در خدمت و خیانت «حجاب استایل»‌های مجازی

خبرگزاری فارس: دختر جوان یک کلاه مشکی روی سرش گذاشته تا موهایش پیدا نباشد. رو به دوربین سلام می‌کند و به دنبال‌کنندگانش می‌گوید که این بار قرار است یک روش جدید از بستن روسری آموزش بدهد. فیلم روی دور تند می‌رود و «حجاب استایل اینستاگرامی» روسری را با شیوه‌ای خاص روی سرش می‌پیچد.

شبکه اجتماعی اینستاگرام محل بروز انواع و اقسام کسب و کار‌ها و آموزش مهارت‌های مختلف است. مد هم در این شبکه عکس‌محور حرف اول را می‌زند و این روز‌ها حجاب‌استایل‌ها یا همان طراح‌های حجاب، یک سر این رشته دراز مد را در دست گرفته‌اند. کار آن‌ها این است که جدیدترین مدل‌های روسری، مانتو، ساق دست و انواع پوشش‌های دیگر را با رعایت پوشش سر به نمایش بگذارند. برای مناسبت‌های مختلف مثل ایام محرم مدل مختلف پوشش ارائه بدهند و حتی تبلیغ کنند و از این راه کسب درآمد کنند.

اما در همین اینستاگرام نظرات متفاوتی راجع به حجاب‌استایل‌ها ردو بدل می‌شود؛ اینکه این افراد چقدر دنباله‌روی مدی هستند که ربطی به پوشش شرعی ندارد و یا اینکه اصلا چه شد که به مد در زمینه حجاب روی آوردند، چقدر از فعالیت آن‌ها تبلیغی و برای کسب درآمد است و چقدر در در راه خدا و برای ترویج حجاب!

طراح‌های حجاب معروف اینستاگرامی چند دختر جوان هستند که در اصلاح اینستاگرامی‌ها به خاطر دنبال کنندگان زیاد به آن‌ها «اینفلوئنسر» یا تاثیرگذار می‌گویند. عده‌ای فقط صفحه حجاب استایل‌ها را رصد می‌کنند، اما عده‌ای دیگر پای ثابت یا به اصطلاح مجازی «فن» و هوادار هستند و پای تمام عکس‌ها و ویدئو‌ها نظر می‌گذارند.

به خاطر تو محجبه شدم

نکته جالب بین بعضی ازاین کاربر‌ها این است که می‌گویند با دیدن صفحه حجاب استایل‌ها به محجبه بودن علاقه‌مند شده اند. «من تا قبل از این فکر می‌کردم با حجاب نمی‌شود خوش‌تیپ بود، اما شما نشان دادید که می‌شود» «از وقتی صفحه شما را دنبال می‌کنم محجبه شدم، چون این مدل‌های بستن روسری هم شیک هستند و هم موی سر را می‌پوشانند» «من نظرم نسبت به محجبه‌ها عوض شد. شما خیلی شاد هستید و همیشه لباس‌های رنگی و قشنگ می‌پوشید». نظراتی از این دست نشان می‌دهد همه فعالیت حجاب استایل‌ها هم بد نیست و کسانی را به داشتن حجاب شرعی تشویق کرده‌اند.

این نظرات هواداران استدلالی است که باعث ادامه فعالیت حجاب استایل‌های ایسنتاگرامی شده است. آن‌ها می‌گویند فعالیتشان در راستای علاقه‌مند کردن خانم‌ها به حجاب و در واقع یک کار فرهنگی است. اتفاقی که واقعا برای تعدادی از هوادارن این صفحات افتاده و آن‌ها را به سمت محجبه شدن و حتی استفاده از چادر برده است.

