قاتل خاموش چگونه می‌کشد؟

باشگاه خبرنگاران پویا: سید جلال ملکی سخنگوی آتش‌نشانی تهران گفت: همه ساله با فرا رسیدن فصل سرما هموطنان سعی می‌کنند به هر طریقی منزل و محل کار خود را گرم کنند که البته کمی بی‌احتیاطی در نصب و راه‌اندازی وسایل گرمایشی و به ویژه وسایل گازسوز می‌تواند خطرات و حوادث بزرگی را رقم بزند.

با توجه به اینکه ظاهراً امسال زمستان سردی در پیش‌رو داریم، پیشنهاد می‌شود قبل از سرد شدن بیشتر هوا، با حوصله اقدام به نصب و راه‌اندازی وسایل گرمایشی خود کنید، درغیر این صورت با فرا رسیدن موج سرما، این کار با عجله صورت گرفته و احتمال بروز خطا بیشتر خواهد شد.

نشت گاز، خطر انفجار و آتش‌سوزی از خطراتی است که با بی‌دقتی در این کار بروز پیدا می‌کند، استفاده از وسایل نامناسب و فرسوده این خطر را افزایش می‌دهد و به همین دلیل برای کاهش این خطر به چند توصیه مهم اشاره می‌کنیم:

۱ ـ. اگر قصد خرید وسیله گرمایشی و گازسوز جدیدی دارید، حتماً انواع استاندارد آن را تهیه کنید، به تبلیغات زیاد اعتنا نکرده، تحقیقات لازم را انجام داده و وسایلی را انتخاب کنید که کیفیت بهتری داشته و خدمات بهتری ارائه می‌دهند.

۲ ـ. برای نصب وسایل جدید بهتر است از نمایندگی مجاز بخواهید تا این کار را برای شما انجام دهند.

۳ ـ. اگر قصد استفاده از وسایل قدیمی را دارید، قبل از نصب آن‌ها را از نظر ظاهری و سلامت کامل دستگاه بررسی کنید و مرمت یا تعویض قسمت‌های لازم را انجام داده حتماً از قطعات باکیفیت استفاده کنید، در این رابطه شیشه بخاری‌ها بسیار حائز اهمیت هستند، اگر شکسته یا ترک برداشته‌اند حتماً نسبت به تعویض آن اقدام کنید.

۴ ـ. اگر تخصص و تبحری در نصب و راه اندازی وسایل گازسوز ندارید از افراد حرفه‌ای و با تجربه کمک بگیرید.

۵ ـ. از بست‌های مناسب استفاده کنید؛ بست مخصوص گاز، فلزی و پهن است و کارائی لازم را دارد، از بستن سیم یا مفتول به جای بست خودداری کنید، این کار می‌تواند باعث بریده و زخمی شدن شیلنگ و انتشار گاز در محیط شود.

۶ ـ. از شیلنگ مخصوص گاز استفاده کنید، این شیلنگ، دو یا چند لایه و فرمول ساخت آن به نحوی است که مقاومت لازم را در برابر عبور جریان گاز در مدت زمان طولانی داراست، اما شیلنگ‌های متفرقه مثل شیلنگ آب این مقاومت را ندارد و پس از مدتی دچار خوردگی و ساییدگی و باعث نشت گاز می‌شود.

۷ ـ. حداکثر طول شیلنگ گاز نباید بیش از ۱.۵ متر باشد و برای مواردی که متراژ بیشتری نیاز دارید بهتر است به جای شیلنگ از لوله‌های مسی استفاده کنید.

۸ ـ. بعد از نصب، برای اطمینان از عملکرد درست خود، تمام قطعات، بست‌ها و طول شیلنگ گاز را با محلول آب و کف چک کرده و از عدم نشت گاز اطمینان حاصل کنید، هرگز برای این کار از شعله کبریت یا فندک استفاده نکنید.

