کارآگاه مدرن کیست؟

خبرگزاری تسنیم: سرهنگ کارآگاه غلامحسین بیابانی؛ رئیس مرکز تحقیقات کاربردی پلیس آگاهی ناجا در یادداشتی که در اختیار این خبرگزاری قرار داده نوشته است: تصویر قدیمی از کارآگاه نشان می‌داد که موفقیت کارآگاه در پرونده نتیجه این است که وی، در جست‌وجوی سرنخ‌ها است، اما کارآگاه امروز به رنجی گسترده از مهارت‌های فنی نیاز دارد، کارآگاه مدرن دارای منابع زیادی برای کمک به فرآیند تحقیق و بیش از همه نیازمند آموزش تخصصی است.

آموزش تخصصی برای کارآگاهان اغلب بر مجموعه مهارت‌های لازم تمرکز دارد که مستقیماً به نقش و عملکرد کارآگاه مرتبط است، مهارت‌هایی شامل روش‌شناسی فرآیند صحنه جرم از قبیل: ارزیابی، مشاهده و مستندسازی صحنه جرم، انجام جست‌وجو‌های مؤثر و کارآمد، پردازش و آنالیز صحنه جرم.

از طرف دیگر مهارت‌های خاص شامل به‌کارگیری تکنولوژی نوری، بازیابی اثر انگشت، جمع‌آوری شواهد اثرات، آنالیز الگوی لکه‌خون، آنالیز رد گلوله و ... برای کارآگاهان جنایی بسیار مفید و اغلب نیازمند آموزش تخصصی است؛ بنابراین آن‌هایی که تمایل به مراحل کارآگاهی دارند، لازم است فعالیت خود را ابتدا از گَشت آغاز کنند، تجربه لازم حداقل زمان بین ۶ ماه تا ۶ سال که حداقل سه سال تجربه کارگشتی پیش نیاز درخواست برای جایگاه کارآگاهی لازم است، بر این اساس صلاحیت حداقلی برای ورود به فرآیند کارآگاهی در هر کشوری متفاوت و به تخصصی بودن و مسئولیت‌ها وابسته است، زیرا مسئولیت اولیه بخش کارآگاهی جنایی، انجام تحقیقات تکمیلی است.

مثال‌هایی از این تحقیقات شامل قتلها، پرونده‌های مرگ، تجاوز جنسی، تخلفات تجاری، فقدانی افراد و دیگر تحقیقات جدی مستلزم تحقیقات محرمانه یا به شدت تخصصی می‌شود، بر این اساس می‌توان استدلال کرد که مهارت‌ها در هر کدام از حوزه‌های تخصصی باید گسترش یابد.

صلاحیت‌های عمومی ممکن است شامل مهارت‌های بین‌فردی شود که نشان می‌دهد این کارآگاه می‌تواند بیرون از سازمان و در میان گروه‌های مختلف سیاسی و نسلی، روابط موفقی ایجاد کند.

یک امر کلیدی دیگر این است که ادارات مجری قانون، توانایی برای ایجاد عوامل حل‌کننده در طول تحقیقات اولیه در هنگامی که افسر گشتی است را مورد ارزیابی قرار می‌دهند، علاوه بر این، سازمان ارزیابی خواهد کرد که آیا این فرد برای کارآگاهی مفید است و توانسته روابطی موفقیت‌آمیز ایجاد کند و آیا در جایگاه گشتی قبلی خود ارتباطات مؤثری با واحد تحقیقات جنایی داشته یا خیر.

تحقیقات جنایی، فرآیندی از کشف، آماده‌سازی، تشخیص و ارائه مدرک است، سازمان‌ها به دنبال افرادی هستند که این مهارت‌ها را از خود به نمایش گذاشته و همچنین توانایی انجام استدلال استقرایی را داشته باشند که فرآیندی منطقی است و در آن یک نتیجه‌گیری از حقایقی خاص به دست می‌آید.

گفته می‌شود که بزرگترین عامل پیش‌بینی عملکرد آینده، عملکرد گذشته فرد است همچنین انگیزه فرد برای ارتقای کارآگاهی، اهداف او، مهارت‌های سازمانی و حل مسأله، سابقه کار گروهی، توانایی نوشتن گزارش، مهارت در صحنه جرم، واکنش تاکتیکی و نگاه به نقش کارآگاه در گروه و در ظرفیت بین سازمانی است؛ زیرا نقش بازی کردن که در فرآیند گزینش آمده است اغلب بر فرآیند‌های صحنه جرم و بازجویی تمرکز دارد.

فعالیت گروهی می‌تواند شامل بحث، شبیه‌سازی یک حادثه مهم و نمایش مهارت‌های ارتباطی باشد، شاخص ارزیابی برای مرکز ارزیابی می‌تواند شامل نمره دادن به مهارت‌های ارتباطی فرد هم درون سازمان و هم در بیرون از سازمان و همچنین حل مساله و بازخورد پرونده باشد، زیرا نقش افسر گشتی در تحقیقات جنایی در طول سال‌ها از مدل سنتی تمرکز بر گشت پیشگیرانه اتفاقی و واکنش به تماس‌ها برای ارائه خدمات دور شده و تحول یافته است.

دیدگاه سنتی درباره نقش افسر گشتی در تحقیقات جنایی بر اساس این بود که تحقیقات جنایی در واقع تا زمان رسیدن کارآگاه به صحنه جرم آغاز نمی‌شود، نقش افسر گشتی، صرفاً رسیدن هر چه سریع‌تر به صحنه جرم، دستگیری هر مظنونی که هنوز در صحنه جرم حضور داشت، رسیدگی به مجروحان، تشخیص شاهدان و حفاظت از صحنه تا زمانی است که کارآگاهان برسند و مسئولیت صحنه جرم را بر عهده بگیرند.

تحقیقات نشان داده که عملیات اولیه در واکنش افسر به صحنه جرم برای نتیجه‌گیری با موفقیت از تحقیقات جنایی نقش حساسی دارد، زمانی که افسر نقشی گسترده‌تر در تحقیقات اولیه بر عهده می‌گیرد.