«گل»؛ دومین مخدر پُرمصرف ایران

باشگاه خبرنگاران: امروزه نام ماده مخدر "گل" یا همان "ماری‌جوانا" بیش از هر ماده‌مخدر دیگری به گوش می‌رسد و در سراسر جهان مصرف‌کنندگان فراوانی را به خود جذب کرده است. ماده مخدر گل؛ جزو مواد توهم‌زایی است که روش استعمال آن بسیار سهل بوده و همین موضوع، باعث گرایش بیش از پیش جوانان به استفاده از "گل" شده است.

براساس آخرین آمار منتشر شده، مصرف "حشیش" در ایران رتبه اول و مصرف "گل" با فراوانی ۴.۴ درصد، رتبه دوم پرمصرف‌ترین مواد مخدر را دارد و اغلب مصرف کنندگان این ماده مخدر را، مردان و افراد مجرد‌ها تشکیل می‌دهند. بر اساس پیمایش ملی اعتیاد، ۵۱.۹ درصد مصرف کنندگان "گل" در گروه سنی ۱۵ تا ۲۹ سال قرار دارند.

متاسفانه عدم نظارت مطلوب بر ورود انواع مخدر به کشور، یکی از مشکلاتی است که زمینه‌ساز افزایش آمار مصرف‌کنندگان شده است، البته ستاد مبارزه با مواد مخدر و سازمان بهزیستی کشور با در دستور کار قرار دادن رویکرد‌های پیشگیرانه تمام توان خود را برای جلوگیری از افزایش این معضل اجتماعی به‌کار گرفته‌اند، اما تا زمانی که موضوع قاچاق حل نشده و یا کاهش چشم‌گیری نداشته باشد، نمی‌توان انتظار تغییرات خاصی در این حوزه بود. از دیگر سو، جذابیت خاص ماده مخدر گل (توهم‌زایی، شادی آفرینی) در میان جوانان، کار را برای مسئولین این بخش دشوار کرده است.

عوارض مصرف ماده مخدر گل

مصرف ماده مخدر گل، عوارض جسمی و روحی فراوانی دارد که برخی از شایع‌ترین این عوارض عبارت است از: - اختلال در کانال‌های تنفسی (تنگی نفس و عدم خون‌سرانی به قلب) - افسردگی حاد (درون‌گرایی و دوری از جمع‌های خانوادگی) - کاهش وزن (بی‌اشت‌هایی و لاغری حاد) - استرس و بی‌خوابی (اختلال در خواب و ترس بی‌دلیل و مداوم) - عدم کنترل اعصاب (پرخاشگری و تندخویی)

مواد مخدرعلت گرایش جوانان به ماده مخدر گل

"محمدحسین حریرچیان" (درمانگر اعتیاد)، درباره علل گرایش جوانان به ماده مخدر "گل" می‌گوید: حشیش، علف و سیگاری همه، مشتقات گیاه شادانه هستند که از "وید" یا همان برگ‌های پیر این گیاه تهیه می‌شوند و قیمت پایین‌تری نسبت به سایر مواد دارند. اما به‌طورکلی تمامی این موارد اعتیادآور و درواقع شدیداً توهم‌زا است. یکی از دلایل گرایش جوانان به این مواد این است که اکثر مصرف‌کنندگان براین باورند که درزمان اضطراب و ناراحتی، با مصرف این مواد محرک آرام می‌شوند. تأثیرات استفاده از این گونه مواد بسیار نگران‌کننده است و توهم ناشی از مصرف این مواد گاهی شنوایی و گاهی بینایی است و همچنین موجب سوءظن در فرد نیز می‌شود. ۳۳.۸ درصد مصرف کنندگان، انگیزه مصرف مواد خود را نداشتن تفریح، ۱۹ درصد به علت جلب توجه و ۱۷ درصد به علت مواجهه با مشکلات زندگی، اعلام کرده‌اند.

متأسفانه تقریباً تمامی پارک‌های کشور محل جولان‌دهی خرده‌فروشان انواع موادمخدر شده و آن‌ها در این قبیل اماکن مبادرت به فروش "گل" و مشتقات آن می‌کنند و هنوز هیچ ارگان و سازمانی برنامه‌ای منسجم و قاطع برای مقابله با این معضل اجتماعی ندارد و در اغلب موارد، مسئولین مربوطه به وعده و شعار در این راستا کفایت می‌کنند، غافل از این‌که با ادامه‌ی این روند، در آینده‌ای نه چندان دور، با هجمه‌ی گسترده‌ای از انواع آسیب‌های اجتماهی و بزه مواجه خواهیم شد.