تبلیغات هم داریم

اولین بار کانال‌های تلگرامی دست به تولید و فروش محصولات متنوع حجاب زدند. محصولاتی که اغلب رنگ‌های شاد داشتند و با ساق دست ست می‌شدند. بعد‌ها به لیست روسری و ساق‌دست‌ها انواع لوازم دیگر مثل کیف و ساعت و کفش که همگی از یک پارچه هماهنگ دوخته شده بودند، اضافه شد.

کانال‌های تلگرامی برای معرفی محصولاتشان از افرادی به عنوان مدل که روسری یا ساق دست را پوشیده بودند استفاده می‌کردند. البته خیلی از این کانال‌ها صورت مدل را نمایش نمی‌دادند، اما بعد از مدتی نمایش صورت مدل حتی به صورت آرایش کرده رایج شد و اینجا بود که کم‌کم پای طراح‌های این سبک پوشش به اینستاگرام باز شد.

حالا هر ازگاهی طراح‌های حجاب اینستاگرامی با استفاده از تعداد بالای دنبال کنندگانشان از کانال‌های تلگرامی و ایستاگرامی تولیدکننده ملزومات حجاب، تبلیغ می‌گیرند.

به جز پوشش، وقتی پای نمایش چهره به میان بیاید، خود به خود تبلیغ لوازم آرایش هم به این تبلیغات اضافه می‌شود. حجاب استایل‌ها زندگی شخصی هم دارند و هر ازگاهی عکس‌های خانوادگی و اتفاقات روزمره خود را هم به نمایش می‌گذارند. از آنجایی که اینستاگرام عمدتا جای نمایش خوشی هاست، حجاب استایل‌ها هم مثل بقیه پرفالوئر‌ها از خریدها، زرق و برق‌های زندگی، رابطه خوب با همسر و اتفاقات و دیالوگ‌های شخصی و روزمره خود می‌نویسند تا صفحه‌شان ترکیبی باشد از تبلیغاتی که به خاطر آن پول دریافت می‌کنند، مدی که مشخص نیست چقدر با اصول شرعی منطبق است و نمایش سبک زندگی عمدتا مرفه و شادی که نمایش آن پیش چشم کسانی که معلوم نیست با چه سطحی از معیشت صفحه آن‌ها را دنبال می‌کنند، از نظر اجتماعی آسیب‌زاست.

یکی دو نفر از حجاب استایل‌ها که خودشان صاحب کسب و کار تولید لباس هستند در کنار تبلیغ محصولات و نمایشگاه‌های خودشان، پست‌هایی درباره رنگ‌شناسی برای ست کردن لباس‌های مختلف، جدیدترین مد کیف و نحوه دست گرفتن یا وصل کردن به آن لباس، یا حتی اینکه چه طور با لباسی خاص که مخصوص بیرون از خانه است لاغرتر و خوش‌تیپ‌تر به نظر بیاییم به اشتراک می‌گذارند و به سوال‌های پرتعداد دنبال کنندگان هم درباره این موضوعات پاسخ می‌دهند.

البته که طراحی لباس یک دانش محسوب می‌شود و برای تولیدکنندگان لباس مفید است، اما تلاش برای اینکه در چشم بقیه اعم از غریبه و آشنا، بهتر و خاص‌تر دیده شویم، اما حجاب هم داشته باشیم به نظر، فهم ناقص حجاب استایل‌ها از مفهوم پوشش شرعی است که آن را فقط به پیدا نبودن موی سر محدود کرده اند.

همه این اوضاع و احوال حجاب استایل ها، زیر عنوان حجاب و محجبه بودن نمایش پیدا می‌کند تا این قشر حداقل در افکار عمومی فضای مجازی با این تصاویر به خاطر سپرده بشوند.

