راهکار‌هایی برای پایان دادن به کابوس گاز گرفتگی
برخلاف تصوری رایج گازگرفتی تنها از طریق نشت گاز از دودکش خانه خود رخ نمی‌دهد و ممکن است از دودکش بخاری تا دبوار همسایه نیز سبب وقوع این حادثه شوند، موضوعی که سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران درباره آن هشدار داده است.
سید جلال ملکی در گفت: وگو با ایسنا، با اشاره به افزایش گازگرفتگی در فصل سرما، اظهارکرد: باید توجه داشت که خطرگازگرفتگی تنها ناشی از وسایل گازسوز نیست و هر وسیله گرمایشی یا حتی غیرگرمایشی که به نوعی شعله‌ای در آن وجود دارد و اکسیژن محیط را مصرف می‌کند عامل بروز این خطر است.
وی با بیان اینکه انواع بخاری‌های گازی، نفتی، شومینه، پکیج، آبگرمکن و ... می‌تواند منجر به تولید منوکسیدکربن و گازگرفتگی شود، گفت: حتی خودرویی که به مدت طولانی در محیط بسته روشن بماند می‌تواند باعث تولید این گاز کشنده شود. این گاز به دلیل کاهش اکسیژن در محیط به وجود می‌آید، یعنی اگر در محیطی که یک وسیله شعله دار وجود دارد و راه مناسبی برای ورود هوا نباشد به زودی در آن محل گاز مونوکسید کربن تولید و منتشر می‌شود.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با بیان اینکه اگر تمام عناصر تشکیل دهنده آتش یعنی حرارت، ماده سوختنی و اکسیژن به نسبت مناسب و کافی کنار هم وجود داشته باشد، مشکل خاصی ایجاد نمی‌شود، گفت: خطر واقعی زمانی است که به هر دلیلی اکسیژن محیط کاهش پیدا کرده و گاز مونوکسید کربن (CO) تولید و منتشر شود. اگر اکسیژن بطور کامل قطع شود باعث خاموش شدن سریع شعله آتش می‌شود، کاهش اکسیژن خطرات زیادی دربر دارد.
ملکی با بیان اینکه گاز منوکسید کربن گازی بی بو، بی رنگ و بدون مشخصه خاص و کمی سبکتر از هواست، گفت: این گاز به دلیل قابلیت انتشار بسیار بالایی که دارد به سرعت تمام فضای محیط را انباشته می‌کند و همه حاضران را در معرض مسمومیت قرار می‌دهد.
وی با بیان اینکه میل ترکیبی این گاز با هموگلوبین خون ۲۵۰ تا ۳۰۰ برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین است، گفت: وظیفه هموگلوبین، رساندن اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌های بدن است که به محض ورود مولکول مونوکسید کربن، در کنار هموگلوبین قرار گرفته و اجازه اکسیژن رسانی به اندام‌ها را نمی‌دهد و به سرعت فرد دچار مسمومیت می‌شود. بیشترین حد مجاز این گاز در محل زندگی انسان PPM ۹ است و هرچه میزان آن بیشتر شود ریسک خطر بالاتر می‌رود تا آنجا که اگر این میزان به PPM ۱۶۰۰ برسد در کمتر از یک ساعت فرد را از پای خواهد انداخت.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران ادامه داد: از آنجایی که نشانه‌های مسمومیت با این گاز بسیار شبیه سرماخوردگی است، بسیاری آن را جدی نمی‌گیرند. از اولین نشانه‌های مسمومیت با این گاز، ایجاد حالت ضعف و سستی در بدن و در ادامه سردرد، درد شکمی، سرگیجه، تهوع و استفراغ، ایجاد حالت دوبینی و تنفس‌های سریع و کوتاه است و اگر افراد کماکان در این محیط آلوده باقی بمانند در حالت تشنج، بیهوشی و حتی کما قرار گرفته و در نهایت مرگ پدیدار می‌شود.
ملکی ادامه داد: در برخورد با افراد آسیب دیده با این گاز ضمن تماس فوری با نیرو‌های امدادی باید به سرعت فرد مسموم را از محل خارج و به فضای باز منتقل کرد تا نیرو‌های امدادی در محل حاضر شوند. همچنین باید در و پنجره‌ها را باز کرده و تمام منابع گازسوز و شعله دار محیط خاموش شود.
