاد آلماتی در روز 28 اسفند در نشست کارشناسان در استانبول بررسی شود و بنابراین بحث درباره پذیرش پیشنهاد آلماتی از سوی ایران کاملا بی معنی است.