فعالیت‌ وهابی‌ها در تخریب اماکن اسلامی

فارس: روزنامه انگلیسی ایندیپندنت به بهانه موسم حج و عملیات‌های ساختمانی گسترده در اطراف مسجد‌النبی مقاله‌ای را به قلم «جرومه تیلور» مقاله‌نویس امور مذهبی خود منتشر کرده و نوشته است عربستان با این عملیات‌ها بخش گسترده‌ای از آثار تاریخ اسلامی را نابود می‌کند. 3 مسجد از قدیمی‌ترین مساجد جهان قرار است طی برنامه چند میلیارد پوندی عربستان سعودی برای گسترش دومین مکان مقدس مسلمانان نابود شود. کار بر روی مسجد‌النبی که [حضرت] محمد (ص) در آن‌جا به خاک سپرده شده، قرار است از پایان ماه آینده و با اتمام موسم سالانه حج آغاز شود. با به پایان رسیدن این عملیات، مسجد‌النبی به بزرگترین ساختمان جهان با ظرفیت 1.6 میلیون نفر بدل می‌شود. اما تخریب اماکن تاریخی مهم در این برنامه موجب بالاگرفتن نگرانی‌ها شده است. پیش از این هم بی‌توجهی آشکار پادشاهی عربستان به میراث تاریخی و باستانی مکه که مقدس‌ترین شهر این کشور است، موجب بروز خشم از این اقدامات شده بود. بخش اعظم این گسترش، در بخش غربی مسجد‌النبی انجام می‌گیرد، یعنی جایی که حرم بنیان‌گذار اسلام در آنجا قرار دارد. دقیقا در کنار دیوار غربی ساختمان کنونی مسجد‌النبی دو مسجد واقع شده و همچنین مسجد «غمامه» نیز در این منطقه قرار دارد. مسجدی که در محلی ساخته شده که گفته می‌شود پیامبر (ص) برای اولین بار در آن نماز عید را در مدینه برپا کرده است. سعودی‌ها هیچ برنامه‌ای برای نگهداری یا منتقل کردن این 3 مسجد و یا همچنین کاوش در نقاط باستانی‌ این مساجد که در قرن هفتم ساخته شده و سازه‌هایی از دوره عثمانی در آن وجود دارد، اعلام نکرده‌اند، که همین امر مایه نگرانی شدید معدود دانشگاهیانی شده که در این پادشاهی به شدت مستبد، لب به سخن گشوده‌اند. دکتر «عرفان العلاوی» از «بنیاد تحقیقات میراث اسلامی» که بخش اعظمی از فعالیت‌هایش در 10 سال گذشته بر تلاش برای جلوگیری از آثار تاریخ اسلامی تمرکز داشته، در این باره می‌گوید: «هیچ‌کس منکر این نیست که مدینه نیاز به توسعه دارد، اما رویه‌ای که مقامات در پیش گرفته‌اند، نگران‌کننده‌ است. راه‌هایی وجود دارد که بتوان در کنار توسعه، اماکن تاریخی اسلامی را هم حفظ کرد، اما آن‌ها می‌خواهند همه این اماکن را تخریب کنند». نویسنده این مطلب در بخشی دیگر از این یادداشت نوشته است که مقامات عربستانی خود را تنها مسئول تصمیم‌گیری در مورد اسلام می‌دانند. به نوشته تیلور، عربستانی‌ها که اقتصادی کاملا نفت‌محور دارند، میلیاردها دلار برای توسعه شهرهای مذهبی هزینه کرده‌اند، این شهرها را بسیار سودده می‌دانند.