وی با بیان اینکه با کمی دقت می‌توان از بروز حوادث ناشی از گازگرفتگی جلوگیری کرد، گفت: کمی بی احتیاطی می‌تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد، در همین راستا اگر شهروندان از وسایل شعله دار استفاده می‌کنند باید توجه داشته باشند که هرگز تمام راه‌های ورودی هوا را نبندند و حتماً مسیر مناسبی را برای ورود اکسیژن و هوای تازه به محیط در نظر بگیرند. البته نیازی به بازکردن تمام در و پنجره‌ها نیست و تنها باز بودن بخشی از پنجره یا زیر در واحد مسکونی برای گردش هوا کافی است ضمن اینکه بهتر است مسیر ورود هوا به وسیله گرمایشی نزدیک‌تر باشد.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با بیان اینکه شومینه از وسایلی است که بیشتر از سایر وسایل گرمایشی می‌تواند حادثه ساز شود، گفت: این وسیله علاوه بر اینکه گرمای زیادی را به هدر می‌دهد، مقدار بیشتری گاز را نیز وارد منزل می‌کند و جنبه تزئیناتی این وسیله بیشتر از گرمایشی آن است.
ملکی ادامه داد: شهروندانی که در منازل خود از پکیج استفاده می‌کنند بهتر است از انواع فن دار آن استفاده کنند که به وسیله آن، آلاینده‌ها را به خارج هدایت شود. باید توجه داشت که پکیج و آبگرمکن دیواری مقدار زیادی اکسیژن مصرف می‌کند و درصورت تامین نشدن هوای مناسب، به سرعت محیط را با کاهش اکسیژن مواجه می‌کند. پس بهتر است این وسیله در خارج از محیط منزل مثلاً در بالکن یا محلی که مستقیم به فضای آزاد راه دارد نصب شود.
وی با بیان اینکه نقص در سیستم دودکش‌ها از مهم‌ترین عوامل تولید و انتشار گاز کشنده منوکسید کربن است، گفت: لازم است قبل از نصب بخاری یا آبگرمکن و پکیج از باز بودن مسیر دودکش‌های داخل دیوار اطمینان حاصل شود. برای اینکار می‌توان از سطح پشت بام یک وزنه کوچک را با ریسمان به داخل دودکش فرستاده و اگر تا انتها پایین آمد نشان دهنده باز بودن مسیر است.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با بیان اینکه دودکش‌های داخل دیوار از جنس سیمانی بوده و باید تا انتها بالا رفته باشد، گفت: این دودکش‌ها باید از سطح بام نیز ۸۰ سانتی متر بالاتر آمده باشد و حدود یک متر نیز از دیوار جانبی فاصله داشته باشد و در انتهای آن کلاهک H. نصب شود چراکه وجود این کلاهک علاوه بر اینکه مانع ورود باد و توفان و شاخ و برگ درختان به داخل دودکش می‌شود به خروج بهتر آلاینده‌ها نیز کمک می‌کند.
ملکی با تاکید بر اینکه باید از مکش مناسب دودکش‌ها اطمینان حاصل کرد، گفت: به همین منظور می‌توان تکه‌ای کاغذ روشن کرده و آنرا مقابل ورودی دودکش روی دیوار قرار داد. اگر دودکش بخاری صحیح کار کند باید شعله به سمت داخل دود کش کشیده شود. بهترین نشانه برای کارکرد صحیح دودکش‌ها این است که بدنه آن‌ها همواره باید داغ باشد. سرد بودن دودکش بخاری، زمانی که روشن است و همچنین زرد و نارنجی بودن شعله بخاری از نشانه‌های تولید این گاز خطرناک است که باید بررسی شود.
وی با بیان اینکه هرگز نباید از دودکش‌های شکسته یا دودکش‌های نامناسب مثل لوله پولیکا یا قوطی‌های فلزی به جای دودکش سیمانی داخل دیوار استفاده کرد، گفت: افرادی که به شغل ساختمان سازی مشغول هستند با توجه به وجدان کاری خود، لوله‌های سیمانی با کیفیت و سالم داخل دیوار‌ها قرار دهند که باعث انتشار این گاز کشنده به داخل منازل نشود. همچنین باید توجه داشت که در واحد‌های مسکونی و برای وسایل گرمایشی و شعله دار، فقط از دودکش‌های ورق سفید گالوانیزه استفاده شود چراکه این دودکش‌ها مقاومت فیزیکی بیشتری دارند و به خوبی داخل هم چفت می‌شوند، اما دودکش‌های متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و ... این خاصیت را ندارند و به مرور دچار نقص شده و گاز مونوکسید کربن را به داخل محیط منتشر می‌کنند ضمن اینکه به دلیل خاصیت ارتجاعی دودکش‌های فنری به سهولت از محل اتصال خود خارج می‌شوند و به مرور منافذ ریزی در آن‌ها پدیدار می‌شود که می‌تواند باعث انتشار آلاینده‌ها در محیط شود.
