عید فطر عید چیست؟

ستاره: عید فطر روز اول ماه شوال و در پایان ماه رمضان و از مهم‌ترین جشن‌ها و اعیاد مسلمانان است. در این روز، روزه حرام است و مسلمانان نماز عید برگزار می‌کنند و زکات فطره پرداخت می‌کنند. در ایران از سال ۱۳۹۰ با تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان عید فطر دو روز (روز عید و روز بعد از آن) تعطیل است.

تعیین روز عید فطر

از آن‌جایی که شرط اعلام ماه شوال با رویت هلال ماه به وقوع می‌پیوندد. همواره در کشور‌های مسلمان، بر حسب موقعیت مکانی آن کشور، رویت هلال ماه اول ماه شوال و روز عید فطر متغیر است به صورتی که ممکن است به طور مثال در عربستان سعودی روز دوشنبه روز عید اعلام شود، اما در ایران روز سه شنبه روز عید فطر اعلام شود.

رویت هلال عید فطر در فقه شیعه

در فقه شیعه ماه نو و تعیین عید فطر از جهت مصداقی جنبه تقلیدی صرف ندارد. از طریق رویت توسط خود شخص یا دو نفر عادل یا به دلیل شیاع یا سی روزه شدن ماه رمضان ثابت می‌شود. بیشتر مراجع حکم حاکم شرع را نیز در این زمینه ملاک می‌دانند مگر اینکه فرد مطمئن باشد که حاکم شرع اشتباه کرده است. بیشتر مراجع اثبات ماه نو برای شهر‌های هم افق نیز سرایت می‌دهند. بعضی مراجع رویت هلال را تنها از طریق چشم غیرمسلح ملاک می‌دانند نه با دوربین و تلسکوپ و بعضی دیگر خیر. ۱

بعضی از مراجع تقلید و علمای شیعه معتقدند تعیین عید فطر بر عهده حاکم شرع است و پیروی از آن بر تمام شیعیان حتی مراجعی که نسبت به آن علم ندارند (رؤیت ماه جدید برای آن‌ها ثابت نشده) لازم است. هر چند اگر فردی مطمئن شود که آن روز آخر ماه رمضان و یا دوم ماه شوال است شرعاً نمی‌توان او را از عمل به علم خود بازداشت.

رویت هلال عید فطر در ایران گفتنی است در ایران به طور عمده تعیین عید فطر بر عهده حاکم شرع است و پیروی از آن طبق نظر بعضی مراجع تقلید و علمای شیعه، بر تمام شیعیان حتی مراجعی که نسبت به آن علم ندارند لازم است.

رویت هلال عید فطر در فقه سنی

در کشور عربستان سعودی به عنوان مهم‌ترین کشور سنی مذهب، این وظیفه را شورای عالی قضایی عربستان سعودی که مهم‌ترین مرجع اسلامی و تصمیم گیری است بر عهده دارد. معمولاً سایر کشور‌های عربی و اسلامی منطقه نیز با پیروی از روز خاصی که توسط شورای عالی قضایی عربستان سعودی تعیین شده، آن روز را به عنوان روز عید فطر اعلام می‌کنند. در تمامی کشور‌های اسلامی گذشته از نوع حکومت مشخص کردن عید فطر بر مبنای شروع ماه شوال و از همه مهمتر رویت هلال شوال معین می‌شود.

آداب و سنن عید فطر

تکبیر

از سنت‌های مسلمانان در روز عید فطر، تکبیر است. تکبیر در روز عید فطر، برگرفته از آیه‌ای از قرآن است و پیش از نماز عید فطر و شروع خطبه، در خانه‌ها و کوچه و بازار خوانده می‌شود؛

غسل

در متون اسلامی، توصیه شده است که مسلمانان در روز عید فطر و عید قربان، تن خود را در آب بشویند و غسل کنند. غسل عید، از سنت‌های مسلمانان در روز عید است و در آن فرقی بین مردان، زنان و کودکان نیست.

در روایت آمده است که، چون خواستى غسل کنى بگو: «اللَّهُمَّ إِیمَاناً بِکَ وَ تَصْدِیقاً بِکِتَابِکَ وَ اتِّبَاعَ سُنَّةِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ‏» پس بسم الله بگو و غسل کن و، چون از غسل فارغ شدى بگو: «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ کَفَّارَةً لِذُنُوبِی وَ طَهِّرْ دِینِی اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ‏»

احکام نماز عید فطر

آیا می‌توان نماز عید فطر را به جماعت نیت کرد؟ و در نماز باید حمد و سوره را همراه با امام جماعت بخوانیم یا خیر؟

۱- در زمان غیبت احتیاط واجب آن است که نماز عید به جماعت خوانده نشود؛ ولی به قصد رجاء اشکال ندارد و با قصد امید به ثواب جماعت؛ نیت جماعت نماید، اشکال ندارد. لیکن اگر در زمان غیبت، توسط، ولی فقیه یا کسی که از طرف او اجازه دارد نماز عید را به جماعت برگزار نماید، اشکال ندارد و نیت جماعت بدون قصد رجاء هم اشکال ندارد و صحیح است.

۲- در صورت برگزاری نماز عید با جماعت، حمد و سوره را امام می‌خواند و ماموم حمد و سوره را نمی‌خواند؛ ولی سایر ذکر‌ها از جمله دعای قنوت را ماموم هم باید بخواند.

نماز عید فطر و قربان و نماز جمعه، از کدام نوع از واجبات است؟

در عصر حاضر نماز عید فطر و قربان واجب نیست، بلکه مستحب است، ولی نماز جمعه واجب تخییری است.

آیا در حال حاضر و بسط ید، ولی فقیه، اقامه نماز عید فطر و قربان فقط توسط، ولی فقیه و نمایندگان وی که مجاز به اقامه هستند باید انجام شود یا این که ائمه جماعات هم در مساجد و جا‌های دیگر می‌توانند اقامه نمایند؟

اقامه نماز عید برای غیر منصوبان از طرف، ولی فقیه به قصد رجا، نه به قصد ورود، اشکال ندارد اگرچه بهتر است که غیر از منصوب از طرف، ولی فقیه کسی متصدی اقامه آن نشود.