در مذاکرات آمانو در تهران چه گذشت؟/امتیازی که واگذار شد

سرویس بین الملل «فردا»: سفر مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران در اوایل خرداد باعث شد که موجی از گمانه زنی های واقعی و غیر واقعی در رسانه ای غربی در این باب نشو و نما یابد . برخی از رسانه های وابسته غرب که به طیف های تندروی سیاسی و یا ارگان های امنیتی غرب سرویس می دهند کوشیدند از این سفر تصویری مبتنی بر عقب نشینی ایران و امتیاز گیری غرب ارائه کنند امری که کاملا برعکس آن در مباحثات آمانو و مقامات ایرانی رخ داد. در مطلبی که می خوانید پایگاه مطالعاتی «ایران هسته ای» در تحلیلی واقع گرایانه به آنچه در این مباحثات گذشت ، پرداخته است. یکی از سوال های مهم درباره تحولات هسته ای در هفته های گذشته این است که یوکیا آمانو دو روز مانده به مذاکرات بغداد چرا به یکباره به تهران مسافرت کرد؟ مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی که در تمام مدت پس از روی کار آمدن خود روابط چندان دوستانه ای با ایران نداشته است، تقریبا به طور ناگهانی روز دوشنبه اول خرداد 1391 (21 مه 2012) وارد تهران شد. این دیدار در حالی صورت گرفت که برخی منابع مطلع می گویند آمانو خود درخواست کننده این دیدار بود و از وی دعوتی برای سفر به ایران در این مقطع خاص به عمل نیامده بود. با این حال این سوال وجود دارد که وی در آن مقطع خاص با چه هدفی به تهران آمد؟ و چرا بعد از سفر به تهران در مصاحبه ای که به طور غیر منتظره ای مثبت بود اعلام کرد که ایران و آژانس به زودی به یک توافق دست خواهند یافت؟ تحلیلگران در این باره دو نظریه کم و بیش متفاوت دارند. یک نظر این است که آمانو در پی آن بود که با خارج کردن مسائل هسته ای از چاچوب گفت وگوی ایران و 1+5، این مسائل را در یک چارچوب دوجانبه با آژانس قرار بدهد و به این ترتیب از الزام 1+5 به ارائه ما به ازا در مقابل همکاری ایران با آژانس جلوگیری کند. نظریه دوم هم این است که 1+5 تصمیم گرفته بود در بغداد در مقابل ایران کوتاه بیاید و برای این کار، نیاز داشت تا فضایی مثبت در مناسبات ایران و آژانس شکل بگیرد و بنابراین آمانو به دستور امریکا در همان روزی که سعید جلیلی عازم بغداد بود وارد تهران شد. هر کدام از این دو نظریه درست باشد، باز هم این سوال به جای خود باقی است که وقتی آمانو یک روز بعد از خروج از تهران و در حالی که تیم ایران وارد بغداد شده بود از توافق ایران و آژنس حرف زد، منظورش چه بود؟ کارشناسان آگاه می گویند در واقع آمانو به نحو عجیبی به مثبت نمایی سفر خود به تهران پرداخت والا چیزی که در تهران توافق شد جز این نبود که روند تدوین مدالیته برای حل و فصل مسائل باقی مانده میان ایران و آژنس جدی تر و سریع تر شود. این درواقع امری هم نبود که نیاز به توافق بر سر آن با ایران باشد چرا که مانع اصلی عدم تدوین مدالیته در این باره خود آژانس بود که تاکید داشت نمی خواهد تجربه اوت 2007 را تکرار کند. بنابراین اگر بتوان گفت در سفر آمانو به تهران توافقی حاصل شد، آن توافق جز این نبوده است که روند تدوین و نهایی شدن مدالیته میان ایران و آژانس تسریع شود. به این ترتیب روشن می شود که که ایران در آستانه مذاکرات بغداد نه تنها هیچ امتیازی به آژانس نداد بلکه امتیاز مهمی هم از آمانو گرفت و آن تعدیل دیدگاه های او درباره مدالیته همکاری های آتی ایران و آژانس بود. این موضوعی است که در گزارش اخیر آمانو هم به صراحت به آن تاکید شده است.