درآمد ۹ میلیون تومانی برخی گدایان در تهران

ایران: افزایش نرخ دلار و پایین آمدن ارزش ریال نسبت به سایر ارز‌های خارجی و واحد پولی کشور‌های همسایه، متکدیان خارجی را به مهاجرت معکوس، وادار کرده است! (حتی این گران شدن روی عرضه و تقاضای مواد مخدر هم تأثیر گذاشته و موجب کاهش خرید و فروش مواد بین قاچاقچیان خرد شده است!) حالا سرقفلی خیابان‌های پرتردد پایتخت، از دست اتباع خارجی خارج شده و به دست متکدیان شهرستانی افتاده است. افغانستانی ها، پاکستانی‌ها و با اختلاف زیاد سوری‌ها و لیبیایی‌ها، بیشترین تعداد متکدیان خارجی در ایران هستند؛ متکدیانی که حالا از آمار ۱۵ درصد به ۵ درصد کاهش یافته و ترجیح داده‌اند با این وضعیت اقتصادی به کشور خودشان برگردند. با این همه طبق آخرین آماری که از تعداد متکدیان پایتخت به «ایران» اعلام می‌شود، در ۶ ماهه اول امسال بیش از ۳ هزار متکدی از سطح شهر تهران جمع‌آوری شده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که در طول یک سال ۵ هزار متکدی شناسایی و جمع‌آوری شده بودند، کاهش‌یافته نشان نمی‌دهد! علت هم جایگزینی متکدیان ایرانی به جای خارجی‌هاست. به این آمار البته باید تعداد متکدیانی که در سطح شهر تردد می‌کنند و از چشم مأموران شهرداری پنهان شده یا بعد از گذشت ماه‌ها دوباره در خیابان‌های پایتخت رها می‌شوند را هم اضافه کرد! معمولاً به همین میزان متکدی که جمع‌آوری شده‌اند، متکدی وجود دارد که در آمار‌ها نیامده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد، باید دستگاه‌های حمایتی برای متکدیان، کار ویژه تعریف کنند! محمدعلی افشانی، شهردار تهران، وعده داده که تا شهریور سال آینده، چهره متکدیان از سطح شهر حذف خواهد شد. با این توصیف باید پرسید که تا چه حد این وعده قابل عملیاتی شدن است؟ تهران در ۶ ماهه همین امسال با بیش از ۲۴ هزار متکدی، بی‌خانمان، کارتن‌خواب و معتاد متجاهر اعم از زن و مرد و کودک دست و پنجه نرم کرده است که از سوی مأموران شهرداری تهران در این مدت جمع‌آوری شده‌اند. می‌پرسید این افراد بعد از جمع‌آوری به کجا می‌روند و چرا هنوز بازهم تعداد زیادی معتاد و متکدی در سطح شهر دیده می‌شود؟ «علت اصلی به درآمد بالای تکدی‌گری در تهران برمی‌گردد.» متکدیان در بدترین حالت روزانه ۴۰۰ - ۵۰۰ هزار تومان و در بهترین شرایط، برخی از این افراد به عنوان رئیس گروه ۹ میلیون تومان درآمد دارند! این آمار را علی صادقی، معاون حمایت‌های اجتماعی سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران اعلام می‌کند. او از متکدیانی نام می‌برد که در هنگام جمع‌آوری، ۹ میلیون تومان پول نقد همراه داشته‌اند! اما علت دوم کمبود مراکز خدماتی است. هم‌اکنون تنها دو سامانسرا برای متکدیان و بی‌خانمان‌ها در تهران وجود دارد. سامانسرای اسلامشهر ویژه مردان و سامانسرای لویزان ویژه زنان! این دو سامانسرا جمعاً برای ۴۰۰ نفر ظرفیت دارند. شهرداری تنها اقدام به جمع‌آوری می‌کند و دستگاه‌های حمایتی همچون کمیته امداد و بهزیستی و وزارت بهداشت از سال ۸۳ که این سامانسرا‌ها تخصصی و ساختارمند شده، طبق تعهداتشان عمل نکرده‌اند. آن طور که صادقی می‌گوید، کمیته امداد تنها با تهیه یک بلیت اتوبوس، اقدام به برگرداندن در راه ماندگان شهرستان می‌کند؛ در حالی که وزارت بهداشت نیز برای غربال و تشکیل پرونده درمانی - پزشکی و انجام آزمایشات سه‌گانه تاکنون هیچ اقدامی انجام نداده. اما قانون درمان رایگان را بر عهده وزارت بهداشت گذاشته است. شهرداری حالا برای هر متکدی، ماهانه حدود ۲ میلیون تومان هزینه می‌کند و بیش از یک و نیم میلیارد تومان هم به بیمارستان‌های جنرال تهران بدهکار است. به گفته او، بیمارستان‌ها به همین علت از پذیرش متکدیان و بی‌خانمان‌های بیمار سرباز می‌زنند. در شرایطی که ۵ درصد از متکدیان دچار بیماری‌های عفونی، اچ آی وی و هپاتیت هستند و نباید در شهر رها شوند! بر اساس مواد ۷۱۲ و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی، تکدی‌گری که به نوعی سوء‌استفاده از عواطف برای شیادی تلقی می‌شود، جرم است. اما سؤال اینجاست از زمان تصویب این قانون تا کنون، چه تعداد متکدی از سطح شهر جمع‌آوری شده و به زندان‌ها افتاده‌اند؟ جواب منفی است! حتی یک متکدی تنها به این دلیل که دستش را جلوی دیگران دراز کرده یا از احساساتشان سوء‌استفاده کرده، به زندان نرفته است. چرا؟ صادقی از «زندان زدایی» به عنوان مهم‌ترین علت این موضوع نام می‌برد و البته معتقد است که جرم گدایی از نوع کیفری نیست. او می‌گوید: «این دو ماده سال‌هاست منتفی شده و لازم الاجرا نیست، چون زندان برای جرم‌های ویژه تری مثل قاتلان و قاچاقچیان در نظر گرفته شده است.» وی با بیان این که طرح شناسایی و جمع‌آوری متکدیان و بی‌خانمان‌ها از سطح شهر از ابتدای سال ۸۷ کلید خورده است، می‌گوید: «در تمام این مدت کسی به خاطر گدایی به زندان نرفته است، همیشه یا جریمه شده یا اموالی که از گدایی به دست آمده، توقیف شده است. در برهه‌ای (سه سال پایانی دوران قالیباف، شهردار اسبق) مقام قضایی دستور به نگهداری متکدیان داد. متأسفانه به خاطر برداشت‌های غلط، همه به اشتباه شهرداری را متولی این حوزه می‌دانند؛ در حالی که در زمان قالیباف، به غلط هر کاری که روی زمین می‌ماند را شهرداری انجام می‌داد.» صادقی با تأکید بر این که در حال حاضر مرکز شبانه‌روزی افراد در معرض آسیب، بلاتکلیف است، می‌گوید: شهرداری موظف به شناسایی و جمع‌آوری افراد در معرض آسیب یا آسیب دیده اعم از اختلال حواس، سالمند و معتاد از سطح شهر است. ما هم‌اکنون ۳۰ واحد گشت متخصص داریم که با خودرو‌های مشخص و یک مددکار و روانشناس در حال تردد هستند. آیا تا شهریور سال آینده، تهران شهر بدون گدا خواهد شد؟ صادقی می‌گوید: قول شهردار قابل اجراست، اما شرط دارد. البته هیچ وقت آمار گدایی به صفر نمی‌رسد، چون این آسیب برگرفته از مشکلات اقتصادی است که می‌تواند کنترل شده و به حداقل برسد. اما شهرداری باید به تکلیف خود یعنی تأمین زیرساخت‌ها عمل کند و این زیرساخت‌ها از سوی بهزیستی مدیریت شود.

افتتاح مجتمع فوریت‌های اجتماعی تا پایان مهر صادقی همچنین از افتتاح مجتمع فوریت‌های اجتماعی در نیمه اول مهر خبر داده و می‌گوید: راه‌اندازی این مجتمع با شهرداری تهران بود و از این پس در اختیار فرمانداری قرار می‌گیرد تا همه دستگاه‌های مسئول پای کار بیایند. این مجتمع به صورت ۲۴ ساعته مراجعه‌کنندگان همچون اتباع بیگانه، متکدیان و آسیب دیدگان را پذیرش کرده و قابلیت نگهداری از ۲۰۰ نفر را دارد تا زمانی که تعیین تکلیف شوند.