حامیان میراث تاریخی و بسیاری از مسئولان محلی از اقدام دولت در تخریب اماکن تاریخی مکه و مدینه آن هم با هدف بیشتر به چشم آمدن مراکز خرید، هتل‌های لوکس و آسمان‌خراش‌های عظیم، انگشت به دهان مانده‌اند. موسسه خلیج[فارس] که دفتر مرکزی آن در واشنگتن مستقر است، برآورد کرده که در طول 20 سال گذشته بیش از 95درصد ساختمان‌های با قدمت بالای هزار سال این 2 شهر تخریب شده‌اند. در مکه هم، مسجدالحرام که مقدس‌ترین مکان برای مسلمانان است و محلی است که تمام مسلمانان در آن برابر در نظر گرفته می‌شوند، اکنون در زیر سایه مجتمع «جبال عمر» قرار گرفته؛ مجتمعی متشکل از چند آسمان‌خراش، چندین هتل و برج ساعت عظیم‌الجثه. مسئولان عربستانی برای ساخت این مجتمع، «قلعه اجیاد» مربوط به دوره عثمانی و تپه‌ای را که این قلعه روی آن قرار داشته، تخریب کردند. مکان‌های تاریخی دیگری نیز در جریان این پروژه از بین رفتند، نظیر محل تولد پیامبر که اکنون کتابخانه‌ای در محل آن تاسیس شده و خانه [حضرت] خدیجه که یک مجموعه سرویس بهداشتی جایگزین آن شده است.

نویسنده ایندیپندنت نوشته است که هم سفارت عربستان در انگلیس و هم وزارت خارجه این کشور از اظهار نظر در این مورد خودداری کرده‌اند، اما عربستان پیش از این، عملیات‌های انجام شده را مورد نیاز خوانده بود. عربستان همچنین تاکید کرده است که هتل‌های زیادی را برای زائران فقیرتر ایجاد کرده، اما منتقدین می‌گویند این هتل‌ها کیلومترها دورتر از اماکن مذهبی شهر ساخته شده‌اند. هرچند که تخریب‌های صورت گرفته در مدینه تاکنون به شدت مکه نبوده، اما تا همین الان هم چندین مکان تاریخی اسلامی نابود شده‌اند. از 7 مسجد تاریخی که به عنوان یادمان جنگ خندق ساخته شده بودند، تنها 2 مسجد باقی مانده است. 10 سال قبل هم مسجدی متعلق به نوه پیامبر با دینامیت تخریب شد. تصاویری از این تخریب که به صورت مخفیانه برداشته شده و منتشر شد، نشان می‌داد که ماموران پلیس دینی عربستان در زمان انفجار ساختمان به شادی پرداخته‌اند. تیلور می‌نویسد که بخشی از این رفتار و مخالفت با بناهای تاریخی اسلام را می‌توان به پیروی رژیم عربستان از وهابیت که برداشتی سخت و انعطاف‌ناپذیر از اسلام است، نسبت داد. وی همچنین نوشته است که رهبران مذهبی عربستان در پشت پرده این اقدامات قرار دارند و برای تخریب بناهایی که به زمان پیامبر باز می‌گردد تلاش می‌کنند. دکتر علاوی بیم آن را دارد که اقدامات ساخت و ساز که در مدینه در جریان است، بخشی از طرحی بزرگتر برای کم کردن توجهات به محل به خاک‌سپاری پیامبر باشد. نکته‌ای که این سوءظن را به وجود می‌آورد این است که اکنون گنبد سبز رنگ حرم پیامبر در مرکز مسجد واقع شده، اما در بنای جدید که 8 برابر بنای فعلی مساحت دارد و منبر آن در محلی دیگر واقع شده، حرم پیامبر به ضلع شرقی ساختمان بدل می‌شود. طرح‌هایی نیز برای تخریب محراب نمازگزاران در مرکز مسجد وجود دارد. این قسمت بخشی از «ریاض الجنة» است؛ بخشی که شخص پیامبر آن را مقدس اعلام کرده است. علاوه در این باره می‌گوید: «توجیه آن‌ها این است که می‌خواهند فضای بیشتری ایجاد کنند و ظرفیت را در یک ساختمان 1.6 میلیون نفری به اندازه 20 نفر دیگر بیشتر کنند. این بی‌معنی است. هدف اصلی آن‌ها منحرف کردن توجهات از محل به خاکسپاری پیامبر است». سال 2007 هم وزارت امور اسلامی عربستان رساله‌ نوشته «عبدالعزیز الشیخ» مفتی اعظم این کشور را منتشر کرد، که الشیخ در این رساله خواستار تخریب گنبد نبوی و مسطح شدن حرم پیامبر و محل دفن ابوبکر و عمر شده بود.

علاوی در پایان می‌گوید سکوت مسلمانان در برابر این اقدامات مصیب‌بار است. او از کسانی که به فیلم موهن واکنش نشان دادند و علیه آن تظاهرات کردند، می‌خواهد به تخریب محل‌های تولد اسلام اعتراض کنند.