زلزله امروز تهران ارتباطی با آتش‌فشان دماوند دارد؟

خبرگزاری فارس: مهدی زارع، دکتری زلزله‌شناسی مهندسی از دانشگاه گرونوبل فرانسهن در خصوص تأثیر زلزله امروز گسل مشاء بر فعالیت آتش‌فشان قله دماوند اظهار کرد: سامانه دماوند بزرگ است و گسل مشاء نیز با آن ارتباط دارد.

وی افزود: اینکه ما بخواهیم بنا را بر این قرار دهیم که زلزله گسل مشاء مقدمه فعالیت آتش‌فشان دماوند است، این گونه نیست؛ نگاشتی که ناشی از لرزش‌های آتش‌فشانی است و لرزه‌هایی که در قله یا اطراف قله اتفاق می‌افتد، ویژگی‌هایی دارد که به آن‌ها لرزه‌های آتش‌فشانی می‌گویند که این لرزه‌ها متفاوت با لرزه‌های تکتونیکی است.

*آتش‌‌فشان قله دماوند ارتباط منطقی با زلزله گسل مشاء ندارد

این کارشناس زلزله‌شناسی گفت: از زلزله بامداد امروز نمی‌توان این نتیجه را گرفت که تهران یا گسل مشاء در معرض آتش‌فشان دماوند قرار گرفته است؛ با توجه به اینکه آتش‌فشان دماوند خود دارای سیستم فعالی است، اما ارتباط منطقی با زلزله گسل مشاء ندارد و سیستم آن جداست.

زارع در پاسخ به این سؤال که با توجه به اینکه پس‌لرزه‌های مختلفی به وقوع پیوسته، آیا زلزله‌ای بزرگ‌تر از ریشتر ۵.۱ رخ می‌دهد؟ تصریح کرد: ما نمی‌توانیم در این امر استناد کنیم که چون دیشب یک زلزله ۵.۱ دهم ریشتری آمده است و پس‌لرزه‌های بعد از آن رخ داده، دیگر زلزله بزرگ نمی‌آید.

وی بیان کرد: به دلیل اینکه هم در ایران و هم در خارج از ایران اتفاق افتاده است که زلزله بزرگ آمده است و بعدش پس لرزه‌های کوچک‌تر بوده، ولی بعد از آن یک زلزله بزرگ‌تر از زلزله اصلی آمده و خرابی‌های بسیاری همراه داشته و نمونه آن زلزله سرپل ذهاب بوده است.

*احتمال زلزله‌های بزرگ‌تر در گسل مشاء وجود دارد/ گسل مشاء همواره فعال است

استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی ادامه داد: گسل مشاء در گذشته زلزله‌های بزرگی داشته است و جز گسل‌های فعال بوده و ممکن است که لرزه‌های بزرگ‌تر از هفت ریشتر هم داشته باشد.

زارع خاطرنشان کرد: امیدواریم که چنین حالتی باشد، اما ما وظیفه داریم که نگاه کنیم اگر شرایط بدتری وجود دارد، باید خود را برای آن شرایط آماده نگه داریم؛ بنابراین چون احتمال وقوع اتفاق بزرگ‌تری وجود دارد، باید به آن نکته توجه داشته باشیم؛ امیدواریم حداقل در مدت زمان کوتاهی زلزله بزرگ‌تر اتفاق نیفتد، اما احتمالش وجود دارد.

وی در خصوص ویژگی‌های گسل مشاء به عنوان بزرگ‌ترین گسل ایران افزود: گسل مشاء در طی این سال‌ها با زلزله‌هایی که از خود نشان داده، به طور متعدد فعالیت داشته و این لرزه‌خیزی‌های منظم طی این سال‌ها نشان‌دهنده فعال بودن این گسل بوده است و این گفته که گسل مشاء تازه فعال شده، صحیح نیست و این گسل چون در نزدیکی تهران قرار دارد، تمام لرزه‌هایی که قبلاً داشته، گزارش می‌شده و این امر نشان از فعال بودن آن از گذشته تا به امروز دارد.

*زلزله امروز گسل مشاء شبیه زلزله ملارد بود/ نباید از این لرزه‌ها چشم‌پوشی کنیم

استاد تمام پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی اظهار کرد: تفاوت این زلزله با دیگر لرزه‌های گسل مشاء، این بوده که زلزله در نصف شب و با بزرگی بیشتر از گذشته اتفاق افتاده و باعث وحشت و هراس مردم شده و از این نظر شبیه به زلزله ملارد در روز ۲۹ آذرماه سال ۱۳۹۶ است.

زارع افزود: تفاوت زلزله امروز با زلزله ملارد این است که زلزله ملارد به تهران نزدیک‌تر بود و زلزله دیشب فاصله بیشتری با تهران داشت؛ هم زلزله ملارد در سال ۱۳۹۶ و هم زلزله ساعت اولیه امروز نشان می‌دهند که لرزه‌خیزی متوسط در منطقه استان تهران و گسل‌های جنوب البرز وجود دارد و ما نباید از این لرزه‌ها چشم‌پوشی کنیم.