اما گذشته از خطر نشت گاز و انفجار و آتش سوزی در نصب و راه‌اندازی وسایل گرمایشی، خطر دیگری در این زمینه همواره هموطنان را تهدید می‌کند که فقط مخصوص وسایل گازسوز نیست و هر وسیله گرمایشی یا حتی غیرگرمایشی که به نوعی شعله‌ای در آن وجود دارد و اکسیژن محیط را مصرف می‌کند، عامل بروز این خطر است و آن، خطر مسمومیت با گاز کشنده مونوکسید کربن (CarbonMonoxide) است.

انواع بخاری‌های گازی، نفتی، شومینه، پکیج، آبگرمکن و ... از جمله این وسایل است حتی خودرویی که به مدت طولانی در محیط بسته روشن بماند می‌تواند باعث تولید این گاز کشنده شود، همان گازی که از آن به عنوان قاتل خاموش یا مرگ خاموش یاد می‌شود.

این گاز به دلیل کاهش اکسیژن در محیط به وجود می‌آید، یعنی اگر در محیطی که یک وسیله شعله‌دار وجود دارد و راه مناسبی برای ورود هوا نباشد به زودی در آن محل گاز مونوکسید کربن تولید و منتشر می‌شود، اگر تمام عناصر تشکیل دهنده آتش (حرارت، ماده سوختنی و اکسیژن) به نسبت مناسب و کافی کنار هم وجود داشته باشد، مشکل خاصی ایجاد نمی‌شود، اما خطر واقعی زمانی است که به هر دلیلی اکسیژن محیط کاهش پیدا کرده و گاز مونوکسید کربن (CO) تولید و منتشر شود، اگر اکسیژن بطور کامل قطع شود باعث خاموش شدن سریع شعله آتش شده و خطری ندارد، اما کاهش اکسیژن خطرات زیادی دربردارد.

گاز مونوکسید کربن (CO) با فرمول شیمیایی یک اتم کربن و یک اتم اکسیژن حاصل سوختن ناقص کربن است، این گاز بی‌بو، بی‌رنگ، بدون مشخصه خاص و کمی سبکتر از هوا است و به دلیل قابلیت انتشار بسیار بالایی که دارد به سرعت تمام فضای محیط را انباشته می‌کند و تمامی حاضران را در معرض مسمومیت قرار می‌دهد، میل ترکیبی این گاز با هموگلوبین خون ۲۵۰ تا ۳۰۰ برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین است، وظیفه هموگلوبین، رساندن اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌های بدن است که به محض ورود مولکول مونوکسید کربن، در کنار هموگلوبین قرار گرفته و اجازه اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها را نمی‌دهد و به سرعت فرد دچار مسمومیت می‌شود، بیشترین حد مجاز این گاز در محل زندگی انسان ۹PPM است و هرچه میزان آن بیشتر شود ریسک خطر بالاتر می‌رود تا آنجا که اگر این میزان به ۱۶۰۰PPM برسد در کمتر از یک ساعت فرد را از پای خواهد انداخت.

از آنجاییکه نشانه‌های مسمومیت با این گاز بسیار شبیه سرماخوردگی است، بسیاری آن را جدی نمی‌گیرند تا به مرحله بحرانی برسد، از نخستین نشانه‌های مسمومیت با این گاز، ایجاد حالت ضعف و سستی در بدن و در ادامه سردرد، درد شکمی، سرگیجه، تهوع و استفراغ، ایجاد حالت دوبینی و تنفس‌های سریع و کوتاه است و اگر افراد کماکان در این محیط آلوده باقی بمانند در حالت تشنج، بیهوشی و حتی کما قرار گرفته و در نهایت مرگ پدیدار می‌شود، در برخورد با افراد آسیب‌دیده با این گاز ضمن تماس فوری با نیرو‌های امدادی (آتش‌نشانی و اورژانس) به سرعت فرد مسموم را از محل خارج کرده و به فضای باز منتقل کنید و اگر شدت مسمومیت بالا است آن‌ها را به مراکز درمانی منتقل کنید، سپس در و پنجره‌ها را باز کرده و تمام منابع گازسوز و شعله‌دار محیط را خاموش و حتماً توسط افراد متخصص مسئله را بررسی کرده، منبع تولید و انتشار این گاز را بیابید و نسبت به رفع آن اقدام کنید تا از تکرار آن جلوگیری شود.