فلسفه حجاب چه می‌شود؟ دکتر فرشته روح افزا؛ عضو شورای عالی فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده درباره این پرسش بدون جواب به فارس می‌گوید: «من به صراحت می‌گویم که طراحی حجاب به این شکل هم از نظر شرعی و هم از نظر اجتماعی قابل پسند نیست. حجاب از مسائلی است که در قرآن درباره جزئیات آن مثل آهسته راه رفتن، خلخال به پا نداشتن برای عدم جلب توجه نامحرم و... صحبت شده است. در عین اینکه حجاب با شیک پوشی تناقضی ندارد، اما بستن روسری به شکلی غیرمرسوم یا مثلا زدن گل یا اشکال مختلف به روسری و چادر در تناقض کامل با مفهوم حجاب است»

خیلی از کسانی که به نحوه فعالیت حجاب استایل‌ها خرده می‌گیرند، گلایه شان این است که این سبک نمایش چهره و استفاده از پوشش‌هایی که جلب توجه می‌کنند فلسفه حجاب را زیر سوال می‌برد و این افراد از حجاب فقط پوشش سر را رعایت می‌کنند. اگرچه گردانندگان این صفحات اغلب با این توجیحات که: «ما از بسیاری نهاد‌های فرهنگی متولی حجاب بیشتر افراد را به سمت محجبه شدن برده‌ایم» و «حجاب با شیک پوشی تناقض ندارد» و در مواقع حادتر «اگر ناراحتید می‌توانید صفحه من را دنبال نکنید» به منتقدانشان جواب می‌دهند تا این سوال‌ها همچنان بدون پاسخ باقی بماند.

دکتر روح افزا ادامه می‌دهد: «در واقع فلسفه حجاب به درستی برای این افراد جا نیفتاده است. ما برای چه حجاب می‌کنیم؟ برای اینکه زیبایی‌های ما توجه جنس مخالف را به ماجلب نکند. حالا اگر قرار است طوری روسری ببندیم یا چادر سر کنیم که اصلا باعث این بشود که بقیه به ما نگاه کنند پس اصلا چرا حجاب داریم؟ حجاب که فقط پوشاندن موی سر نیست. اینکه صورت خود را به صورت آرایش کرده و یا بدن خود را با ژست‌های خاص برای نمایش روسری و مانتو در معرض دید هر نامحرم و غریبه‌ای قرار بدهیم انگار که هیچ چیز از حجاب را رعایت نکرده ایم.»

خانم روح‌افزا که مدرک دانشگاهی خود را از شهر منچستر انگلیس دریافت کرده است خاطره‌ای از روز‌های دانشجویی‌اش تعریف می‌کند و می‌گوید: «بعضی دوستانم به خانم‌های انگلیسی روسری هدیه می‌دادند و می‌گفتند سرت کن و ببین که با حجاب زیباتری! من به آن‌ها می‌گفتم این کار را نکنید. وقتی او فلسفه حجاب را نمی‌داند بر فرض اگر به خاطر زیباشدن هم این روسری را سرش کند در واقع محجبه نشده و فقط موی سرش را پوشانده است. وقتی به او می‌گویی روسری بپوش تا زیباتر بشوی برعکس مفهوم حجاب داری به او می‌گویی زیبایی‌هایت را بیشتر از گذشته به بقیه نمایش بده!»

حجاب و نهاد‌های بی مسئولیت

در کشور ما نهاد‌های مختلف فرهنگی این وظیفه را دارند که فلسفه حجاب و پوشش را برای خانم‌ها تعریف کنند. اما وقتی این نهاد‌ها موفق نشدند بازار حجاب را به دست بگیرند، کسانی این بازار پرمتقاضی را به دست گرفتند که با مفهوم و فلسفه اصلی حجاب آشنایی ندارند. محجبه بودن هنوز هم پیرو دارد و هم متقاضی، اما هرکس در آینده حرف جدیدتری و اصیل‌تری در این حوزه داشته باشد، نگاه نسل‌های بعدی به حجاب و محجبه بودن را تعیین می‌کند؛ استایلیست حجاب که حجاب را هم یک جور مد می‌داند یا محجبه‌ای که با مفهوم حجابش آشناست.