وی گفت: اگر از دو سال و نیم پیش این لرزه‌ها را رصد کرده بودیم، اکنون یک بانک داده‌های رصدی بر فعالیت‌های تهران و منطقه جنوبی البرز داشتیم؛ در آن زمان این کار را انجام نداده‌ایم و پایش لحظه‌ای تهران فراموش شد، اما اکنون می‌توانیم با یک پایش دقیق و منظم با استفاده از آخرین فناوری‌هایی که در کشور وجود دارد، این اقدام را انجام دهیم.

*لزوم راه‌اندازی سامانه هشدار سریع زلزله در تهران

این کارشناس زلزله‌شناسی ایران تصریح کرد: با راه‌اندازی سامانه پایشی می‌توان هم زلزله اخیر را به طور دقیق رصد و اندازه‌گیری کنیم و هم اینکه روی اتفاقات بدتر و حوادث بعدی مسلط شویم و قابل پیش‌بینی باشد؛ این موضوع زیرساخت لازمی برای کشور لرزه‌خیز ایران است که باید فراهم شود.

زارع بیان کرد: جای امیدواری دارد که زمین لرزه امروز خیلی خسارات جدی نداشت؛ زلزله ملارد و زلزله امروز دماوند می‌توانست خسارت‌های جبران‌ناپذیری داشته باشد و این زنگ خطری بوده که روشن شده و به ما هشدار می‌دهد.

وی افزود: از شب گذشته تماس‌های مکرری از سوی مسئولان داشتیم مبنی بر اینکه آیا زلزله بزرگ‌تری در تهران رخ می‌دهد یا خیر؛ اما این سؤالات را در ساعت یک روز 19 اردیبهشت‌ماه سال 1399 می‌توان پرسش کرد، اما پاسخ این سؤالات را باید در طول زمان به دست آورد.

*مسئولان توجه ویژه‌ای به زلزله داشته باشند/ فعالیت‌های گسل مشاء قابل پیش‌بینی است

استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی گفت: مسئولان باید بعد از این بحران‌ها به مسأله زلزله توجه ویژه داشته باشند و برای آن برنامه طولانی مدت و جامع بریزند و پرونده اتفاق ۱۹ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۹ نباید فراموش شود؛ مسئولان باید این اتفاق را به عنوان مسأله‌ای که در زمان فوریت ندارد، توجه کنند در صورتی که مسئولان هم همچون مردم با آن به شکل عادی برخورد می‌کنند.

زارع در پاسخ به اینکه آیا با کارهای کارشناسی و پژوهشی می‌توان زلزله‌های بعدی را پیش‌بینی کرد، تصریح کرد: در این خصوص، می‌توان اقدامات متفاوتی روی گسل مشاء برای پیشگیری از خسارت جبران‌ناپذیر انجام داد که ساده‌ترین کار نصب سامانه هشدار سریع زلزله است که اگر این برنامه را داشتیم، خیلی راحت می‌توانستیم اتفاق امروز را کنترل کنیم؛ 10 سال است که از تولید سامانه هشدار سریع زلزله می‌گذرد، اما از آن هیچ استفاده‌ای نمی‌شود.

وی درباره چگونگی عملکرد سامانه هشدار سریع زلزله بیان کرد: هشدار سریع با دریافت موج اولیه زلزله، هشداری را به صورت خودکار به تجهیزات حساس شهری همچون قطارها، نیروگاه‌های برق، مخازن نفت، گاز، خطوط بنزین و ... ارسال و آن‌ها به وضعیت ایمن تبدیل می‌کند تا دچار انفجار و خرابی‌های جدی نشوند.

* رونمایی سامانه هشدار سریع زلزله تهران 10 ساله شد/ سواد علمی پیش‌بینی زلزله را داریم

این زمین‌شناس کشورمان خاطرنشان کرد: در کشور ژاپن و اخیراً در تایوان علاوه بر اینکه هشدار سریع برای مناطق حساس ارسال می‌کنند، برای مردم نیز هشدار سریع در نظر گرفتند تا در وضعیت ایمن قرار گیرند.

زارع با بیان اینکه اکنون ۱۰ سال است که می‌خواهند این اقدام را برای تهران انجام دهند، افزود: انواع رونمایی‌ها در این زمینه انجام شده، ولی به بهره‌برداری نرسیده است؛ استانبول در سال ۲۰۱۳ معادل با سال ۹۲ شمسی با ۳۶۰ ایستگاه این سامانه را راه‌اندازی کرد و اکنون این سامانه را به ۵۰۰ ایستگاه رسانده، ولی ما همچنان این سامانه را نداریم.

وی با اشاره به اینکه حتی می‌توانیم سامانه پیش‌بینی زلزله را نیز راه‌اندازی کنیم، تأکید کرد: ما امروز هم سواد علمی پیش‌بینی زلزله و هم امکانات آن را در داخل داریم، فقط باید بودجه آن در اختیار دانشمندان ایرانی قرار گیرد.