بر اساس گزارش‌های مستند و آمار‌های رسمی، سن استفاده از ماده مخدر گل رو به کاهش است و در این راستا "محسن آشوری" (آسیب‌شناس اجتماعی)، معتقد است که نداشتن اطلاع و آگاهی نوجوانان و جوانان از پیامد‌های استفاده از مواد مخدر، یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش سن مصرف این مواد محسوب می‌شود. نوجوانان علاوه بر نیاز‌های مادی، یک سری نیاز‌های روحی و معنوی دارند که کم‌توجهی و یا برآورده نشدن این نیاز‌ها از طرف خانواده‌ها منجر به بروز بحران‌های روحی-روانی در آن‌ها می‌شود. خانواده‌های بدسرپرست، دوستان ناباب، محل زندگی و تخلیه نشدن هیجان جوانان و نوجوانان، تنها گوشه‌ای از دلایل گرایش افراد به مواد مخدر است.

گل اعتیادآور است؟!

بسیاری از مصرف‌کنندگان ماده مخدر "گل" بر این باورند که این ماده اعتیاد آور نیست! البته باور‌های اشتباه دیگری نیز در رابطه با این ماده مخدر وجود دارد که بسترساز افزایش آمار مصرف‌کنندگان آن شده است. یکی دیگر از این باور‌ها غلط، تصور عدم مخرب بودن این ماده نسبت به سایر مواد اعتیادآور است. بسیاری تصور می‌کنند که بنا به عدم بروز مشکلات ظاهری و تغییرات فیزیکی پس از مصرف گل در کوتاه مدت، این ماده چندان هم مخرب و آسیب‌زا نبوده و دلیلی برای دوری از آن نمی‌بینند.

باید توجه داشت که ماده مخدر گل برخلاف باور عموم، از سطح اعتیادآوری بالایی برخوردار بوده و ممکن است شخص در اولین بار مصرف دچار اعتیاد کامل شود. اما جوانان و نوجوانان بدون آگاهی و با باور اینکه مصرف گل در دفعات نخستین باعث اعتیاد دائم نمی‌شود، به مصرف آن مبادرت می‌کنند.

گل قانون ندارد!

در این میان قابل توجه است که استعمال ماده مخدر "گل" در حوزه قضایی با خلاء قانونی مواجه است و برای مصرف و یا فروش آن مجازات خاصی تعیین نشده که بی‌شک با اِعمال اصلاحات قانونی، تا حدود زیادی می‌توان از رواج آن جلوگیری کرد. ماده مخدر گل، برخلاف باور عموم اعتیادآوری بالایی دارد و ممکن است شخص در اولین بار مصرف دچار اعتیاد کامل شود. اما اکثر افراد با باور اینکه مصرف گل در دفعات اول باعث اعتیاد نمی‌شود به مصرف این ماده مبادرت می‌کنند.

"محسن روشن پژوه" (معاون پیشگیری و اعتیاد سازمان بهزیستی) ۳۳.۸ درصد مصرف کنندگان، انگیزه مصرف مواد خود را نداشتن تفریح، ۱۹ درصد به علت جلب توجه و ۱۷ درصد به علت مواجهه با مشکلات زندگی، اعلام کرده‌اند. البته این انگیزه‌ها براساس "خوداظهاری"، ثبت شده و ممکن است در مطالعات کیفی عمیق، علل دیگری نیز استخراج شود. از این رو، باید در سیاست‌های سلامت و اعتیاد، تغییراتی به وجود آید چراکه با وجود گسترش برنامه‌های کاهش آسیب و درمان، همچنان باید این برنامه‌ها تقویت شود.

راهکار‌های مقابله با اعتیاد

برای کاهش اعتیاد در جامعه‌ی کنونی، نیاز به پژوهش‌های فراوانی میدانی و کسب اطلاعات دقیقی است، اما به‌طور کلی برای کاهش این معضل اجتماعی چند راهکار اصلی ارائه شده است: - آگاه سازی خانواده‌ها (علائم اعتیاد در فرزندان) - ایجاد اشتغال و کارآفرینی (جلوگیری از افزایش آمار افراد بی‌‎کار در جامعه) - ایجاد اختلال در توزیع مواد مخدر (سهولت در تهیه مواد مخدر را با نظارت بیش از پیش دشوار کردن) - تقویت حوزه‌های آموزشی (آشنایی جوانان و نوجوانان با مواد مخدر و آسیب‌های احتمالی آن‌ها در طول دوران تحصیل) - استفاده از تجارب علمی کشور‌هایی که در مبارزه با اعتیاد مواف بوده‌اند.