ملکی با بیان اینکه تا حد ممکن باید از حداقل زانوئی در نصب دودکش‌های داخل واحد استفاده شود، گفت: بهترین وضعیت برای نصب دودکش ها، حالت عمود یا قائم است که در این حالت آلاینده‌ها به سهولت خارج می‌شوند، اما هرچه شیب دودکش پایین‌تر رود خروج آلاینده‌ها سخت‌تر خواهد شد. شیب منفی دودکش به هیچ عنوان مورد تایید کارشناسان نیست و اگر به هر دلیلی بخشی از دودکش‌ها به صورت افقی نصب شد، حتما باید دو تا سه برابر طول افقی باید دودکش به صورت عمودی نصب شود تا نقص ناشی از آن جبران شود.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با بیان اینکه هر وسیله گرمایشی و شعله دار نیاز به یک دودکش مجزا دارد، اظهارکرد: حتما باید از به کاربردن دودکش‌های مشترک برای دو یا چند وسیله خودداری شود. همچنین باید از نصب دودکش‌های غیر هم سایز و غیر هم قطر خودداری شود.
ملکی با تاکید بر ضرورت پرهیز از تغییر دادن اندازه دهانه خروجی دودکش‌ها گفت: گاهی مشاهده شده که افراد، دهانه خروجی دودکش‌های روی دیوار را با موانعی کوچک می‌کنند که به اصطلاح، هوای گرم کمتری خارج شود که این عمل باعث انباشت گاز‌های خطرناک داخل دودکش و انتشار آن به داخل محیط می‌شود
وی با تاکید بر اینکه باید از قرار دادن انتهای دودکش‌ها در فضای درز انقطاع ساختمان خودداری شود. گفت: این گاز به سادگی از ترک‌ها و شکستگی‌های روی دیوار حتی در واحد‌های دیگر وارد منزل می‌شود. به گفته سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با قرار دادن انتهای دودکش‌ها در سطل آب این گاز در آب حل نشده و تنها باعث مسدود شدن مسیر خروجی آن می‌شود و در نتیجه گاز از طریق دیگر خارج و وارد فضای داخلی محیط می‌شود، پس به هیچ عنوان نباید چنین اقدامی را انجام داد.
ملکی با بیان اینکه وجود دستگاه‌های هشدار دهنده گاز مونوکسید کربن در محیط تا حد بسیار زیادی می‌تواند به کاهش خطرات و حوادث ناشی از این گاز کمک کند، گفت: باید در انتخاب این دستگاه‌ها دقت شود. بعضی از این وسایل کیفیت و کارایی لازم را ندارد پس حتما باید از مدل‌های استاندارد آن استفاده شود.
وی اضافه کرد: بخاری‌های بدون دودکش هرچند بعضی از آن‌ها استاندارد است، اما برای نصب در منازل و به ویژه اتاق خواب مناسب نیستند. اگرچه آن‌ها مجهز قطعه‌ای به نام (ODS) هستند که درصورت کاهش اکسیژن شعله را قطع می‌کند، اما باید بدانیم که برای این قطعه نیز احتمال خرابی و نقص وجود دارد و در این صورت باعث انتشار این گاز کشنده در محیط خواهد شد. استفاده از این بخاری‌ها در مغازه‌ها و فروشگاه‌ها و نقاطی که در و پنجره‌ها باز است و هوا در آن جریان دارد و کسی شب‌ها در آن مکان نمی‌خوابد منعی ندارد.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران همچنین با اشاره به گازگرفتگی در خودرو‌ها اظهارکرد: متاسفانه در مواردی دیده که شده که برخی از رانندگان به ویژه رانندگان کامیون‌ها و خودرو‌های سنگین و باربری به جای آنکه با رفع نقص فنی، مشکل بخاری خودروی خود را حل کنند، اقدام به قراردادن گازپیک نیکی در کابین خودرو می‌کنند که این امر در موارد بسیاری سبب گازگرفتگی رانندگان شده است که لازم است از چنین اقداماتی پرهیز شود.
ملکی با بیان اینکه همواره با کمی احتیاط و صرف اندکی هزینه بیشتر می‌توان جلوی بسیاری از این حوادث را گرفت، گفت: شهروندان برای خرید منزل جدید به همه مسایل اهمیت می‌دهند، اما به مسایل ایمنی ساختمان که از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین مسایل زندگی است توجهی نمی‌کنند. بسیاری افراد صد‌ها هزار تومان برای خرید یک دستگاه بخاری و یا چند میلیون تومان برای ساخت یک شومینه زیبا هزینه می‌کنند، اما از هزینه چند هزار تومان برای تجهیز و نصب آن مانند شیلنگ استاندارد، بست و دودکش مناسب خودداری می‌کنند، باید به این باور برسیم که نتیجه رعایت یا عدم رعایت اصول ایمنی متوجه خود ماست پس باید در اجرای این اصول کوشا باشیم.
دیدگاه تان را بنویسید